Tíminn - 29.11.1988, Qupperneq 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 29. nóvember 1988
Timitin
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVIHNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrimurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldslmar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Póstfax: 68-76-91
Öfgaskrif
efnahagsráðgjafans
Morgunblaðið hefur tekið upp þá venju að birta í
helgarblaði sínu fasta smádálka um áhugavert efni af
ýmsu tagi undir aðalfyrirsögninni „Mannlífsstraumar“.
Þá kröfu verður að gera til höfunda, sem rita slíka
dálka, að þeir séu.færir um að fjalla hleypidómalaust
um það efni sem þeim er falið að skrifa um. Sú krafa er
þeim mun brýnni að dálkahöfundar Morgunblaðsins
eru kynntir sem sérfræðingar á sínu sviði og leiddir fram
sem vel menntaðir greinahöfundar.
Ekki verður með sanni sagt að höfundur sá, sem ritar
hagfræðidálk Morgunblaðsins sl. sunnudag, beri með
sér einkenni menntunar og fordómaleysis um þjóðfé-
lagsmál og „mannlífsstrauma“. Þvert á móti opinberar
hann sig sem fulltrúa þeirrar staglfræði, sem margir
íslenskir viðskiptafræðingar láta ala upp í sér um þessar
mundir. Er augljóst af Morgunblaðsgrein Ólafs ísleifs-
sonar, að hann er lítt fær um að rita um þjóðfélagsmál
eins og upplýstum höfundi sæmir. Hins vegar er hann
liðtækur í að búa til pistla í þeim heimdellingastíl, sem
einkennist af þröngsýnni innrætingu, en á lítið skylt við
frjálsa fræðimennsku og vísindahugsun.
Inntakið í grein Ólafs ísleifssonar, sem reyndar er
sérlegur efnahagsráðgjafi Þorsteins Pálssonar, er að
koma þeim vitlega boðskap á framfæri að núverandi
ríkisstjórn hafi tekið upp efnahags- og fjármálastefnu,
sem tíðkuð sé í kommúnistaríkjum Austur-Evrópu, -
hvorki meira né minna! Þessi greinarhöfundur Morgun-
blaðsins lætur m.a. hafa það eftir sér, að það sé stefna
Steingríms Hermannssonar að hér skuli ríkja „forn-
eskja“ í efnahagsstjórn og pólitískri hugmyndafræði.
Eftir þessu er öll greinin.
Varla hafa ritstjórar Morgunblaðsins ætlast til þess að
dálkahöfundur í blaði þeirra tæki upp á því að fjalla um
þjóðfélagsmál á allra lægsta plani. Ritstjórarnir vita það
eins og allir skynsamir menn, að efnahagsstefna og
almenn stjórnmálastefna núverandi ríkisstjórnar á ekk-
ert sammerkt með austantjaldspólitík. Ef Morgunblað-
ið ætlar að fara að efna til umræðu um íslensk stjórnmál
á grundvelli slíkra öfga, þá er augljóst að umræðan
verður út og suður. Það eru takmörk fyrir því hvað
menn geta látið út úr sér af pólitískri vitleysu.
Það er að sjálfsögðu rétt að ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar víkur í mörgu frá efnahagsstefnu og
hagstjórnaraðferðum fyrri ríkisstjórnar. Og hví skyldi
hún ekki gera það? Þessi „frávik“, ef svo má til orða
taka, eru þó öll í samræmi við gild pólitísk viðhorf í
vestrænum lýðræðisríkjum, þar sem fjölhyggja fær að
njóta sín en ekki einstefna staðlaðra hagfræðikenninga
á borð við þá, sem páfadómur hagfræðingaveldisins hér
á landi elur á í tíma og ótíma.
í vestrænum lýðræðislöndum greinir menn auðvitað
á um hagfræðileg efni. Þar gera menn sér m.a. grein
fyrir að hagfræðikenningar eru ekki óháðar stjórnmála-
skoðunum, heldur tengjast þeim að meira eða minna
leyti. Algild, vísindaleg hagstjórnarkenning hefur ekki
verið fundin upp ennþá og verður aldrei, eðli málsins
samkvæmt, frekar en algildar þjóðfélags- og stjórnmála-
skoðanir yfirleitt. Þau sannindi eiga við um öll þjóðfé-
lög, ekki síst vestræn lýðræðisþjóðfélög, sem ísland er
hluti af.
