Tíminn - 03.12.1988, Blaðsíða 6

6
HELGIN
Laugardagur 3. desember 1988
Börnin eru hin raun-
verulegu fórnar-
lömb á N-írlandi
Ég hafði ekki kennt árum saman og nú var ég stödd í
Washington og átti að kenna þremur börnum sem voru
svo lokuð og miður sín að ég gat ekki ímyndað mér
hvernig hugsanlega væri hægt að kenna þeim sem heild.
Þegar ég spurði yfirmann minn hvort möguleiki væri á
aðstoð, varð hann hugsi.
Morguninn eftir var kalt í veðri.
Shemona neitaði að láta Geraldine
hjálpa sér í úlpuna en kom til mín
og tók iítinn tuskuapa innan úr
úlpunni. - Þetta er Frikki forvitni,
hvíslaði hún rám. - Hann er strákur.
Dúkkustelpa á ekki að vera Jesú-
bamið.
Ég kraup n.iður og tók við apan-
um. Þetta var ódýrt iítið leikfang og
loðnan víða snjáð af fyrir löngu. Þá
kom Geraldine aðvífandi.
- Hvað varstu að gera, Shemona?
hrópaði hún og þreif apann úr hönd-
um mér. - Bannsettur, litli svikarinn
þinn! Hún réðst á systur sína en ég
gekk á milli. Apinn datt á gólfið í
átökunum og Shemona náði honum.
- Bíddu bara þangað til við komum
heim, Shemona, sagði Geraldine
ógnandi í hvísltón. - Þá tek ég
skærin og klippi Frikka forvitna í
smátætlur.
Eftir það urðum við að nota
varaskeifu á leikæfingum, því Frikki
var lokaður inni í leikfangaskápnum
og aðeins notaður á sjálfri leiksýn-
ingunni.
Ég gerði mér ljóst að vandi Ger-
aldine var flóknari en talið var í
fyrstu. Þó hún væri hlýðin var í
henni ótrúlegur hefndarhugur. Æ
oftar var hún staðin að hnupli,
skrökum og því að koma eigin sök á
Shemonu eða láta hana gera eitthvað
ljótt fyrir sig. Ég vissi ekki hvemig
ég átti að takast á við þetta beint, svo
ég ákvað að reyna við þörf hennar
fyrir athygli.
Dag einn kom ég með ruggustól í
skólann og sagði Geraldine að við
skyldum taka frá stund til að vera
góðar við hvor aðra í stólnum, en
þar mætti ekkert tala.
- Ég er of stór til þess, sagði hún
og fór hálfvegis hjá sér. - Ég get ekki
setið í kjöltu þinni. Það er best að ég
sitji bara ein í „þögla“ í stólnum.
Einn morguninn kom Shamie með
bréf frá móður sinni, sem sagði frá
að lögreglumaður hefði verið skot-
inn til bana í götunni heima hjá
þeim. - Þetta er rangt, sagði dreng-
urinn. - Mér er alveg sama hver
stendur með hverjum og ég held að
þetta sé ekki þess virði að fólk drepi
hvert annað. Kannski hefðum við
bara átt að segja lögreglunni frá öllu
saman.
Geraldine pírði augun. - Ertu að
segja að pabbi okkar hafi verið
kjaftaskur, Shamie? Viltu taka þetta
- Þú færð reyndar tvö ný börn í
næstu viku, sagði hann loks. -Það
eru 5 og 8 ára systur frá Belfast á
N-írlandi. Harmleikur varð í fjöl-
skyldunni og telpurnar voru sendar
til ættingja sinna hér. Hann hikaði.
-Sú yngri talar alls ekki.
Ég sem hafði komið til að kvarta
undan erfiði mínu, hafði tvö börn til
viðbótar upp úr því. Faðir telpnanna
hafði verið virkur í IRA. Hálfu öðru
ári fyrr var hann handtekinn og
sakaður um alvarlega glæpi, m.a.
morð. Honum var þó sleppt en sú
saga komst á kreik að hann hefði
gefið upplýsingar um starfsemi fé-
laga sinna og eftir það var hann
hundeltur. Nótt eina var fleygt
sprengju inn í húsið og eldur gaus
upp. Honum tókst að bjarga dætrun-
um en kona hans og sonur fórust í
brunanum. Þremur vikum síðar
stytti maðurinn sér aldur. Um síðir
fengu telpurnar vegabréfsáritun til
Bandaríkjanna þar sem föðursystir
þeirra og maður hennar, Lonrho-
hjónin ætluðu að taka þær í fóstur.
Þegar Geraldine og Shemona
McCulley komu í skólann á mánu-
dagsmorgun, virtust þær ósköp
venjulegar telpur, freknóttar með
blágrá augu. Sú yngri, Shemona var
með úfið, ljóst hár en Geraldine var
með gleraugu í bleikri umgerð sem
gerðu hana útlits eins og húsmóður
á 6. áratugnum.
Ég komst fljótt að raun um að
systurnar voru eins og tveir helming-
ar' af einni heild. Shemona talaði
ekki en horfði stöðugt á mig og leit
aldrei undan. Það var erfitt að átta
sig á að hún var bara fimm ára
gömul. Ekki vottaði fyrir barnslegu
sakleysi í fari hennar. Geraldine
reyndi stöðugt að vekja á sér athygli,
var hávær og lét eins og smábarn. Þó
hún gerði allt fyrir systur sína, fékk
ég á tilfinninguna að Shemona væri
sú sem stjórnaði.
