Tíminn - 27.04.1988, Blaðsíða 9

Miövikudagur 27. apríl 1988
Tíminn 9

VETTVANGUR
SAMVINNUMAL
lllllllllllflll
lllllll
flllllllllllllllli
Hagnaður
15,9 miljónir
Aðalfundur Kaupfélags Fáskrúðs-
firðinga var haldinn í félagsheimilinu
Skrúð á laugardaginn var. Þar kom
m.a. fram að hagnaður af rekstri
félagsins árið 1987 var 3,4 miljónir
króna, en hagnaður Hraðfrystihúss
Fáskrúðsfjarðar hf., sem er í eigu
kaupfélagsins, var 12,5 miljónir.
Samtals var því hagnaður fyrirtækja
Kaupfélags Fáskrúðsfirðinga 15,9
miljónir króna á liðnu ári.
Þá var samanlögð fjármunamynd-
un fyrirtækjannabeggja 31,7 miljón-
ir króna á árinu. Fyrirtækin greiddu
160,6 miljónir króna í vinnulaun til
452 starfsmanna sem komu á launa-
skrá, en íbúar á félagssvæðinu eru
um 880. Afskriftir félaganna beggja
námu 38,2 miljónum, og heildar-
velta varð liðlega 600 miljónir.
Stærsta fjárfestingarverkefnið á
árinu var endurbygging bv. Hoffells
sem unnin var í Póllandi, en kostn-
áður við verkið varð um 110 miljónir
króna. Er það mat manna að skipið
sé nánast sem nýtt, fyrir verð sem er
um einn þriðji af verði nýs togara.
Af samþykktum aðalfundarins er
að nefna að hann ákvað að leggja
1250 þúsund krónur í stofnsjóð fél-
agsmanna. Pá samþykkti fundurinn
traustsyfirlýsingu við Gísla Jóna-
tansson kaupfélagsstjóra fyrir vinn-
ubrögð hans og afstöðu í stjórn
lceland Seafood Corporation.
Úr stjórn kaupfélagsins átti að
ganga Gunnar Jónasson, en hann
var endurkjörinn. Varamaður í
stjórn var kosinn Lars Gunnarsson.
Formaður stjórnar Kaupfélags Fá-
skrúðsfirðinga er Björn Þorsteins-
son, Hrefnunesi, og sat hann áfram
í stjórninni ásamt Kjartani Sigur-
geirssyni.
Það er afkoma útgerðarinnar sem
á stærstan hluta í hinni hagstæðu
afkomu Kaupfélags Fáskrúðsfirð-
inga á síðast liðnu ári. Það rekur tvo
togara, bv. Ljósafell sem var í rekstri
allt árið í fyrra, og bv. Hoffell sem
vegna endursmíðinnar var aðeins
gerðurútumþaðbilhálftárið. -esig
Bv. Hoffell við bryggju á Fáskrúðsfirði er skipið kom heim endursmíðað frá Póllandi s.l. sumar.
(Ljósm.: Krístján Björnsson.)
Guðni Ágústsson, alþingismaður:
Aðgerðir strax - annars tekur
borgríkið og fátæktin við
Ræða á miðstjórnarfundi
Færa má að því gild rök að sá vandi sem landsbyggðin á
við að stríða sé að hluta eða eingöngu af mannavöldum.
Annars vegar vegna þess að stjórnmálamenn skortir þor til
að fara nýjar Ieiðir, hins vegar vegna þess að valdamenn
landsbyggðarinnar skortir samstöðu
Sveitarstjórnarmenn og ýmsir
sterkir aðilar á landsbyggðinni svo
sem forstöðumenn fyrirtækja,
embættismenn, stjórnir og ráð eru
ekki það samstillta afl sem knýr
ráðamenn þjóðfélagsins til að-
gerða. Alþingi er ekki sá vettvang-
ur og þar viðgangast ekki þau
vinnubrögð sem úrslitum ráða.
Sannleikur málsins er sá að emb-
ættismenn ríkis og stofnana og
ráðamenn einkageirans á höfuð-
borgarsvæðinu eru sterkir í
ákvörðunum Alþingis. Lands-
byggðarmenn eru fjarri vettvangi
og áratuga miðstýring hefur sitt að
segja.
