Tíminn - 05.08.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn.
Föstudagur 5. ágúst 1988
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sfmi: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Ástand
efnahagsmála
Ríkisstjórnarinnar bíða mikil verkefni, sem
leysa verður á stuttum tíma. Almenningur gerir sér
fulla grein fyrir því að rekstrarvandi útflutnings-
framleiðslunnar er slíkur að þar er skjótra úrbóta
þörf.
Ríkisstjórnin getur gengið út frá því sem vísu að
fólkið í Iandinu er fúst til þess að lúta eðlilegum
ráðstöfunum sem gerðar eru til bjargar grundvall-
aratvinnuvegum þjóðarinnar. Almenningur áttar
sig fyllilega á því að miklar breytingar hafa orðið
hvað varðar afkomuskilyrði útflutningsgreinanna.
Almenningur veit að verðbólgan innanlands hefur
skekkt rekstrargrundvöll þeirra fyrirtækja, sem
eiga allt undir verðlagi á erlendum mörkuðum.
Pess vegna lætur enginn landsmaður sér annað
til hugar koma en að vænta megi strangra efnahags-
aðgerða af hálfu ríkisvaldsins.
En ríkisstjórnin verður að auki að gera sér grein
fyrir því að það hefur einnig verið gengið nærri
afkomu heimilanna í landinu að undanförnu.
Svo víst sem það er að almenningur er við því
búinn að gerðar verði meiri eða minni ráðstafanir
til bjargar útflutningsfyrirtækjum, þá er sú eðlilega
krafa uppi að gerðar verði ráðstafanir til þess að
létta almenningi að rísa undir útgjöldum til
brýnustu lífsnauðsynja og að þær byrðar sem
efnahagsástandið óhjákvæmilega kallar yfir þjóð-
ina komi réttlátlega niður.
Enginn vafi er á því að fjöldi fólks hér á landi
býr við svo góð lífskjör og efnahag að það þolir
kjaraskerðingu meðan verið er að koma efnahags-
lífinu á réttan kjöl. En það er líka til hópur fólks,
sem ekki þolir neina kjaraskerðingu. Efnahagsráð-
stafanir ríkisstjórnarinnar verða að miðast við að
sá hópur manna, sem erfiðasta stöðu hefur, verði
ekki fyrir kjaraskerðingu, heldur verði gengið út
frá því að hlutur þess hóps verði bættur með sama
hætti og nú er fyrirhugað að bæta rekstrarstöðu
undirstöðufyrirtækja þjóðarbúsins.
í þessu sambandi verður ekki hjá því komist að
hverfa frá ýmsum þeim tilraunum, sem uppi hafa
verið síðustu ár eftir forskriftum markaðshyggj-
unnar. E»ar kemur að sjálfsögðu fleira en eitt til
greina, en breytt stefna í vaxtamálum er óhjá-
kvæmileg.
Frjálsræðisstefnan í vaxtamálum hefur nú verið
reynd í nokkur ár með alvarlegum afleiðingum
fyrir atvinnurekstur og heimilishald. Hún hefur
einnig átt sinn þátt í verðbólguaukningu. Hins
vegar hefur komið í ljós að þessi stefna hefur ekki
aukið peningasparnað í / bankakerfinu og ekki
dregið úr eftirspurn eftiþlánum.
Það ætti að vera einrí meginþáttur efnahagsráð-
stafana að aflétta vaxtaokrinu.
garri

Líka Bolungarvík
. Einar heitinn Guöfinnsson var á
sínuin tíma umsvifamikill athafna-
maöur vestur í Bolungarvík. Hann
byggði þar upp stórfyrirtæki á sviði
útgerðar, fiskvinnslu og verslunar,
cn nú er helst að sjá að farið sé að
halla þar verulega undan fæti.
Þessa ályktun má draga af frétt í
Þjóðviljanum í fyrradag, um álögð
gjöld í Vestfjarðaumdæmi, en þar
segir:
„/ nýúíkominni álagningarskrá
Skattstofu Vestfjaröaumdæmis
kemur fram að hið gamaigróna
stórfyrirtæki Einar Guðfinnsson
hf. í Bolungarvík greiðir hvorki
tekju- né cignaskatt. Samkvæmt
upplýsingum Ólafs Helga Kjart-
anssonar, skattstjóra í umdæminu,
er það vegna þess að skuldir fyrir-
tækisins umfram eignir eru það
miklar að eignaskattsstofn nær
ekki að myndast. Híns vegargreið-
ir fyrirtækið um 5,6 milljónir í aðra
skatta, þar af um 3,1 milljón í
aðstöðugjöld.“
Þessi frétt var ckki borin til baka
í blaöinu í gær svo að gera veröur
ráð fyrir að hún sé rétt. En hún er
athyglisverð fyrir þá sök að eftir
henni að dæma er eiginfjárstaða
þessa fyrirtækis orðin þannig að
hlýtur að jaðra við að það sé að
koinast í þrot. Kannski það segi
frjálshyggjumönnum eitthvað um
þær aðstæöur, sem fyrirtæki úti á
landi búa viö í dag, ef rétt er að
þetta höfuövígi einkaframtaksins á
landsbyggðinni sé komið í hættu á
að velta yfir uin.
