Tíminn - 20.04.1988, Qupperneq 15

Miðvikudagur 20. apríl 1988
Tíminn 15

há eins og í rafeindum. Þess vegna
verður ljósið að hreyfast til þess að
ekki verði sköpun úr engu cða
eyðing.
Forsenda hinnar sérstöku af-
stæðiskenningar er að fyrst rúmið
hagar sé ekki eins og vatn, þá er
það ekkert og hefur engin orku-
skipti.
Þetta er einfaldlega rangt þegar
leitað er svara við spurningunni
um hversvegna ljós hreyfist. Hin
sérstaka afstæðiskenning er því
mjög takmarkað lýsandi.
Skynfærin
Ég tjáði þeim ágætu nýalssinnum
að ég ynni með tilliti til hefðbund-
inna skynfæra þegar ég vildi lýsa
atburðum. Það er hinsvegar svo
með mig eins og fjöldann allan af
okkar ættum að ég þykist hafa
andlega eiginleika til þess að nema
fjarhrif, finna spennu í jörð fyrir
jarðskjálfta og svo framvegis og
hefi séð það sem menn kalla fram-
liðna menn. Það er ekkert nýtt,
hinsvegar erum við enn ekki tækni-
lega fær um að sýna með aðstoð
hefðbundinna skynfæra hvað
þarna er á ferðinni.
En það er verið að vinna í því,
vísindamenn hafa hafið athuganir
á slíku 6kyni með hefðbundnum
aðferðum. Og ef og þegar í ljós
kemur að slík skynfæri geta verið
trúverðug, þá mun afstaðan til
tilrauna þeirra nýalssinna breytast.
Nægilega margar ábendingar hafa
komið fram í þessu efni til þess að
hvetja þá nýalssinna til að nota
tímann, það getur verið lykill fyrir
okkur síðar. Hinsvegar eru flestir
menn mjög sneyddir því sem kall-
ast yfirskilvitlegir hæfileikar og því
verðum við að halda fram vísinda-
legri vinnuaðferð á þessu sviði til
að virða það fólk. Þctta er eins og
flest fólk væri litblint, örfáir sæju
lit, og lýsingar þeirra á lit mundu
aldrei skiljast af þeim litblindu, ef
hinsvegar tækist að gera tæknibún-
að þannig að þeir litblindu sæju lit,
þá er búið að koma því til skynjun-
ar sem þarf.
Félagsleg
sannleiksvarsla
Það mun nú svo að í hverju
samfélagi er sterk tilhneiging til
þess að vernda sannleikann. Þessi
sannleiksvarsla hefur lengst af ver-
ið á vegum töframanna ættbálk-
anna, síðar forsvarsmanna trúar-
bragða og nú síðast þeirra sem
nefna sig vísindamenn og vernda
sannleik þeirra lýsingarkerfa sem
tekin eru trúanleg.
Aðför að Galileo var slík sann-
leiksvarsla og hún á sér nokkrar
eðlisfræðilegar orsakir. Það mun
svo með heila manna að hann lærir
ratvísi til að halda líkama sínum,
haga sér félagslega og tæknilcga til
þess að komast af. Það að læra og
tileinka sér er í eðli sínu aðferð til
þess að nota minni orku heldur en
ef taka þyrfti allar ákvarðanir upp
á nýtt á hverjum degi, það réði
enginn við það, hugsum okkur t.d.
að þáð yrði ákveðið einn dag í senn
hvorum megin á vegi við ækjum.
Til þess að valda aðstæðum sínum
er rík tilhneiging til þess að hafa
alla rétta hluti á hreinu, þannig að
lítil spenna sé milli hugmynda
okkar um umhverfið og skynjunar
okkar á því.
Sérhver tjáning um breytingu á
hugmyndum okkar um umhverfi
og náttúru vekur upp tilfinningu í
fjölda manna sem verða sjálfvirkt
fyrir áreiti af því að einhver er að
segja að eitt eða annað sé öðruvísi
en viðkomandi hefur gert sér hug-
mynd um. Þetta á sér allt orsakir í
lögmálinu um viðhald orkunnar,
það er afskaplega erfitt að meðtaka
hugmyndir um grundvallarbreyt-
ingar vegna þess að slíkar breyting-
ar eru árás tugþúsunda minnis-
atriða og orsakasambanda úr túlk-
un á reynsluskynjun.
Boð sem berst inn í heilann sem
boðar grundvallarbreytingu áreitir
heilann og leysir mikla orku, þcssi
orka verður að finna farveg og
farvegurinn er reiði til þess að ná
valdi (dominans) á heilastöðvum.
Þetta er alheilbrigt viðbragð til
þess að vernda áunna ratvísi heil-
ans.
Það er nú svo að þegar maður
boðar miklar breytingar á grund-
vallaratriðum, þá er ekki hægt að
ætlast til að það sé meðtekið, en
þegar tilraunir fara að sýna að
maður er ekki kolklikkaður, þá
gerist afskaplega vondur hlutur.
Hann er sá að menn vilja fá nýjan
sannleika í einum hvelli fyrir þann
gamla til þess að ná sömu logn-
mollu í heilann og áður. Miklu
væri nær að menn segðu við sig að
nú væri þeim sjálfum frjálst að
hugsa og skapa það sem sýndi sig
rangt eða takmarkað lýsandi upp á