Ég bað Lonrho-hjónin að hitta
mig. Frúin sem átti fjögur börn sjálf,
virtist fegin að fá að ræða um
telpumar. - Ég hafði hitt þær áður í
Belfast, sagði hún. - Þær virtust rétt
eins og hver önnur börn. Shemona
var alltaf hæglátari. Við tókum þær
að okkur til að þær fengju tækifæri í
lífinu. Shemona segir ekki aukatekið
orð en ég heyri hana gráta á næturn-
ar. Stundum þarf ég að skipta um
rennblautan koddann hennar. Mig
sker í hjartað vegna hennar en hún
þiggur engin atlot.
Nokkmm dögum síðar tilkynnti
frú Lonrho að Geraldine væri með
inflúensu og að Shemona vildi ekki
fara ein í skólann, en ég lét sækja
hana. Þegar hin þrjú voru farin að
dunda sér, tók ég Shemonu upp að
töflu, fékk henni litkrít og bað hana
að skrifa töluna 7. Hún teiknaði
vandlega og þannig héldum við áfr-
am í nokkrar mínútur. Þá langaði
mig til að reyna meira, skrifaði aðrar
tölur og bað hana að benda á þær.
Hún þekkti greinilega tölustafina og
Hér er fjallað um þjökuð börn sem flutt voru frá
Ðelfast til að hefja nýtt líf í Ðandaríkjunum.
Kennari þeirra hefur nú skrifað bók um reynslu
sína og barnanna og er þessi grein tekin saman
úr henni.
fannst gaman að þessu og hló meira
að segja örlítið.
Þá breytti ég spurningunni og
spurði beint hvaða tala þetta og hitt
væri. Ekkert svar. Ég vissi að Shem-
ona þekkti 6, en brosið hvarf. Ég
ætlaði að gabba hana til að tala en
tókst ekki.
Carol aðstoðarkennari minn ann-
aðist eftirlit í frímínútum. Þegar ég
heyrði læti fór ég eitt sinn sem oftar
út að athuga málið. Þarstóð Carolyn
og hélt annarri hendi í hálsmálið á
einu af mínum börnum, Dirkie, en í
kápu Shemonu með hinni. Dirkie
grét reiðilega. Hún reyndi að drepa
mig, orgaði hann og sýndi rispur á
vanganum.
Ég fór með Shemonu inn og hún
róaðist fljótt. Þá spurði ég hvort hún
vildi fá sér gosdrykk með mér og hún
kinkaði kolli. - Hvað segirðu þá?
spurði ég.
- -Þakka þér fyrir, svaraði telpan.
Þegar fleiri komu að, þagnaði hún
alveg á ný.
Nokkrum dögum eftir þetta sagði
yfirmaður minn að Lonrho-hjónin
ætluðu að senda mér enn eitt barn,
Shamie, 13 ára systurson frúarinnar.
Hann var langyngstur átta systkina,
viðkvæmur, listrænn drengur sem
dekrað hafði verið við. Tveir bræður
hans voru IRA-menn og höfðu feng-
i.ð fangelsisdóma.
Fjölskyldur hans og telpnanna
höfðu haft mikið samneyti og raunar
hengdi faðir þeirra sig í bílskúrnum
Börn sem alast upp í svona um-
hverfi vita að lífið er enginn kúr-
ekaleikur. Mörg þeirra hafa séð
blóði foreldra sinna og systkina
úthellt og jafna sig aldrei andlega.
heima hjá Shamie. Skólabræður
hans ofsóttu hann og kölluðu hann
„uppljóstrara“. Hann var sannfærð-
ur um að fjölskylda hans yrði þurrk-
uð út, rétt eins og fjölskylda frænda
hans.
Shamie kom viku seinna, horaður
og svarthærður og virtist ekki nema
9 eða 10 ára. - Þetta er Shamie
frændi okkar, tilkynnti Geraldine
stolt. -Hann er kominn til okkar alla
leið frá Belfast.
Þegar ég kynntist börnunum
betur, fann ég að þau áttu sameigin-
lega hegðan alvarlegra ofsóttra
bama. Þau voru alltaf á varðbergi og
tortryggðu umhverfið. Barnslegt
sakleysi var þeim löngu horfið.
- Veistu hvað var einu sinni gert
við mig, sagði Geraldine einn
daginn. - Strákarnir heima eltu mig
og tróðu mér í sorptunnu. Svo
settust þeir á lokið og neituðu að
hleypa mér út.
- Enginn hér myndi gera slíkt,
sagði ég rólega.
- Það er aldrei að vita, svaraði hún
í sama tón. - Ég hef aldrei áður verið
í skóla með mótmælendum.
Þó slíkt sé ekki venja í bandarísk-
um skólum, langaði Shamie mjög til
að setja upp lítinn leikþátt um
jólaguðspjallið. Þau Geraldine skrif-
uðu handritið og fólu sjálfum sér
hlutverk Jósefs og Maríu. Þau ákváðu
að Shemona skyldi vera fjárhirðir.
Geraldine fór í leikfangaskápinn,
sótti tuskubrúðu, vafði hana í teppi
og tilkynnti að þetta væri jesúbamið.
Shemona þreif brúðuna af henni
og fleygði aftur inn í skápinn. Hvor-
ug sagði orð um stund, en skyndilega
greip Geraldine töfluklútinn og sló
systur sína með honum. Shemona
æpti. Ég skammaði þær báðar.