Gúrkutíðin
Og áfram með Þjóðviljann.
Það er vitað að nú á þessum
árstíma er lítið að gerast í þjóðlíf-
inu, margir í sumarleyfum og þess
vegna þröngt um fréttir til að fylla
fjölmiðlana með. Þjóðviljinn brá
þó á sérkennilegt ráð í gær til þess
að leysa þennan vanda.
Á blaðsíðu tvö í blaðinu var eins
dálks frétt þar sem skýrt og skil-
merkilega er frá því greint að
verðbréfasjóðirnir nýju séu nú
farnir að bólgna út. Var þar stuðst
við skýrslu frá Seðlabanka íslands,
þar scm fram kom að verðbréfa-
eign sjóðanna hafði vaxið um
206% á árinu 1987.
Á blaösíðu Hmm í sania blaði var
hins vegar önnur þriggja dálka
frétt um verðbréfasjóði, þar sem
sömuleiðis er frá því grcint að þeir
séu farnir að bólgna út. Þar var
aftur vitnað í skýrslu frá Seðla-
bankanum og frá því skýrt að
verðbréfaeign þessaru sjóða hefði
vaxið um 206% á árinu 1987.
Þegar betur er skoðað kemur í Ijós
að hér er nákvæmlega sama fréttin
endurtekin, orðrétt samhljóöa
hinni.
Ef Garri man rétt var einhvern
tíinann talað um sérstök agúrku-
verölaun til þess fjölmiðils sem
skuraði fram úr í því að leysa
fréttaskortsvandann í gúrkutíð-
inni. Er eiginlega nokkur þörf á því
að bcra fram sérstaka tillögu um
það hver eigi að hljóta þá gúrku að
þessu sinni?
Artúnsbrekkan
Og úr þessu út í uinferðina. Svo
vill til að Garri hcfur undanfarnar
vikur talsvert oft átt leið eftir
veginum hér upp Ártúnsbrekkuna,
ofan við Elliðaárnar. Hvernig sem
á því stendur er svo að sjá að á
þessum vegarkafla sé talsvert hrað-
ar ekið en lög mæla fyrir um.
Þarna er 60 kílómetra há-
markshraði á klukkustund, en ekki
er annað að sjá en að þær reglur
séu talsvert miður virtar heldur en
á öðrum götum höfuðborgarinnar
með sömu hraðatakmörkun. Garri
hefur nú undanfarið nokkrum sinn-
um gert það af ásettu ráði að halda
sig nákvæmlega við þessi hraða-
mörk og fylgjast jafnframt ineð
hraðamælinum í bíl sínum. Það
hefur ekki 'brugðist að stanslaus
stramnur bíla hefur verið framúr
honum í hvert skipti, og nokkuð
jafnt í hvora áttina sem ekið er.
Hvernig á þessu stendur er ekki
gott að segja. Þó má vera að á
uppeftirleiðinni, þegar menn þurfa
hvort sem er að auka bensíngjöfina
á móti brekkunni, gæti jafnvel
hinir samviskusömustu ökumenn
ekki að bensínfætinum og séu
konmir vel yfir mörkin áður en
þeir vita af. Líka kann ástæðan að
hluta til að liggja í því að þarna er
breiður og grciðfær vegur, tvær
akreinar i báðar áttir, sem hvetji til
þess að hraðinn sé aukinn.
En hitt er Ijóst að þama hafa
orðið alvarleg umferðarslys á liðn-
um árum. Líka er greinilcgt að
þarna er að koma upp hin alvarleg-
asta slysagildra. Á þessum stað
virðist því vera ástæða fyrir lögregl-
una til að grípa í taumana. Garri.

