Tíminn - 08.12.1988, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 8. desember 1988
Tíminn 15
iiiiiiiiiii minning iiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiwiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiimiiiiiiwiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiij^
Þóra Valgerður
Jónsdóttir
Fædd 24. apríl 1898
Dáin 29. nóvember 1988
Æfidagur ömmu minnar er að
kvöldi kominn. Hún lést á 91. aldurs-
ári á sjúkrahúsinu á Selfossi 9.
nóvember sl. Hún verður jarðsungin
frá Fossvogskirkju í dag kl. 15.
!>óra Valgerður, eins og hún hét
fullu nafni, fæddist á Fögrueyri við
Fáskrúðsfjörð 24. apríl 1898. For-
eldrar hennar voru Þórunn Bjarna-
dóttir frá Núpi á Berufjarðarströnd
og Jón Bjarnason frá Dölum við
Fáskrúðsfjörð. Hún var ein fjögurra
systra, en þær voru Sigríður og
Elísabet sem eru látnar og Málfríður
sem er á lífi 92 ára gömul. Á
bernskuárum þeirra systra fluttu
margir íslendingar til Ámeríku og
tók fjölskyldan sig upp og lagði af
stað þangað þegar jörðin sem þau
bjuggu á var tekin undir hvalveiði-
stöð. En margt breyttist á langri
ferð. Þegar til Reykjavíkur kom
bauðst föður þeirra systra skipsrúm
svo að ferðin varð ekki lengri.
29. október giftist amma mín
Einari Guðmundssyni bifvélavirkja,
syni hjónanna Guðmundar Þórðar-
sonar og Guðfinnu Einarsdóttur sem
bjuggu á Fellsenda í Þingvallasveit.
Einar lést 7. mars árið 1946. Þau
hjónin eignuðust fjögur börn, þau
eru: Guðfinna ekkja Jóns Jónssonar
bónda í Stóradal Austur-Húnavatns-
sýslu. Þau eignuðust 5 dætur. Guð-
mundur kvæntur Helgu Nikulásdótt-
ur. Þau eiga fjögur börn. Jón kvænt-
ur Jónu Sigurðardóttur, og Valgerð-
ur ekkja Arnars Valdimarssonar.
Seinni maður hennar er Magnús
Jónsson. Hún á þrjú börn. Afkom-
endur Þóru eru nú orðnir yfir 40.
Amma hafði yndi af fallegum
söng og hafði sjálf fallega söngrödd.
Hún söng mikið á sínum yngri árum,
meðal annars með barnastúkukór
og síðar unglingakór, og oft á tíðum
söng hún einsöng með þessum
kórum. Hún söng líka oft með
nokkrum söngfélögum sínum við
ýmis tækifæri. Síðar starfaði hún í
Fríkirkjukórnum. Þar naut hún sín
vel því hún var mjög trúuð kona. Ég
minnist ömmu þar sem hún sat við
gluggann sinn og hlustaði á messur í
útvarpinu. Þá hafði hún sálmabók-
ina sína einatt við höndina og raulaði
með.
Amma starfaði lengi með Hvíta
bandinu og þótti henni alltaf vænt
um þann félagsskap. Hún var gæslu-
kona á leikvöllum borgarinnar um
árabil, lengst af á „róló“ við Hring-
braut, og muna margir sem aldir eru
upp í vesturbænum eftir henni
þaðan. Tvisvar fór hún til Danmerk-
ur. í fyrra skiftið fór hún með
dönskum hjónum sem hún var í vist
hjááðurenhún giftist. Húnfór aftur
til Danmerkur þegar hún var orðin
vel fullorðin, og talaði oft af mikilli
hrifningu um þá ferð. Hana dreymdi
líka alltaf um að fara í siglingu með
skemmtiferðaskipi, en því miður
rættist sá draumur hennar aldrei. En
amma var gamansöm og Iétt og það
sem hún komst ekki sjálf lét hún sig
ekki muna um að fara í huganum.
Henni var eiginlegt að gera gott úr
hlutunum og líta á björtu hliðarnar.
Það kom henni vel þegar aldurinn
færðist yfir og heilsunni fór að hraka.
Á efri árum fór hún að sauma út.
