Tíminn - 29.11.1988, Side 7

Þriðjudagur 29. nóvember 1988
Tíminn 7
36. þingi ASÍ lokið. Verður vart minnst sem tímamótaþings:
Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ „Félagsmenn ásaka okkur um linku í samningum, aumingjaskap gegn atvinnurekendum“.
Tín>amynd:Gunnar.
Akkilesarhæll ASI
skipulagið sjálft?
„Á síðasta áratug hafa níu sinn-
um verið sett almenn lög um þessi
efni (Um kjaraskerðingar og
skerðingu samningsréttar) og er þá
sleppt að telja löggjöf sem sett
hefur verið til að stöðva verkföll
afmarkaðra hópa,“ sagði Ásmund-
ur Stefánsson í ræðu þegar hann
setti 36. þing ASÍ fyrir rúmri viku.
Þingið á vart eftir að verða skráð
á spjöld sögunnar sem tímamóta-
þing. Það fór hægt af stað og óvissa
um framboðsmál forystusveitar-
innar og forsetans fram undir mitt
þing skyggðu framan af á þau mál
sem þinginu var einkum ætlað um
að fjalla - skipulagsmál hreyfingar-
innar, kjaramál og lífeyrismál.
Ósamstæð hreyfing
gegn sameinuðum
atvinnurekendum
ASÍ er um margt afar ósamstæð
og ósamheldin hreyfing og sundr-
ung virðist hafa farið vaxandi
undanfarin ár á sama tíma og
atvinnurekendur hafa borið gæfu
til að standa saman sem ein heild.
Mikið af kjarabaráttunni hefur
farið fram á þann hátt að einstakir
hópar hafa gert sínar kröfur og
hafa samningar orðið þeim hag-
stæðastir sem á einhvern hátt hafa
sterka samningsaðstöðu, t.d. fá-
mennir sérhæfðir starfshópar sem
mikilli röskun gætu valdið í þjóðlíf-
inu, legðu þeir niður vinnu.
Þessir hópar hafa staðið vörð um
lykilhagsmuni sína og ekki viljað á
neinn hátt gefa þá eftir hreyfing-
unni í heild til góðs og til að efla
samstöðu innan hennar.
Um margt hefur því staða at-
vinnurekenda verið óskastaða.
Þeir hafa getað att starfsgreinahóp-
um saman og alið á sundurlyndi
launþega með því að gera vel við
suma hópa en miður við aðra.
Þeir lægst launuðu
sitja eftir
í orði vilja allir rétta hlut hinna
lægst launuðu, fólksins sem vinnur
erfiðustu, leiðinlegustu og fá-
breyttustu störfin sem oftar en
ekki eru í framleiðslugreinunum
sem allt þjóðfélagsbatteríið hvílir
á.
Hins vegar þegar komið hefur
að því að láta verkin tala hafa
komið vöflur á menn og því hafa
samningar jafnan farið á þann veg
að samið er um prósentuhækkanir
sem leiða til þess að þeir sem vinna
á lágu töxtunum strípuðum fá ein-
hverjar krónuhækkanir sem litlu
sem engu skipta en þeir á háu
töxtunum fá hins vegar mun fleiri
krónur.
Kjarabaráttan er því í raun farin
að snúast talsvert um að viðhalda
og auka ákveðið launabil milli
starfsgreina og launahópa.
Þá hefur verið gagnrýnt hversu
frumkvæðislaust ASI hefur verið í
þjóðfélagsumræðunni og látið öðr-
um aðilum eftir að móta hana.
Lítið hafi heyrst frá þessum 60
þúsund manna samtökum þegar
frjálshyggjuraddirnar fóru að ger-
ast háværar og lítið meira hafi æmt
í þeim þegar margar hugmyndir
hennar fóru að komast í
framkvæmd.
Linka og
aumingjaskapur?
Ásmundur Stefánsson sagði í
setningarræðu sinni: „Félagsmenn
ásaka okkur um linku í samning-
um, aumingjaskap gagnvart at-
vinnurekendum.
Margir stjórnmálamenn taka
undir þessa gagnrýni. Þeir og kjós-
endur þeirra gleyma því sem þessir
sömu stjórnmálamenn hafa klippt
og skorið úr kjarasamningum."
Þessi orð hans má skilja sem svar
við gagnrýni á forystu hans sl. átta
ár af þeim toga sem hér að ofan
hefur verið nefnd.
Gagnrýni á forystu ASÍ er gjarn-
an bundin við persónu Ásmundar
Stefánssonar og sagði einn þing-
fulltrúi á ASÍ þinginu að Ásmund-
ur hafi í setningarræðu sinni sem
stundum hefur verið nefnd líkræð-
an yfir ASÍ, sýnt þingheimi full-
kominn skort sinn á sjálfsgagnrýni.
ASÍ hafi verið staðnað bákn
undanfarin tíu ár og hafi ekki
tekist að aðlaga sig breyttum að-
stæðum í þjóðfélaginu.
Mestallan þennan tíma hafi Ás-
mundur sjálfur verið forseti og
mótað stefnu samtakanna og hafi
hann því hitt sjálfan sig fyrir í
ræðunni. Þó væri langt í frá sök
Ásmundar eins hvernig komið
væri. Þar væri sjálft skipulag hreyf-
ingarinnar veigamikill þáttur.
