Tíminn - 11.12.1987, Síða 4

4 Tíminn
Föstudagur 11. desember 1987
TILBOÐSVERÐ
FEIIA
Sláttuþyrlur og
Vélar frá vestur-þýsku FELLA verksmiðjunum
hafa verið í notkun á íslandi í nálega 30 ár og
enginn þarf að efast um gæðin.
FELIIK Sláttuþyrlur V. br. 1.92 m.
með knosara.
Raunverð kr. 154.000.-
Afsláttur kr. 15.000.-
Tilboðsverð kr. 139.000.-
FELLfk Stjörnumúgavélar
V.br. 3.10 m.
Raunverð kr. 85.000.-
Afsláttur kr. 10.000.-
Tilboðsverð kr. 75.000.-
Tilboð þetta gildir til áramóta, eða meðan
birgðir endast. Mjög hagstæðir greiðslu-
skilmálar.
Látið ekki happ úr hendi sleppa
UMBOÐSMENN OKKAR -
YKKAR MENN UM LAND ALLT
Vélabær hf. Andakílshr. S. 93-51252
Ólafur Gu&mundsson, Hrossholtl
Engjahr. Hnapp. S. 93-56622
Dalverk hf. Bú&ardal S. 93-41191
Gu&bjartur Björgvinsson, Svelnsstö&um.
Dal. S. 93-41475
Vélsm. Húnv. Blönduósl S. 95-8145
J.R.J. Varmahliö S. 95-6119
Bílav. Pardus Hofsösi S. 95-6380.
Bílav. Dalvíkur, Dalvik S. 96-61122
Dragi Akureyri S. 96-22466
Vélsm. Hornafjarðar hf. Höfn S. 97-8340
Vikurvagnar. Vík S. 99-7134
Ágúst Ólafsson, Störa Moshvoli,
Hvolsvelli S. 99-8313
Vélav. Sigurðar, Flú&um S. 99-6769
Vélav. Gu&m. og Lofts l&u S. 99-6840
G/ObUSF Lágmúla 5 Reykjavík Sími 681555
I
VÖRUMERKI VANDLATRA
NÆRFATNAÐUR
NÁTTFATNAÐUR
CALIDA
Heildsölubirgöir:
igurjónsíon Ijf.
Þórsgata 14 - sími 24477
illlllllllllllllllllll BÓKMENNTIR ' . ' : :
Sérkennileg jól
Stefán Júlíusson: Jólafrí í New York,
fimm tengdar sögur, Bókaútgáfan
Björk, Rv. 1987.
Ekki verður annað sagt en að hér
sé á ferðinni heldur óvanaleg bók,
jöfnum höndum að því er varðar
söguefni og söguhorn. Nánar til
tekið gerist hún í New York um jól.
Persónur eru fimm háskólastúdent-
ar, sem eru saman á námskeiði í
háskóla í miðríkjum Bandaríkj-
anna, þar sem kennd er ritun skáld-
verka. Einn stúdentinn er dönsk
stúlka, en hinir eru piltar, einn
heimamaður úr háskólabænum,
annar Suðurríkjamaður, sá þriðji
Frakki og hinn fjórði íslendingur.
Þegar líður að jólaleyfi æxlast mál
þannig að öll ákveða þau að eyða
fríinu í heimsborginni. Prófessor
þeirra kemst í málið og setur þeim
fyrir að skrifa nú hvert sína smásög-
una um það sem á daga þeirra drífi
þar um hátíðarnar. Eftir nokkrar
vangaveltur ákveða þau að gera
þetta. Árangur fimmmenninganna
er svo settur fram á íslensku í þessari
bók.
Það kemur svo í ljós að ekki
skortir ævintýrin sem þau lenda í,
þótt vitaskuld verði hér að setja
fyrirvara um það að um skáldverk er
að ræða en ekki raunsæjar lýsingar.
Stúlkan lendir þarna til dæmis í
klónum á barnsræningja og verður
að kúldrast með honum og barninu
sem hann hefur rænt niðri í sóðaleg-
um kjallara um nokkurn tíma, en
sleppur þó ósködduð úr leiknum.