Morgunblaðið ætti að vara sig á rithöfundum á borð
við Ólaf ísleifsson efnahagsráðgjafa Þorsteins Pálsson-
ar.
GARRI

llllllllllllll

VAR ÞAD FLEIRA?
Mikil hneykslan virðist hafa ríkt
í landinu síðan Óiafur Ragnar
Grímsson, fjármálaráðherra, upp-
lýsti að forseti Hæstaréttar hefði
samkvæmt hcimild keypt áfengi,
vodka og viskí, fyrir tvö hundruð
og þrjátíu þúsund krónur. Hefur
ekki linnt birtingu á einhliða
skoðunum síðan, þar sem fólk ber
sig utan ákaflega og segist aldrei
hafa heyrt af annarrí eins ósvinnu.
Víst eru áfengiskaup forsetans í
ríflegra lagi, en frá hans bæjardyr-
um séð munu þeir margir, sem á
einu ári hafa keypt áfengi fyrir 230
þúsund krónur, og þarf raunar
ekki nema eina giftingarveislu til.
Alþýðudómstóll landsins hefur
verið kvaddur á vettvang í Ijölmiðl-
um og fellt samhljóða þann dóm,
að forseti Hæstaréttar hafi hegðað
sér hneykslanlega. Hefur hinn
margfrægi alþýðudómstóll með
sínar „grunduðu“ skoðanir aldrei
komist í jafnfeitt að geta þannig
fellt úrskurð sem snertir Hæstarétt
sjálfan.
Útnesjamennska
Vegna þessa máls hefur forseti
Hæstaréttar sagt af sér og gerst
óbreyttur dómari við réttinn, og nú
síðast hefur hann ákveðið að skila
aftur meginhluta þess áfengis-
magns, sem hann hafði keypt.
Auðvitað ræður fyrrverandi forseti
hvernig hann bregst við niðurstöð-
um alþýðudómstóls. Þó er vonandi
að hann láti þama staðar numið og
fari ekki að játa á sig einhverjar
stórsyndir að hætti þeirrí sem
misstu höfuð í mcnningarbylting-
unni í Kina. Mál þetta er nefnilega
miklu verra en það sem snertir
fyrrverandi forseta. Það er í eðli
sínu útnesjamennska af versta tagi
og ber vott um króníska veikleika
stjórnsýslunnar i landinu. í einn
tíma fengu forsetar þingsins svo-
nefnt „forsetabrennivín" að vild,
þ.c. áfengi á kostnaðarverði. Þeir
voru sviptir því. Enginn veit af
hverju, nema ef vera skyldi að í
stað þess að safna því í kjallara
neyttu þeir þess svo af fréttist. Við
þessa breytingu var skrifað bréf,
sem enn hefur ekki fundist þegar
þetta er skrífað, en sagt vera frá
árínu 1971, þar sem skýrt er frá því
að ákveðnir embættismenn skuli fá
brcnnivín á kostnaðarverði, þeirra
á meðal forseti Islands og forseti
Hæstaréttar á meðan hann fer með
forsetavald ásamt tveimur öðrum
þegar forseti landsins er íjarver-
andi.
Ríkið hefur einn kassa
Alveg er Ijóst að þessi bréflegu
ákvæði um „forsetabrennivínið“
eru út i hött. Þær veislur sem
handhafar „forsetabrennivíns“
halda eru greiddar af ríkinu, en
ríkið hefur einn kassa eins og
kunnugt er. Úr honum er borgað
fyrir veislurnar og til hans rennur
það fé sem keniur inn fyrir brenni-
vínssölu. Tilvist „forsetabrenni-
víns“ á rætur að rekja aftur til þess
tíma, þegar fólk lifði fábrotnara lífi
og hafði minna sér til skemmtunar
en nú gildir; þegar engar sólar-
landaferðir voru tíðkaðar, siglingar
voru jafn fágætar og á dögum
Sturlunga og hvorki Hrafn Gunn-
laugsson eða Jón Óttar fæddir. Þá
þótti það tilvísun á heimild upp á
meira kátínulíf að eiga aðgang að
„forsetabrennivíni", heitið í
höfuðið á þingforsetum. En það er
eins og þjóðin ætli seint að vaxa
upp úr fábreytileika sínum. Hún er
enn við útnesin stödd í þessu máii
og býsnast nú mikinn yfír áfengis-
kaupum eins þeirra, sem hafði
heimild.