nýtt og legðu í þá vinnu.
Það er nefnilega svo að þessi
tegund sem við erum af, lifir af
með því að skapa sér nýjar vistkerf-
isaðstæður og er það löngu mál.
Því er rétt að menn virði viðleitni
nýalssinna sem er sköpunarvinna í
félagslegum skilningi, það er lík-
legast að þeirra verk og verk ann-
arra sem beita uppljóstrun fyrir
hefðbundin skynfæri renni saman
um síðir, en þá kemur vinnan til
góöa.
Og sú hugmynd að einungis sé líf
á jörðinni er fáránleg, líf er það
scm sækir einhvern veginn til
lægstu spennu með gagnverkun og
þá án þess að sækja til lægstu
spennu eins og gerist í því sem við
nú köllum kraftsvið. Og lífið velur.
Að álykta að þessi eiginleiki sé
einungis til á jörðinni er í ósam-
ræmi við rcynslu okkar, líf þróast
við iiinar margvíslegu aðstæður og
það að hér sé líf bendir ekki til
neins annars en allt sé kvikt annars-
staðar við svipaðar aðstæður.
Það væri næsta fáránlegt ef við
hefðum ckki sem tegund einhverja
þá tilburði til að komast í samband
við aðrar vitsmunaverur ef cru. Og
þá verður að fórna til lognmollunni
í heila.
Tæplega er hægt að hugsa sér
nokkrar tilraunir sem eru ætlaðar
fyrir skilningarvitin fimm á því
sviði scm við nú nefnum yfirskilvit-
leg án þess að einhver starfscmi
sem gerir ráð fyrir aðferðum um
samband sé viðhöfð. því þaðan
kqmur frumkvæðið.
Vil ég benda á þetta eðli við-
fangsefnisins í sambandi við nýals-
sinna og bið fólk að varast fordóma
vcgna eðlis félagslegrar sannleiks-
vörslu.
Á sama hátt er það tímaeyðsla
fyrir þá sem eru að uppgötva og
skapa að berjast við félagslega
sannleiksverði, þeir eru sjálfir ekk-
ert að uppgötva vegna eðlis hugs-
unar þcirra og ekkert á þeim að
græða.
Þeim verður hinsvegar tilkynnt
um breytingar eins og sögulcga
hefur verið.
Þorsteinn Hákonarson
þetta fyrirfinnst í hverju þjóðfélagi
fyrir sig, þó á öllum tímu. fyrr og
síðar, lirikti stöku sinnum téðum
munstrum sökum ólíkra, utanað-
komandi tískudeilna, málefnalegra
storma þennan eða hinn tímann.
Og nú um næstu helgi, rennur upp
hið árlega páskatímabil, sem raunar
varir í nokkrar vikur, og hefur sitt
gildi fyrir margan er veit þetta, eins
og sjálfsagt eðli og inntak hvers
helgidags annars, er sérhvert ár
geymir í skauti sér. téðurn hópum til
gæfu og auðnu, en það er fjallhá
staðreynd, að hugtakið’trú er mis-
jafnt og margvíslegt, eins og mann-
fólkið, en það er önnur saga, sem ég
hirði ekki um hér, enda mál að linni.
Gunnar Sverrisson
Þórsgötu 27
Reykjavík.
t
Móðir, fósturmóðir, tengdamóðir og amma
Halldóra Halldórsdóttir
Mýrum, Villingaholtshreppi
er lést á sjúkrahúsi Suðurlands 13. apríl verður jarðsungin frá
Villingaholtskirkju laugardaginn 23. apríl kl. 14.00.
Guðmunda Sigurðardóttir
Kristinn Sigurðsson
Jóhanna Sigurðardóttir
Sigríður Sigurðardóttir
Margrét Sigurgeirsdóttir.
VOR ’88
G/obust
Lágmúla 5 Reykjavík Sími 681555
Vélabær hf„ Andakilshr. S. 93-51252
ólafur Guðmundsson
Hrossholti Engjahr. Hnapp. S. 93-56622
Dalverk hf. Búðardal S. 93-41191
Guðbjartur Björgvinsson
Kvennahóll, Fellsstrandarhr. Dal. S. 93-
41475
Vélsm. Húnv. Blonduosi S. 95-4198
J.R.J. Varmahlíð S. 95-6119
Bílav. Pardus. Hofsósi S. 95-6380
Bílav. Dalvikur, Dalvik S. 96-61122
Dragi, Akureyri S. 96-22466
Vélsm. Hornafjarðar hf. S. 97-81540
Víkurvagnar, Vik S. 99-7134
Ágúst ólafsson
Stóra-Moshvoli, Hvolsvelli S. 99-8313
Vélav. Sigurðar, Flúðum S. 99-6769
Vélav. Guðm. og Lofts, Iðu S. 99-6840
Hnífaherfi
JOSVE hnífaherfi með þremur hnífarás-
um eru mjög lipur og fjölhæf. Vinnslu-
breidd 3 m. Herfi sem njóta vaxandi
vinsælda.
UMBOÐSMENN OKKAR -
YKKAR MENN UM LAND ALLT
SUZUKI FJÓRHJÓL ÁRG. 1987 (mink-
urinn) Ekinn 267 km. Eins og nýtt. Tilbúið í sveitina.
Verð kr. 280.000.-. Mjög góð kjör.
0P -> ALLA DAGA FRÁ KL. 9.00 TIL 18.00
LAUGARDAGA FRÁ KL. 10.00 TIL 16.00

Hafnarfjörður
Matjurtagarðar
Leigjendum matjurtagarða í Hafnarfirði tilkynnist
hér með að þeim ber að greiða leiguna fyrir 1. maí
n.k. ella má búast við að garðlöndin verði leigð
öðrum.
Bæjarverkfræðingur.
Bændur - Aukabugrein
25 til 30 góðar angorakanínur til sölu. Búr geta
fylgt.
Upplýsingar í síma 99-6725.