Tíminn - 10.02.1989, Qupperneq 5

isuifleí Or voáívAv'*
Föstudágur i 0. tébruár'f989
* 9 * .» .* .* » * 9 9 99999 X 9*99 >i - ff £ .* 9X~’. •»..*■ .» .* .* f .* .* XXX X * t % * *.* * * .» ,».* « * « « « * # * * * * « » <?• -í*. •*l ->* * ■* -
Tímfnri 5
Gengið hefur verið út frá því að mikils stöðugleika gætti í víðkomu hvalastofnanna,
en mikilsverðar niðurstöður Hafrannsóknastofnunar gætu kollvarpað útreikningum á stofnstærð:
Nýju íjósi varpað á
viðkomu langreyðar?
Mikilsverðar niðurstöður úr vísindaáætlun hvalarannsókn-
ardeildar Hafrannsóknastofnunar liggja nú fyrir. Hefur
vísindamönnum, undir forystu Jóhanns Sigurjónssonar, sjáv-
arlíffræðings tekist að sýna fram á miklar sveiflur í viðkomu
langreyða. Þessar niðurstöður eru merkar í Ijósi þess að fram
til þessa hefur verið talið að viðkoma hjá hvalastofnum væri
mjög stöðug.
Þessar forsendur hafa verið lagðar
til grundvallar þegar útreikningar á
stofnstærð hinna ýmsu hvalategunda
hafa verið gerðir um áratugskeið.
Vísindanefnd Alþjóða hvalveiði-
ráðsins hefur t.a.m. gefið sér þær
forsendur að önnur hver kynþroska
kýr bæri ár hvert og um sé að ræða
stöðuga viðkomu frá ári til árs.
Niðurstöður Jóhanns Sigurjónsson-
ar og samstarfsmanna hans benda til
verulegra sveiflna í viðkomu. Rann-
sóknir á sýnum teknum úr veiddum
dýrum benda til þess að eitt árið séu
á milli fjörutíu til fimmtíu prósent
kynþroska kúa kefldar og næsta ár
geti hlutfallið farið upp í allt að
níutíu prósent.
Tíminn setti sig í samband við
Jóhann og spurði hann frekar út í
þessar tímamótaniðurstöður.
Hann var að vonum ánægður með
þessar niðurstöður og raunar fleiri
er nú liggja fyrir. En gefum Jóhanni
orðið.
„Yfirleitt hafa þau reiknilíkön
sem notuð hafa verið, t.d. hjá Al-
þjóðahvalveiðiráðinu, gert ráð fyrir
því að þungunartíðni hjá langreyði
og reyndar öllum tegundum hafi
verið ákaflega stöðug frá ári til árs.
Því hafa menn leyft sér að nota
meðaltalsgildi fyrir þungunartíðni í
þeim reiknilíkönum sem notuð hafa
verið og reikna út afrakstrargetu
stofnanna. Athuganir okkar á lang-
reyði hér við land síðustu ár sýna svo
ekki verður um villst, það að reikn-
ingar á slíkum forsendum eiga ekki
lengur rétt á sér. Við höfum sýnt
fram á að sveiflur í þungunartíðni
hjá langreyði eru miklu meiri en
nokkru sinni hefur verið gert ráð
fyrir. Hin almennu reiknilíkön hafa
gert ráð fyrir þvi að liðlega önnur
hver kynþroska kýr beri á ári hverju.
Okkar athuganir benda til þess að
gríðarlegar sveiflur séu milli ára og
benda til þess að eitt árið geti verið
milli 40 og 50 prósent kúa þungaðar
á ári og allt upp í 80 til 90 prósent á
ári. Einnig benda okkar athuganir til
þess að há þungunartíðni geti verið
ár eftir ár og síðan koma einnig ár
þar sem þungunartíðnin er lág. Það
sem er einnig merkilegt í þessu
samhengi, er að við höfum náð að
tengja þessar miklu sveiflur í þung-
unartíðni við ástand hvalanna,
hversu vel haldnir þeir eru, sem
aftur endurspeglar hversu mikil fæða
er á miðunum. Okkur hefur því
tekist að tengja sveiflurnar í þungun-
artíðni þessara stóru skepna, sem
yfirleitt hefur verið talin stöðug, við
sveiflur í umhverfinu.