Ráðherrar landsins setja sér
göfug markmið og láta embættis-
menn sína semja lagadoðranta í
tugavís sem þeir knýja í gegn, þeir
mæla afrek sín í lagabálkum, á
meðan er fólkið að flytja til í
þúsundavís í landinu. Landflótti
myndi knýja á um aðgerðir, efna-
hagslega jafngildir byggðaflóttinn
landflótta áður en varir. Ennfrem-
ur finnur maður til vanmáttar
þingsins að gaumgæfa mál, ekki
síst vegna þess hvernig starfshættir
Alþingis hafa þróast í gegnum
tíðina. Alþingi þarf, ætti það að
halda stöðu og virðingu sinni, að
breyta starfsháttum sínum. Allur
sá málatilbúnaður og marklausa
umræða sem nú á sér stað veikir
mjög löggjafarþing þjóðarinnar.
Alþingi þarf að eiga málstofu
þar sem tekist er á í rökræðu sem
er markviss og þannig fram sett í
stuttu og hnitmiðuðu máli að eyru
ráðamanna nema það sem sagt er.
Nú er ástandið því miður þannig
að menn tala sig frá því að taka á
vandanum og enginn hefur tíma til
að sitja undir fossaföllum málæðis-
ins.
Eins er með mál sem lögð eru
fyrir þingið, þeim þarf að fækka og
fá þau fram á fyrrihluta þingtím-
ans.
Viðbrögð
forsætisráðherra
áhyggjuefni
Nú hefur það gerst að Byggða-
stofnun og forstjóri hennar hefur
gengið fram á sviðið og sagt að
ekki sé verjandi að stjórnvöld sitji
aðgerðalaus öllu lengur, þróun
búsetu sé með þeim hætti að borg-
ríki blasi við haldi svo fram sem
horfir.
Öflugt atvinnulíf og mannlíf á
landsbyggðinni sé þjóðinni nauð-
synlegt, ekki síst vegna þess hversu
mikill hluti útflutningstekna þjóð-
arbúsins skapast þar. Stofnunin
varar sérstaklega við aðgerðum í
ýmsum málaflokkum sem eru að
meira eða minna leyti á ábyrgð
ríkisvaldsins og munu leiða til enn
meiri samþjöppunar á einum stað
en nú er og ganga þannig þvert á
þjóðarhag. Aðgreining starfa eftir
landshlutum í framleiðslusamfélag
landsbyggðarinnar og þjónustu-
samfélag höfuðborgarsvæðisins er
óæskileg. Svo mörg voru þau orð
og þökk sé forstjóra Byggðastofn-
unar og Byggðastofnun.
Loksins er vandinn settur fram í
fáeinum hnitmiðuðum orðum af
aðila sem ráðherrar taka kannski
meira mark á heldur en okkur
hinum sem eigi að síður höfum
flutt varnaðarorð árum saman.
Viðbrögð forsætisráðherra við
neyðarópi Byggðastofnunar eru að
vísu áhyggjuefni, gera enn eina
heildarúttektina, skýrslu á skýrslu
ofan. Ég tel tíma skýrslugerða
liðinn, sjálfur hef ég undir höndum
hnausþykkar möppur um vanda
landsbyggðarinnar unnar af þing-
nefndum, stofnunum og fyrirtækj-
um fyrir stjórnmálamenn á síðustu
tuttugu eða þrjátíu árum og margar
þeirra gerðar á þessum áratug.
Skýrslugerð og úttekt er merki
þeirrar tregðu sem háir forystu-
mönnum þjóðfélagsins, þeir hafa
ekki kjark að glenna upp glyrnurn-
ar og taka þær ákvarðanir sem
duga til að snúa þróuninni við.
Margt þarf að gera eigi réttlæti og
jöfn aðstaða að nást.