Hneykslanleg fríðindi
Og hvemig á svo að líta á þessa
heimskulegu heimild um kaup á
„forsetabrennivíni“, þegar engin
þörf er á áfengi á sérstöku verði á
meðan ríkið eða Alþingi borgar
opinbcrar veislur? Hvernig sem
fólk leitar lyrir sér og hvemig sem
það ígrundar „hneykslið", þá er
alveg Ijóst, að „forsetabrennivín“
er hugsað sem fríðindi og aðeins
sem fríðindi, jafnvel kauphækkun
vilji menn það heldur. Vilji svo
einhver nota sér þessi fríðindi til að
koma upp hjá sér vísi að vínkjall-
ara, en drekkur ekki sjálfur, þá
ætlar allt> vitlaust að verða. Sjái
einhver samræmið í þessu þá er sá
hinn sami meira en rökheldur.
Vilji menn vera að fást við fyrrver-
andi forseta Hæstaréttar út af þess-
um smámunum, áfengiskaupum
upp á 230 þúsund, þá eiga hinir
sömu að snúa sér að stjórnsýslunni,
jafnvel fjármálaráðherra, og spyrja
hann hvort ríkiskassinn sé ekki
einn og hvað svona fríðindi eigi að
þýða. Það er auðvitað á valdi hvers
og eins, sem hefur þessi fríðindi
hvort hann notar þau og hve mikið.
Alþýðudómstóll getur engu ráðið
um það á meðan forréttindabréfíð
frá 1971 er í gildi. Hann getur í
mesta lagi spurt, eins og ATVR:
Var það nokkuð fleira? Aftur á
móti hefur ekki heyrst að ónýta
eigi forréttindabréfíð. Þeir sem
njóta guðlegrar umhyggju stjóm-
sýslunnar eiga sem sagt að halda
áfram að kaupa „forsetabrenni-
vín“, enda hlýtur það að vera
skrítið þjóðfélag að mati stjórnsýsl-
unnar sem engin forréttindi leyfír.
Garrí
VÍTTOG BREITT

Fóstbræðralag um
forréttindi
Fréttir af gróflegu misrétti í
lífeyrissjóðsmálum hefur fallið í
skuggann af fregnum um rösklegar
tiltektir forseta Hæstaréttar í
áfengiskaupum. Á því máli þykjast
flestir þurfa að hafa skoðun og
þykir með ódæmum að opinber
starfsmaður notfæri sér aðstöðu til
að hressa upp á heimilisbirgðir
sínar af brennivíni. Fyrrum forseti
Alþingis hefur látið að því liggja
opinberlega, að hagkvæm áfeng-
iskaup séu ekkert annað en svolítil
launauppbót fyrir vel unnin störf í
þágu lands og lýðs við að stýra
sameinuðu þingi og sinna viðamikl-
um skyldum handhafa forseta-
valds. Fer ekki illa á því að auka-
getan sé greidd í brennivíni og
eðlilegt er að mönnum sem gegna
svo virðulegum embættum sé í
sjálfsvald sett hvað þeir meta störf
sín til margra brennivínsflaskna.
Fjölmiðlar hafa verið að reikna
út og suður hve lengi tilteknar
áfengisbirgðir endast ef svo og svo
mikið er drukkið á gefnu tímabili
og síðan einhvem mismun á heild-
söluverði og útsöluverði brenni-
vínsins og em allar þessar reikni-
kúnstir heldur fáfengilegar og
marklitlar.
Forsetar og handhafar eiga auð-
vitað að meta sjálfír hve mikið
brennivín þeir kjósa að kaupa,
enda engum öðmm betur treyst-
andi til að þekkja þarfir þeirra.
Sjálftaka fríðinda
Kristján Ragnarsson vakti máls
á því á aðalfundi LÍÚ, sama daginn
og fárið út af forsetabrennivíninu
hófst, að landsmönnum væri mis-
munað gróflega í lífeyrissjóðsmál-
um og að ríkið og bankarnir verðu
háum fúlgum til að bæta lífeyri
sinna starfsmanna á sama tíma og
launþegar annarra vinnuveitenda
nytu mun verri kjara. Ríkissjóður
og bankarnir hafa greinilega nóg fé
til að standa að svona misrétti.