Þetta tómstundagaman stytti henni
margar stundirnar. Alltaf var hún
jafn hreykin þegar hún var að sýna
hvað hún væri búin að sauma mikið
síðan síðast.
Amma vildi helst búa heima hjá
sér og hugsa um sig sjálf. Hún bjó í
íbúðinni sinni á Brávallagötu 46
fram á síðastliðið vor. Hún hefði
eflaust ekki getað verið svo lengi
heima ef nágrannakona hennar,
Jóna Bjartmarsdóttir, hefði ekki
hjálpað henni eins mikið og raun bar
vitni. Hún leit til ömmu daglega og
hjálpaði henni með ýmislegt. Jóna á
miklar þakkir skildar fyrir. Dætur
Valgerðar, Inga og Bára voru ömmu
mikil stoð á síðustu árum. Þær
aðstoðuðu hana við heimilishaldið
og ýmislegt s.s. verslunarferðir og
fleira. Einnig dvaldi amma oft hjá
þeim og Einari bróður þeirra og
konu hans Hafdísi.í gegnum tíðina
átti amma líka skjól hjá börnum
sínum og öðrum barnabörnum.
Amma veiktist síðastliðið vor og
lá á Borgarspítalanum í nokkrar
vikur. Þaðan fór hún á hjúkrunar-
heimilið á Kumbaravogi og naut þar
góðrar umönnunar. Með vetrar-
komu versnaði heilsa ömmu mikið
og var henni hvíldin því kærkomin.
Hún amma mín var þess alveg
fullviss að okkar biði annað og meira
en lífið hér á jörð og að hún myndi
hitta þá sem á undan voru gengnir.
Far þú í friði
friður Guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi
hans dýrðar hnoss þú hljóta skalt.
Sálmur
Elínborg S. Jónsdóttir.
BÓKMENNTIR
Sérstæð bók
Þórður Tómasson i Skógum: Þjóóhættir og
þjóðtrú. Skráð ettir Sigurði Þórðarsynl frá
Brunnhól. Bókaútgáfan Örn og örlygur 1988.
Þórður Tómasson í Skógum hefur
með því að skrá frásagnir Sigurðar
Þórðarsonar frá Brunnhól fest á
blað frásagnarstíl og þjóðmenning-
ararf „síðasta sagnamannsins“.
Skrásetjari segir í formála að ritið
„falli ekki undir það sem nefnt er
bókmenntir, réttur hennar, ef ein-
hver er, felst í því að hún geti orðið
síðari rannsókn íslenskrar þjóð-
menningar að einhverjum notum“.
Ef einhver bók á „rétt“ þá er það
þessi bók, sem er svipmynd og
frásögur manns, sem lifði þjóðtrú og
þjóðhætti fyrri alda, í því byggðar-
lagi, þar sem hin fornu þjóðfræði
lifðu lengst og geymdi með sér
andblæ og frásagnir þessara liðnu
tíma, þótt hann dveldi lengst af
fjarri ættbyggð sinni.
Þórður Tómasson skrifar um þátt
sinn að þessari bók: „Verk mitt er
aðeins endurskin af frásögnum gam-
als sagnamanns. Hreimur og hrynj-
andi talaðs orð hjá honum gæddu
það lífi, sem aldrei getur færst yfir á
bók eða blað“. Þótt blær tungutaks-
ins og hrynjandi frásagnarinnar fari
forgörðum, þá hefur skrásetjari
komið til skila efninu, sem eru
þjóðhættir, þjóðtrú og fornar
venjur. Bók sem þessi hefur e.t.v.
aldrei komið út, hér kemur efnið til
skila, ef svo má segja „beint af
skepnunni", ómengað og „óleið-
rétt“, skrásetjari hefur unnið verk
sitt af fyllsta trúnaði og skrásett
beint eftir sögumanni, framburður
hans kemur fram í textanum eins og
gjörlegt er. Hér er þjóðtrúin, þjóð-
menningin lifandi komin.
Skrásetjari segir nokkur deili á
sagnamanni, ætt hans og lífshlaupi.
Hann var skyldur Þórbergi Þórðar-
syni, Steinþóri á Hala og Gunnari
Benediktssyni og hann hvarf ungur
af heimaslóðum, en heimanfylgjan
var honum hans menningarheimur
þar til yfir lauk. Minningin um
fornar venjur og menningararf
heiðabyggðar festust óafmáanlega í
huga hans, hann kunni og lifði
andrúmsloftið sem hann hafði ungur
meðtekið, alla tíð.