Þessar niðurstöður hafa meðal
annars orðið til þess að opna augu
bandarískra starfsbræðra okkar fyrir
gildi rannsókna tengdum veiðum á
hvalastofnum. Einnig hafa þessar
niðurstöður staðfest vissu okkar um
að nauðsynlegt er að fylgjast með
stofnunum ár frá ári til að afla
nægilega nákvæmra upplýsinga,"
sagði Jóhann.
Hann var spurður hvort hliðstæð-
ar niðurstöður væri að hafa varðandi
sandreyði eða hrefnu.
„Það verður að taka það fram að
rannsóknir af þessu tagi verðá ekki
stundaðar nema með því að veiða
dýr til sýnatöku. Hrefnuna veiðum
við ekki og því ekki um að ræða að
framkvæma slíkar rannsóknir á
henni. Hvað sandreyði varðar þá er
of lítið veitt af henni til að marktæk
niðurstaða fáist hvað þetta atriði
varðar.
Þessar niðurstöður úr athugunum
á langreyði sýna fram á að líkön þau
sem hingað til hefur verið stuðst við
þurfa endurskoðunar við í ljósi okk-
ar niðurstaðna."
Frekari niðurstöður hafa litið
dagsinsljósog Jóhann helduráfram.
„Rannsóknir, háðar veiðum hafa
gefið okkur margskonar og nytsam-
lcgar upplýsingar. Þar má nefna
ýmiskonar efna- og erfðafræðilegar
rannsóknir sem ekki hefur verið
hægt að gera á hvölunum áður. Við
bindum miklar vonir við að þessar
rannsóknir geti gefið okkur mikils-
verðar upplýsingar um hreyfingar
hvalastofna milli hafsvæða á N-At-
lantshafi og innan tiltekinna svæða,
t.d. við íslandsstrendur.
Þá er að nefna rannsóknir okkar á
orkubúskap hvalanna og fæðuþörf,
sem við teljum að séu bráðnauðsyn-
legar.
Nú er svo komið að rannsóknir
okkar og breskra samstarfsaðila hafa
sýnt marktæka lækkun á kynþroska-
aldri á tímabilinu 1950 til 1970,
þ.e.a.s. að þau dýr er fæddust á
þessu tímabili urðu kynþroska fyrr
en árgangarnir þar á undan, sem
þýðir einfaldlega að þau uxu hraðar
og hugsanlegasta skýringin á þessu
teljum við vera að fæðuframboð hafi
verið meira, sem annarsvegar getur
stafað af grisjun hvalastofnanna og
eins er mjög líklegt að aðrar breyt-
ingar á nytjastofnum okkar hafi leitt
Jóhann Sigurjónsson,
sjávarlíffræðingur.
til aukins fæðuframboðs.
Eftir 1970 virðist okkur senr um
breytingar á vaxtarhraða í öfuga átt
hafi verið að ræða. Þetta höfum við
sýnt fram á núna, m.a. með þeim
athugunum sem við höfum gert á
dýrum sem veidd hafa verið síðast-
liðin þrjú ár. Það er tilfellið að
árgangarnir eftir 1970 vaxa hægar og
kynþroska aldur hefur hækkað. Ég
held ég megi segja að fram á þetta
hefur aldrei verið sýnt fyrr, varðandi
hvalastofn. Við teljum þetta mjög
mikilvægt atriði varðandi eftirlit og
mat á afrakstursgetu stofnanna,"
sagði Jóhann Sigurjónsson.