Þjónusfustörfin,
orkan og vextirnir
Menn eiga t.d. tvo kosti til að
koma þjónustustörfunum útí kjör-
dæmin, sem byggðanefnd þing-
flokkanna taldi brýnt í skýrslu
sinni en í þjónustu verða til yfir
90% af nýjum störfum í dag og
stærri hlutinn í Reykjavík.
Önnur leiðin er að stækka sveit-
arfélögin verulega og búa þau
þannig undir að taka að sér í
auknum mæli ný verkefni sem eru
á vegum ríkisvaldsins í höfuðborg-
inni en ég hygg að þó sú leið kæmi
til greina séu menn bæði yngri og
eldri ekki tilbúnir að rústa hreppa-
skipulagið með einu pennastriki.
Hin leiðin er að lögbinda umtals-
verða samvinnu sveitarfélaganna
og taka upp þriðja stjórnsýslustig-
ið. Þannig yrði litið á héraðsstjórn-
ir sem aukið valdssvið sveitar-
stjórna enda myndu gilda svipuð
lagaákvæði um starfsemi héraðs-
stjórna og sveitarstjórna. Um allan
hinn vestræna heim er litið á efl-
Vöruverðið er hærra í verslunum
úti á landi heldur en stórmörkuð-
um á höfuðborgarsvæðinu'veldur
því að verslun hefur færst burt úr
héruðunum. Ríkisstjórnin á að
kanna hvað hægt er að gera fyrir
verslunina á landsbyggðinni, henn-
ar ákvarðanir hafa ráðið úrslitum.
1 hverri viku auglýsir ríkisstjórnin
lægsta vöruverðið og hvetur fólk til
að versla þar, ennfremur skilar
hærra vöruverð á landsbyggðinni
meiri söluskatti í ríkissjóð sem
mætti skila aftur til að lækka vöru-
verðið þar.
Skýrslugerð drepur
málinu á dreif
Það allra brýnasta sem blasir þó
við ríkisstjórninni er að stöðva
viðskiptahallann við útlönd. Fram-
leiðsluatvinnuvegir og samkeppn-
isiðnaður ekki síst, standast ekki
þessa þróun, það sjáum við best á
Suðurlandi í þorpunum þar. Nú er
svo komið að hæfileikafólk telur
sinni afkomu betur borgið að fylla
flokk þeirra sem kaupa inn í landið
en hinna sem framleiða og selja út.
Sá er þetta ritar gerir ekki kröfur
um skýrslugerð eina ferðina enn og
telur að það sé til að seinka aðgerð-
um að drepa málinu á dreif, heldur
úrræði sem duga verða að líta
dagsins Ijós.
Vilji er allt sem þarf, ríkisstjórn-
in hefur í hendi sér að leysa með
almennum en snörpum aðgerðum
byggðavanda og óánægju með að-
stöðumuninn í landinu. Allra
næstu ár ráða úrslitum í þessu
máli, ellefta stund er runnin upp -
annars tekur borgríkið og fátæktin
við. Það verður landflótti í kjölfar
kreppunnar sem fylgir því ef fram-
leiðslu- og samkeppnisgreinarnar
fara halloka. Það verður landflótti
sem tekur við verði byggðaflóttinn
ekki stöðvaður nú þegar.
Guðni Ágústsson
ingu heimastjórna eða héraðs-
stjórna sem raunhæfustu leiðina til
að viðhalda byggð og því jafnvægi
sem lýðræðinu er mikilvægast.
Orkuverðið er einn þyngsti or-
sakavaldur búseturöskunar. Hér
verður að stofna eitt orkuöflunar-
og dreifingarfyrirtæki um rafork-
una. Þannigfengjuallarorkuveitur
rafmagnið á sama verði um allt
land.
Ríkisstjórnin verður um leið og
hún tekur á ófreskjunni svonefndu
að þora jafnframt að endurskoða
lánskjaravísitöluna hvort grund-
völlur hennar stenst miðað við
annað í þjóðfélaginu. Lánskjara-
vísitalan mælir óeðlilega miðað við
aðrar stærðir í efnahagslífinu.
Vaxtaokrið veldur vandræðum
víðar en hjá fólkinu, atvinnufyrir-
tækin þola þetta ekki til lengdar.