Skipulagið áfram í ólestri
í ljósi þessa og almenns ástands
í fjárhags- og atvinnumálum þjóð-
arinnar hefði mátt búast við ein-
hverjum breytingum á skipulagi,
starfi og forystu samtakanna, en
svo varð ekki að neinu marki.
Þórir Daníelsson fráfarandi for-
maður skipulagsnefndar sagði að
ASÍ væri nú skipulagslegur
óskapnaður og tæpti á að einhverj-
ar annarlegar ástæður hlytu að
liggja að baki því að samþykktir
fyrri þinga um skipulagsbreytingar
hefðu ekki komist til framkvæmda,
einkum samþykkt 35. þingsins.
( samþykkt þess um skipulagsm-
ál er gert ráð fyrir því að verkalýðs-
félög verði sameinuð í stærri sam-
bönd sem verði ekki fámennari en
svo að þau ráði ekki við að hafa
launaðan starfsmann. Þá verði
þessi sambönd sameiginlegur vett-
vangur allra launþega í tilteknum
atvinnugreinum.
Skipulagsnefndin lagði fram á
þinginu nú samþykkt sína og lét
samþykkt síðasta ASÍ þings fljóta
með sem fylgiskjal. I samþykkt
skipulagsnefndar segir að hún telji
það mistök að ekki skyldi hafa
verið farið að samþykktinni og
skipulagi ASÍ breytt á þann veg
sem þar var gert ráð fyrir.
Breytingar á skipulaginu með
atvinnugreinaskiptingu sem mark-
mið séu ekki aðeins æskilegar held-
ur beinlínis nauðsynlegar og hét
nefndin á þingið að leggja ríka
áherslu á að sú þróun næði fram að
ganga.
Niðurstaða þingsins varð þó sú
að málinu var vísað til sambands-
stjórnar þegar hún kemur saman
næsta haust.
Ásmundur fékk að ráða
Það vakti óskipta athygli hversu
ríka áherslu Ásmundur Stefánsson
lagði á að Þóra Hjaltadóttir for-
maður Alþýðusambands Norður-
lands yrði ekki annar varaforseta
ASÍ og Ásmundur fékk sitt fram
og komst jafnframt upp með að
gefa engar haldbærar skýringar á
hversvegna.
Einn þingfulltrúa sagði við Tím-
ann að hefði Þóra áttað sig nógu
fljótt hefðu viðbrögð hennar við
þessu hátterni Ásmundar átt að
verða þau að bjóða sig fram til
forseta móti Ásmundi. Hún hefði
jafnvel mátt eiga von á sigri en í
öllu falli hcfði það hrist rækilega
upp í hreyfingunni.
Lífeyrismál voru eitt aðalmála
þessa þings enda eru þau nú í
hinum mesta ólestri. Meðlimir al-
mennra lífeyrissjóða verða nú að
greiða 10% af laununum í sjóðina
sem skiptist þannig að launþeginn
greiðir 4% en launagreiðandinn
6%.
Almcnnu lífeyrissjóðirnir eru nú
eitthvað rúmlega 70 talsins eftir
því sem í fljótu bragði sýnist og
það segir sig sjálft að rekstur þeirra
er fáránlega dýr og flókinn fyrir
bragðið.
Lífeyrisréttindi cru verulega
misjöfn og það kom fram á þinginu
að ættu launamenn að ná svipuðum
rétti og opinberir starfsmenn hafa,
þyrftu greiðslur að nema um 20%
af launum.
Miklar umræður urðu um lífeyr-
ismálin á þinginu og þess krafist að
lagafrumvarp um lífeyrissjóðina
verði afgreitt hið fyrsta en það
hefur verið til athugunar hjá tveim
fjármálaráðherrum síðan í júnís.l.
Verkalýðshreyfingin vill að
frumvarpið verði samþykkt á Al-
þingi en samhliða því fari fram
uppgjör á sjóðunum og stjórnvöld
tryggi síðan öruggan lífeyri með-
lima vcrst settu sjóðanna.
Kvennabyltingin
í vaskinn
Þá urðu og allmiklar umræður
um jafnréttismál og aukna hlut-
deild kvenna í embættum á vegum
hreyfingarinnar og hvernig það
verði best tryggt. Samþykkt var
tillaga frá Kristbirni Árnasyni sem
stuðla á að aukinni hlutdeild
kvenna í æðstu stjórn sambands-
ins.
Eftir að kjörnefnd hafði lagt
sína tillögu fram um 18 aðalmenn
í miðstjórn var beðið um uppá-
stungur um aðra menn og kom
fram tillaga frá Stefaníu Þorgríms-
dóttur um þrjár konur, þær Birnu
Þórðardóttur, Þorbjörgu Samúels-
dóttur og Sigrúnu Clausen.
Samþykkt tillögu Kristbjarnar
skömmu áður dugði þó ekki til að
stappa stálinu í tvær af þeim konum
sem Stefanía vildi fá til að auka
hlutdeild kvenna í æðstu stjórn
sambandsins því þær lýstu því
báðar yfir strax að þær gæfu ekki
kost á sér í miðstjórn.
Það voru þær Þorbjörg og Sigrún
en Birna lét ekki deigan síga. Nú
sitja sex konur í miðstjórn af 18 og
telst það vart hátt hlutfall. -sá