llllllllllll VÍTT OG BREITT illlllllllllll llllllllllllllllllllllllllll llllllllllllll
Siðgæði með afföllum
Stundum hvarflar að manni að
ekki sé allt með felldu á íslenskum
peninga-og lánamarkaði. En slíkar
hugrenningar stafa ekki af öðru en
þekkingarskorti, því þegar þeir
sem vit hafa á fjalla um rentuna
eða gjaldmiðilinn liggur ljóst fyrir
að vextir eru alltof háir og eru að
knésetja allt atvinnulífið eða að
vextirnir eru síst of háir, því háir
vextir stuðla að auknum sparnaði,
sem aftur kemur atvinnulífinu til
góða.
Það fer nefnilega allt eftir því
hvaða vitmaður um efnahagsmál
hefur síðasta orðið hvaða skoðun
um vextina er rétt og hver röng.
Sama er að segja um skráningu
gjaldmiðilsins. Fast gengi eða
„rétt“ gengisskráning kemur sér
ýmist vel eða illa fyrir atvinnu- og
efnahagslífið, allt eftir hver á held-
ur og alltaf má færa rök fyrir því að
föst gengisskráning eða gengisfell-
ing séu til blessunar fyrir efnahags-
lífið og er hvorutveggja gert á álíka
sannfærandi hátt þegar svo ber
undir.
„Þjónusta“
Því er víst engin ástæða til að
verða hissa þótt fréttir berist af
nýmælum í peningaviðskiptaheim-
inum sem viðvaningar kunna ekki
að gera upp á milli hvort eru rétt
eða röng, siðleg eða óhæfa.
Viðskiptakálfur Mogga greindi
frá því í gær að ríkisbankinn h.f.
hafi tekið upp nýja „þjónustu"
fyrir viðskiptavini, eins og það,er
kallað. Verðbréfamarkaður Ut-
vegsbankans er farinn að kaupa
kreditkortamiða með afföllum.
Sagt er að ávöxtunarkrafan sé 60%
og lítur það fallega út á blaði.
Svo er reiknað út hvað ríkis-
bankinn fær fyrir sinn snúð og sett
upp í töflu og allt er þetta einkar
snyrtilegt.
En allt í allt greiða kreditmiða-
salar, þ.e. kaupmenn, sem svarar
120% ársvöxtum með því að þiggja
„þjónustuna."
Frjálsu og óháðu verbréfamark-
aðirnir eru fyrir löngu búnir að
finna þá gróðalind að kaupa kredit-
kortamiða með afföllum. Fjárvana
kaupmenn og aðrir sem fá greitt
með plasti geta ekki alltaf beðið í
mánuð eftir að fá peningagreiðslu
hjá kreditkortafyrirtækjunum en
geta þá selt kortin með afföllum.
Einsdæmi?
Ekki hefur áður heyrst að al-
vörubanki hafi tekið svona við-
skiptahætti upp en það dregur hver
dám af sínum sessunaut og hver
segir að siðgæði ríkisbanka þurfi
að vera á hærra plani en verðbréf-
abraskara úti í bæ?
Það er áreiðanlega góður bisniss
að kaupa kreditkortamiða með
afföllum. Gaman væri nú fyrir þá
sem hvorki hafa vit á fjármögnun
eða bankastarfsemi að fá fréttir af
hvort það tíðkast nokkurs staðar í
veröldinni utan íslands að virðu-
legar fjármálastofnanir kaupi kred-
itkortamiða af matvörukaupmönn-
um og kráaeigendum með afföll-
um.
Einnig væri það fróðleikur að fá
að vita hvort kreditkortafyrirtækj-
um kemur það ekkert við að milli-
liðir séu að braska með kortamið-
ana og hvort það séu algengir
viðskiptahættir í útlandinu.
Kemur korthöfum, sem kvittað
hafa fyrir úttekt með nafni sínu og
t.d. er tilgreint hvar og hvenær
hann var á kenderíi, ekkert við um
hverra hendur þannig einkamál
fara?
Allt brall óviðkomandi aðila
með kreditkortamiða hlýtur að
vera trúnaðarbrot gagnvart kort-
hafa.
Tæpast lækkar kreditmiðasalan
með aföllum vöruverð, heldur
hljóta þannig tiltektir að hækka
vöru og þjónustu. Sömuleiðis er
óhætt að álykta að miðabraskið
auki fjármagnskostnað heldur en
hitt og ekki er á kaupmönnum að
heyra að sá kostnaðarliður megi
hærri vera.
En kannski er allt þetta sjálfsagt
og eðlilegt. Maður hefur bara ekki
vit á viðskiptum eins og þeir hjá
verðbréfamörkuðunum. OÓ