Suðurríkjamaðurinn lendir með
fjárkúgurum, en kemst líka heill
undan. Sögur þeirra tveggja tvinnast
Stefán Júlíusson rithöfundur.
svo saman er þau hittast að báðum
ævintýrunum loknum.
Frakkinn, aftur á móti, býr hjá
föðurbróður sínum í New York, og
hjá honum gerist færra. Helst er að
nefna að hann kynnist þar í fyrsta
skipti ættingja sínum, syni þessa
frænda síns, en að öðru leyti fer tími
hans mest í vangaveltur um eigin
lífsstöðu, og í lokin leitar hann svo
til fslendingsins félaga síns. Heima-
maðurinn úr háskólabænum á hins
vegar einna ánægjulegasta ævintýrið
af þeim félögum; hann kemst í kynni
við bráðfallega unga stúlku á uppleið
á leikarabrautinni, á með henm
eldheitt ástarævintýri og fær auk-
heldur loforð um meira seinna. fs-
lendingurinn, aftur á móti, upplifir
þá dapurlegu reynslu að mágur hans
héðan að heiman fyrirfer sér í stuttri
ferð til heimsborgarinnar.
Það verður því ekki sagt að þarna
skorti fjölbreytnina í því sem á daga
þessara fimm stúdenta drífur um
jólahátíðina. Um bókina er það líka
að segja að hún er læsileg og vel
skrifuð, frásögnin lifandi og spenna
hæfileg. Aftur á móti má vera að hér
hefði mátt vinna þetta efni dálítið
betur, til dæmis með því að tengja
atburðarás ævintýranna meira sam-
an innbyrðis en gert er. Það má vera
að trúleiki við hinar upphaflegu
sögur stúdentanna hafi ráðið því að
höfundur hafi veigrað sér við að gera
á þeim nokkrar meiri háttar breyt-
ingar. En hér má þó líta svo á að um
skáldskap sé að ræða, en ekki til
dæmis trúverðugar blaðamennsku-
frásagnir af raunverulegum atburð-
um, og líka er að því að gæta að nöfn
höfunda eru ekki nefnd.
Og ýmsar leiðir blasa raunar við
sé málið skoðað frá þessu sjónar-
horni, til dæmis að því er varðar
barnsránið, eða þá leikkonuna ungu
sem heimamaðurinn úr háskólabæn-
um hittir. Ýmislegt úr þeim sögum
hefði mátt tengja inn í aðrar og
skapa með því móti óvænt tengsl eða
sýna einstaka þætti frá nýju sjónar-
homi. Bókin er vissulega góð og
Iæsileg eins og hún liggur hér fyrir.
En með meiri tengingu á milli atriða
fer þó ekki á milli mála að hún hefði
getað orðið enn markvissara
skáldverk. ' -esig
Vanmetakennd
Erlendur Jónsson: Farseðlar til Ar-
gentínu og aðrar sögur, l'safold 1987.
Það eru átta sögur í þessari bók,
og í stuttu máli sagt er það sameigin-
legt einkenni þeirra flestra að þar er
fengist við efni sem á einn eða annan
hátt tengjast vanmeta- eða minni-
máttarkennd. Nánar til tekið eru
það karlmenn sem þarna leika alls
staðar aðalhlutverkin, ýmist drengir
eða fullorðnir menn, og allir eiga
þeir í einhvers konar erfiðleikum
vegna þess að þeim gengur illa að
samsama sig því umhverfi og því
fólki sem í kringum þá er.
Einna helst er að frávik sé frá
þessu í þeirri fyrstu, Sögu úr sveit-
inni, þar sem segir frá dreng í sveit
og kyndugum gesti sem þangað
sækir. í næstu sögu, Sundnámskeið,
segir aftur af dreng sem misst hefur
föður sinn og sætir harðindum vegna
þessa, að því er hann telur. Enn er
svipað efni í Lífinu á Breiðósi, þar
er fjallað um vandræðapilt í skóla
sem að lokum flosnar endanlega upp
frá námi og lendir í hálfgerðu reiðu-
leysi.