Varðandi ástæður hækkandi kyn-
þroskaaldurs og minnkandi vaxtar-
hraða vildi Jóhann ekki tjá sig af-
dráttarlaust, en sagði að ekki hefði
verið um að ræða marktæka aukn-
ingu í langreyðastofninum á þessu
tímabili og gæti því verið um að
ræða samkeppni frá öðrum sjávarlíf-
verum, hvala eða fiskistofnum.
-ES
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
Línurit: Hér getur að líta línu-
rit yfir egglosunartíðni lang-
reyðarkua. Lengst til vinstri
sýnir línan það sem talið var
eðlileg egglosunartíðni, þ.e.
a. s. að önnur hver kýr losi
egg. Mjög góð nýting er á
eggjunum svo auðvelt er að
sjá út viðkomu. Þá sýnir línu-
ritið tvo toppa sem sýna að á
þeim tíma hafi átta til níu af
hverjum 10 kúm losað egg.
1975
1980
1985
Stjórn Tryggingasjóðs
fiskeldisins skipuð
Stjórn Tryggingasjóðs fiskeldisins
hefur verið skipuð.
Fiskeldismenn hafa gagnrýnt
hversu langan tíma það hefur tekið
að skipa þessa stjórn vegna þess að
tilnefningu fjármálaráðherra vant-
aði. Ólafur Ragnar Grímsson sagði
Tímanum að eðlilegt væri að slík
skipun tæki sinn tíma þar sem sér-
staklega þyrfti að vanda valið og
tilnefna hæfa menn með viðunandi
reynslu að baki. Hann tilnefndi
Svavar Armannsson, aðst. forstjóra
Fiskveiðisjóðs og sem varamann
Magnús Gunnarsson framkvæmda-
stj. SÍF.
Landbúnaðarráðherra tilnefndi
Álfheiði Ingadóttur líffræðing til
setu í stjórninni. jkb
SÍM veitir mynd-
banda „óskarinn"
Samtök íslenskra myndbanda-
leiga halda myndbandahátíð í kvöld,
Á hátíðinni verður greint frá bestu
myndböndunum úr flokkum mynd-
banda sem keppt var í og öðru sem
tengist þeim. Þar má nefna
myndband, myndbandskápu, rétt-
hafa, tónlistarmyndband ársins og
fleira. Sýnt verður úr þeim mynd-
böndum sem tilnefnd eru í hverjum
flokki, en myndböndunum er ekki
skipt í flokka eftir þjóðerni. Það er
að segja íslensk myndbönd keppa
ekki sér, einkum vegna þess hve
framboð þeirra er lítið.
SÍM ætla sér að gera þessa hátíð
að árlegum viðburði. „Við vonumst
til að þetta leiði til þess að gerðar
verði meiri kröfur um gæði á mynd-
bandsmarkaðinum á Islandi. Þetta
verða svona alhliða gæða og eftirlits-
stimplar sem þarna verða veittir
rir myndbönd," sagði Magnús
lafsson framkvæmdastjóri samtak-
anna í samtali við Tímann.
Tvenns konar dómnefndir voru
skipaðar. Annars vegar voru það
aðilar frá myndbandaleigunum og
hins vegar myndbandagagnrýnendur
fjölmiðlanna. jkb
Skipulagt bifreiðakaos?
Óhætt er að segja að veðrið að undanförnu hafi sett umferð nokkuð úr skorðum víðast hvar á landinu. Hitt er
ef tii vill ekki eins Ijóst hvort kenna má veðurfari um hvernig bflum var lagt á bflastæðið við Borgarspítalann í
Reykjavík í gær. Eins og sjá má hefur ekki verið farið eftir ýtrustu leiðbeiningum skipuleggjenda bílastæðisins
og hvitu markalínurnar gera ekki mikið gagn. Vonandi hefur sá er lagði bfl sínum á miðju þessu bflastæði ekki
þurft að komast burt í miklu skyndi! Tímamynd Pjetur