Tíminn - 16.12.1987, Blaðsíða 17

JÓLABLAÐ
Tíminn 17
tók einnig upp nýja siðu og fór
að koma með gjafir sínar á
jólunum, en ekki ó.desember
eins og áður. Var það nýlunda
hjá heilögum Nikulási.
Santa Claus heldur
til gamla heimsins
á ný
Eftir að heilagur Nikulás hafði
dvalið í Ameríku í um 250 ár og
tekið upp nafnið Santa Claus
hélt hann til Evrópu á ný. Land-
nemar þeir sem héldu til Amer-
íku á síðari hluta 19.aldar kynnt-
ust þá nýjum jólasveini. Margir
þeirra sendu jólapóstkort til
ættingja sinna í gamla landinu
og voru kortin oft á tíðum prýdd
mynd af Santa Claus í fullum
skrúða með síða hvíta skeggið
sitt. Höfðu þessi jólasveinakort
mikil áhrif og tóku menn smátt
og smátt upp nýja ameríska
jólasveinasiði í Evrópu og eru
nú þar allsráðandi.
Eitthvað í þessa áttina var út-
gangur gömlu íslensku jóla-
sveinanna. Þeir voru eins ramm-
íslenskir sem frekast gat verið,
klæddir lopapeysum og vað-
málsbuxum með prjónahúfur.
Þá voru þeir óprúttnir í meira
lagi.
Santa Claus og ís-
lensku jólasveinarnir
Santa Claus hefur svo sannar-
lega haft sín áhrif á háttu og
hegðan íslensku jólasveinanna.
Hér forðum voru íslensku jóla-
sveinarnir óttalegir gaurar,
hrekkjóttir og frekar illa þokk-
aðir. Var það fjarri þeim að gefa
börnum gjafir. Frekar nældu
þeir sér í hangikjötsbita, stálu
kertum eða stálu sér mjólkurs-
opa úr fjósinu. Útgangurinn á
þeim var heldur ekki upp á það
allra besta.
En eftir að jólakort af hinum
ameríska Santa Claus, sem
smám saman varð alþjóðlegur
jólasveinn, tóku að berast til
landsins tóku íslensku jólasvein-
arnir að spekjast þó enn séu þeir
miklir grallarar. Þeir tóku upp
hinn forna sið heilags Nikulásar
að gefa börnum gjafir. Þá fannst
þeim félögum hinn glæsilegi
rauði búningur Santa Claus ein-
dæma fallegur og tóku að birtast
í svipuðum búningi þegar líða
tók á öldina. Nú á dögum má
telja til undantekninga ef ís-
lenskir jólasveinar láta sjá sig í
hinum gömlu klæðum, heldur
koma þeir prúðbúnir í rautt
þegar þeir halda til byggða síð-
ustu dagana fyrir jól.
(Sludsl við bók Árna Björnssonar
„f jólaskapi")
Heilagur Nikulás verndari sjó-
manna og barna. Hér er hann á
grískum íkon frá því í byrjun
18.aldar. Við fyrstu sýn virðist
ekki mikið samband á milli þessa
Nikulásar og hins alþjóðlega
jólasveins.
varð æ meir áberandi. Nikulás-
armessa var sungin ó.desember
og birtist heilagur Nikulás þá
börnunum og færði þeim eitt-
hvað gott. Oft á tíðum var lítill
púki í fylgd með Nikulási og var
hlutverk púkans að veita óþæg-
um börnum ráðningu. Ótal af-
brigði voru og eru til af þessum
tveimur kumpánum víðs vegar í
Evrópu, þó ekki hafi þeir borist
til íslands.
Hollendingar bj arga
Nikulási
Eftir siðbreytingu varð breyt-
ing á stöðu heilags Nikulásar í
nær öllum löndum hins nýja
siðar sem kennd er við Lúter.
Forsvarsmönnum hins nýja siðar
þótti óhæfa að rammkaþólskur
dýrlingur héldi áfram að gleðja
börnin með gjöfum. Þó héldu
Hollendingar í sinn gamla góða
verndardýrling, enda háðir haf-
inu, en Nikulás var eins og áður
segir bæði verndardýrlingur
sjómanna og barna. Þar fékk
heilagur Nikulás nafnið Sinterk-
laas og héldu Hollendingar Nik-
ulásardag ó.desember hátíðleg-
an gegnum aldirnar. Sá dagur
hefur verið allt fram á þennan
dag aðalgjafadagurinn í Holl-
andi. Þá var mikið etið og drukk-
ið og farið í kirkju.
Sinterklaas heldur
vestur um haf
Sinterklaas lét ekki staðar
numið í Hollandi heldur tók sér
far með þeim vestur um haf til
Ameríku, en þar reistu Hollend-
ingar meðal annars borgina
Nýju Amsterdam, sem síðar
varð New York. Hollenskir
landnemar héltu fast við sinn
Sinterklaas og tók heilagur
Nikulás að hafa áhrif á land-
nema frá öðrum löndum. Var
svo komið á 18.öld að Nikulás
gamli varð amerískt einingar-
tákn jólanna. Hann hafði þá
fetað í fótspor fjölmargra ann-
arra landnema og tekið upp nýtt
nafn, hét nú Sankti Claus. Hann
Við sendum öllum viðskiptavinum
og starfsfólki bestu óskir um
gleðileg jól
og farsœlt
komandi ár
með þökk fyrir það liðna
Kaupfélag Skaftfellinga
Vík og Kirkjubœjarklaustri