Það er merkilegt fóstbræðralag
forréttindastéttanna sem heldur
nær almáttugri verndarhendi sinni
yfir þeirri sjálftöku fjármuna sem
opinberir starfsmenn og banka-
menn njóta fram yfir aðra
landsmenn.
Ríkisstarfsmennirnir hjá ríkis-
fjölmiðlunum gerðu lítið úr ábend-
ingum Kristjáns, enda uppteknir
við að sinna fréttum af öðrum
fríðindum en þeim, sem falla þeim
sjálfum í skaut.
Fréttamönnum Stöðvar 2 rann
blóðið til skyldunnar, enda njóta
þeir allt annarra og verri lífeyris-
kjara en starfsbræðurnir sem ríkis-
sjóður lítur til í náð.
Talað var við Pétur Blöndal,
sem er flestum öðrum betur að sér
í málefnum lífeyrissjóða.
Grófleg mismunun
Það kom fram hjá Pétri, að
opinberir starfsmenn og banka-
menn njóta 70% betri lífeyriskjara
en aðrir launþegar. Með uppbótum
á lífeyri er hægt að gera ráð fyrir
að vinnuveitendur forréttindastétt-
anna greiði 20% í lífeyrissjóði
þeirra, á móti 4%, en aðrir at-
vinnurekendur greiða 6%. Lífeyr-
isréttindi forréttindastéttanna
þýða 14% betri kjör en aðrir verða
að sætta sig við.
Fríðindi forréttindastéttanna
koma m.a. fram í því að þær geta
farið mun fyrr á eftirlaun en aðrir
miðað við aldur og fá hærri eftir-
laun.
Auk opinberra starfsmanna hef-
ur Alþingi samþykkt að þingmenn
njóti hinna góðu sérkjara. Starfs-
menn stjómmálaflokkanna fá
einnig opinber eftirlaun.
Og enn er hópur sem Pétur
nefndi, sem nýtur hinna góðu kjara
sem greidd eru úr sjóði allra
landsmanna. Það eru starfsmenn
ASÍ. Ef skammstöfunin velkist fyr-
ir einhverjum skal áréttað að það
er starfsfólk Alþýðusambands
íslands, sem nýtur bestu kjara
forréttindastétta meðal launþega.
Forréttindin eru þannig varin
bak og fyrir af löggjafanum, fram-
kvæmdavaldi og embættismanna-
kerfum og mikið, lifandis, skelfing-
ar, ósköp væri æskilegt að fá ein-
hverja frambærilega skýringu á
hvernig stendur á starfsfólki verka-
lýðshreyfingarinnar í þessum hópi,
ef það er rétt að það njóti allt
annarra og betri lífeyriskjara, en
tekist hefur að ná fram fyrir þá
launþega sem ekki eru opinberir
starfsmenn eða vinna í bönkum.
Meðal þess sem gjaldþrot Út-
vegsbankans hafði í för með sér, er
222 millj. kr. skuld við örfáar
bankastjórafjölskyldur vegna líf-
eyris, sem bankinn skuldar þeim.
Milljónirnar verða greiddar úr
ríkissjóði.
Ekki þarf að taka fram að for-
réttindastéttir þjóðfélagsins nefna
aldrei iífeyrisréttindi sín þegar þær
eru að ljúga launaskriði og um-
framgreiðslum upp á aðra laun-
þega þegar þær setja fram kröfu-
gerðir. Þá eru alítaf undarlega
slælega rekin tryppin þegar lífeyris-
kjör almennra launþega ber á
góma í samningagerðum.
Er það tilviljun hve margir
hlaupa í felur þegar bryddir á
lífeyrismálum í opinberri umræðu
og hún rennur alltaf út í sandinn?
Brennivínshamstur háembættis-
manna er nokkuð sem allir skilja
og vilja tala um en ef rétt er
reiknað má spyrja hvort þau for-
réttindi eru nokkru meiri en hundr-
uð milljóna króna framlög rfkis og
banka til að mismuna landsins
börnum þegar aldur færist yfir þau.
OÓ
í>