í sögunni Horft til æskuslóða er
hins vegar lýst fullorðnum manni
sem verið hefur allsherjarskotspónn
fólks á heimaslóðum sínum í æsku,
kemur þangað aftur í heimsókn en
hrökklast enn undan. Svipað sögu-
horn er enn í Framavonum, nema
hvað þar segir frá manni sem finnst
gengið fram hjá sér í stöðuveitingu í
opinberu fyrirtæki sem hann starfar
hjá, segir upp í fússi, en neyðist svo
til að leita þangað aftur og sætta sig
þar við óbreytta verkamannavinnu
eftir að hafa gengið atvinnulaus um
hríð.
Einna burðamest er þarna hins
vegar saga sem heitir Stjórnmála-
námskeið. Þar segir frá fertugum
piparsveini sem fer að taka þátt í
stjórnmálum, en af barnslegri ein-
feldni þess sem lítið þekkir til lífsins.
Eftir að hafa rekið sig þar á og
hrokkið frá refsskap stjórnmálanna
má hann þó eiga það að hann sýnir
þann manndóm að drífa í því að
finna sér konu og gifta sig. f þessari
sögu er raunar töluverð gamansemi
ríkjandi og umfram það sem er
Erlendur Jónsson rithöfundur.
endranær í bókinni.
Þar næst kemur svo Leyndarmál
kennarans, saga um kennara sem
tekur sér fyrir hendur að skrifa
ævisögu sína eftir að hann hefur
látið af embætti. Hann finnur fyrri
hugmyndir sínar um ævisöguna vera
orðnar út úr takt við samtímann og
skrifar sögu sína því í nokkuð djörf-
um og opinskáum frásagnarstíl. Það
gengur hins vegar svo fram af konu
hans að hún eyðileggur fyrir honum
handritið, og verður því einnig þessi
maður að beygja sig undir aðstæður
sem reynast honum ofviða.
Lokasaga bókarinnar, Farseðlar
til Argentínu, er svo um hjón sem
missa tengslin við tvö börn sín, og
týnist sonur þeirra f Danmörku en
dóttir þeirra giftist til Argentínu.
Þar er gefin býsna skilgóð lýsing á
því hvemig maðurinn sérstaklega
finnur sig ófæran um að mæta þess-
um vandamálum, fyrst og fremst
vegna kynslóðabilsins sem er á milli
hans og barnanna. Að lokum fæst
maðurinn þó til þess að leggja upp í
hina löngu ferð til að heimsækja
dóttur sína, en þegar allt er tilbúið
til fararinnar lendir hann í bílslysi og
deyr. Uppgjöf hans fyrir aðstæðun-
um verður sem sagt algjör.
Það er með öðrum orðum dálítið
óvanalegt söguefni sem Erlendur
Jónsson tekur sér hér fyrir hendur
að fást við, sem sagt það hvemig
menn þurfa stundum að gefast upp
fyrir umhverfinu, eða örlögum sín-
um eins og kannski má orða það.
Ekki verður þó annað sagt en að
honum takist allvel til í þeirri glímu
og að hér séu gefnar skilgóðar lýsing-
ar á því hvernig slíkt getur gengið
fyrir sig.
Kannski er það alltaf heldur vafa-
samt að vera með einkunnagjöf um
einstök skáldverk, en þó hygg ég að
saga hans um leyndarmál kennarans
standi hér einna mest upp úr. Sögu-
persónan þar er mótuð af félagsleg-
um viðhorfum, sem gilda ekki lengur
hér í þjóðfélaginu. Þegar þessi mað-
ur vill svo í fyllstu einlægni laga sig
að breyttum viðhorfum stendur
kona hans þar í veginum, og við
tryggð hennar við hið gamla gildis-
matið ræður hann ekki. Með hvomm
aðilanum sem menn vilja standa þá
fer ekki á milli mála að þessum
árekstri er hér vel til skila haldið.
esig
Við í Prentsmiðjunni Eddu
hönnum, setjum og prentum
allar gerðir eyðublaða fvrir tölvuvinnslu.
Smiðjuvegi 3, 200 Kópavogur. Sími 45000