Sigurður var vandaður og gætinn
í frásögnum (Þ.T.) og athyglisgáfa
hans var einstök og minnið trútt eins
og þessi blöð votta. Eins og áður
segir er efni þáttanna úr Austur-
Skaftafellssýslu, nánar einkurn af
Mýrum, menning hans var runnin
frá föður og móður, hjá afa og
ömmu og því fólki sem hann um-
gekkst (Þ.T.)
Frásagnir Sigurðar skiptast í 40-50
kafla, sem hafa hver sinn titil, svo
sem: Maðurinn, draumar, gestir,
prestar og hestar, skógar, djákna-
dys, sending og í bókarlok eru
þulur, gamlar vísur og kveðið fyrir
börn. I hverjum kafla er þjóðfræðin
inntakið og jafnframt eru þeir krydd-
aðir mannlýsingum eða frásögn af
atburðum tengdum þjóðtrú. Þessar
frásagnir eru náma þjóðtrúar og
þjóðfræða, frásögnin safarík og lif-
andi eins hún er mælt af munni fram.
Endurtekningar finnast ekki og hver
þáttur er heild út af fyrir sig. Hér er
mikið efni samankomið fyrir þjóð-
fræðinga, en jafnframt segir sagna-
maður sögumar á þann hátt að þær
lifa sem saga og eru vottur fornrar
sagnahefðar. Þetta er einstök bók,
sem Þórður Tómasson hefur bókfest
og þar með bjargað frá gleymsku.
Siglaugur Brynleifsson.
Framsóknarvist á Sögu
Framsóknarvist verður haldin
á Hótel Sögu sunnudaginn 11.
desember n.k. kl. 14.00.
Veitt verða þrenn verðlaun
kvenna og karla.
Stutt ávarp flytur Guðmundur
Bjarnason heilbrigðis- og
tryggingaráðherra.
Stjórnandi: Jónína Jónsdóttir.
Verð aðgöngumiða kr. 400,-
(Veitingar innifaldar)
Framsóknarfélag Reykjavíkur
Framsóknarfélögin í Keflavík
Fundurverðurhaldinn í Framsóknarfélögunum í Keflavík fimmtudag-
inn 8. desember í Framsóknarhúsinu kl.8.30.
Dagskrá:
Aðalfundur fulltrúaráðsins.
Aðalfundur húsfélagsins.
Bæjarfulltrúar ræða bæjarmálefni.
Önnur mál.
Framsóknarmaddaman býður upp á kaffi.
Framsóknarfélögin.
Landssamband framsóknarkvenna
Nóatúni 21, - s. 24480
Jólakort - Jólakort!
Höfum til sölu tvær gerðir af fallegum jólakortum. Einnig hálsbindi,
blómavasa og glösin vinsælu með flokksmerkinu.
Jólafundur
framsóknarkvenna í Reykjavík verður haldin í Norðurljósasalnum,
Þórscafé fimmtudaginn 8. desember og hefst með borðhaldi kl. 19.00.
Húsið opnar kl. 18.30.
Dagskrá:
Ávarp ................................Sigrún Sturludóttur form.
Jólasaga.............................. Steinunn Finnbogadóttir
Jólaljóð............................... Steinunn Þórhallsdóttir
Jólasöngur .......................................Rósa Kristín
Undirleikari Kristín Waage.
Gestir fundarins eru Guðmundur G. Þórarinsson alþingismaður,
Stefanía María Pétursdóttir formaður Kvenfélagasambands ís-
lands og Kristín Guðmundsdóttir formaður Bandalags kvenna I
Reykjavík.
Allt framsóknarfólk er velkomið, en tilkynna þarf þátttöku til
Þórunnar í síma 24480 fyrir kl. 17.00 á miðvikudag.
Munið eftir jólapökkunum.
Stjórn F.F.K.
Vestur-Húnvetningar
Alþingismennirnir Páll Pétursson og Stefán Guðmundsson efna til
fundar í Víðigerði þriðjudagskvöld 13. desember kl. 20.30.