Tíminn - 16.12.1987, Page 7

JÓLABLAÐ
Tíminn 7
stökum og varpaði fram fyrri-
pörtum, sem hann fékk fólk til
að botna.
Já, jólin á Ytra Hóli voru með
glæsibrag. Auk útvarpsins var
gammafónn á heimilinu, saman-
ber framansagt. Hann stóð svo
sannarlega ekki ónotaður.
Nokkuð var til af hraðgengum
plötum þess tíma, þar sem eitt
lag rúmaðist aðeins á hvorri
hlið. Og brothættar voru þessar
plötur, alveg feikilega.
Hvað með jólagjafir,voru þær
ekki einhverjar, mætti spyrja.
Hjónin gáfu hvort öðru góðar
gjafir. Mér færðu þau skemmti-
lega gjöf. Var það vasaljós, flatt
og svart að lit. Þótt undarlega
kunni að hljóma, hafði ég aldrei
eignast slíkt verkfæri fyrr, ef svo
má að orði komast. Ég gekk um
með vasaljósið, mjög hreykinn,
og lýsti úti og inni. Vasaljósið
átti ég lengi, keypti mér oft
rafhlöður í það, eftir að frá
Ytra-Hóli var komið. Eitthvað
fleira fékk ég. Minnir að það
hafi verið eitthvað nauðsynlegt,
fat eða eitthvað þvílíkt. En slíkt
man maður bara ekki. Það sem
er nauðsynlegt er ekki frásagna
vert.
Við fórum í kirkju að
Höskuldsstöðum. Var okkur þá
boðið heim á prestssetrið, eins
og öðrum kirkjugestum. Ekki
var von, að prestar yrðu efna-
menn þá, þegar stöðugur
straumur gesta var á prests-
setrin. Síra Björn safnaði heldur
ekki auði þarna, og vafamál,
hvort hann hefur gert það annars
staðar. Milli jóla og nýárs komu
prestshjónin, síra Björn og frú
Guðríður Vigfúsdóttir, í heim-
sókn að Ytra-Hóli. Alúðleg hjón
og gæfuleg. Síra Björn vildi að
ég gengi menntaveginn og hafði
þá orð á því við mig. En viljinn
til að svo mætti verða var ekki
marktækur á heimslóðum.
Ekki er langt til sjávar frá
Ytra-Hóli. Fyrir kom, að ég
gekk með Birni bónda fram að
sjó. Fé gekk þar í fjörur; komst
þangað um einstigi. Háir og
brattir hamrar eru þarna. Eitt
sinn sem oftar er ég var þarna á
gangi og fór einstigi, varaði
Björn bóndi mig við og sagði, að
það væri verra að detta þarna
niður! Hófsamlega mælt.
Talsvert var til af bókum á
Ytra-Hóli, góðum bókum, sem
ég varð að skoða og lesa smáveg-
is í. Annars varð námið að sitja
fyrir. Þar orti ég nokkrar vísur,
einkum um strákana sem ég var
með í skólanum. Ekki var það
allt fagur skáldskapur. Skrifaði
ég skáldskapinn í stílabók, aftan
við verkefni, sem kennari minn,
Sigurjón Jóhnnsson á Ytri-Ey,
hafði yfirfarið.
Gestakomur, hvað um þær?
Talsvert var um að gestir létu sjá
sig, en ég man ekki eftir neinum
sem gisti, nema föður húsfreyj-
unnar, honum Birni Guðmunds-
syni hreppstjóra á Örlygsstöð-
um. Þá var hann orðinn dálítið
roskinn maður, eða kominn yfir
sextugt. Það fannst mér afar
gamall maður þá. Og staðreynd
er, að þá voru menn ellilegri á
þeim aldri en nú. Stuðlaði margt
að því, eins og erfið vinna,
fábreytt fæði, léleg húsakynni
og fleira. Við Björn sváfum í
sama herberginu, eða var það
kannski í stofunni? Við ræddum
margt og mikið. Ég lofaði hon-
um að heyra vísur, sem ég hafði
sett saman um skólafélagana.
Hafði hann gaman af þessari
vitleysu í mér. Björn var lágur
maður vexti og þéttur á velli.
Hann átti stutt eftir, þegar þetta
var. Hann andaðist 24. ágúst
sumarið eftir. Lát hans frétti ég,
er ég var á ferðalagi með kerru-
hest úr Laxárdal. En vorið á
undan hafði faðir minn keypt
Refstaði. Ég mætti Skúla Benja-
mínssyni frá Blönduósi á hest-
baki. Hann sagði mér, að Björn
á Örlygsstöðum væri látinn.
„Það fór mætur maður þar“,
sagði Skúli. Vafalaust rétt.
Björn var framfaramaður í sveit
sinni, búhöldur góður, áhuga-
maður um búnaðarmál. Hann
byggði fyrsta steinsteypuhúsið
hér á landi með steinveggjum og
tróði. Sjálfmenntaður var hann
eins og margir okkar bestu
manna. Björn á Örlygsstöðum
gegndi mörgum trúnaðarstörf-
um, fyrir utan hreppstjórastarf-
ið.
Dvölin á Ytra-Hóli leið hratt,
eins og allur góður tími gerir.
Hinn 2. febrúar fór ég heim til
foreldra minna á Vindhæli.
Bærinn á Ytra-Hóli, eins og
hann leit út fyrir hálfri öld.
Móðir mín var komin að
.norðan, og var víst mál til
komið. Ekki hafði faðir minn
borið sig svo vel. Sífelldar
símahringingar norður til kon-
unnar, og þær kostuðu sitt.
Hann var orðinn ansi lotlegur,
er konan birtist loks.
Ég var kominn heim. Minning-
arnar átti ég allar bjartar eftir
tveggja og hálfs mánaðar dvöl á
Ytra-Hóli.
Er þörf á að vera að rifja þetta
allt upp, þegar hálf öld er liðin
frá því sem gerðist? Því svara
menn á ýmsan veg. En hér er
greinin.
Með kærri kveðju til Ytra-
Hóls hjóna!
í)ðliuni félagömönnum
borum, starföliíii og
lanbömönnum öllum
(^leöllegmjóla
og fatöælö feomanbi árö
meb þöíá fnrir þab,
öemerab liba
Kaupfélag Suðurnesja
Keflavík - Njarðvík - Grindavík - Sandgerði - Vogar