Tíminn - 01.03.1989, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 1. mars 1989
Tíminn 3
Frumvarp í smíöum um Hagstofu landbúnaöarins:
T öl vuvædd hagstof a
staðsett á Hvanneyri
Nú er í smíðum hjá landbúnaðarráðuneytinu frumvarp um
stofnun Hagstofu landbúnaðarins. Gert er ráð fyrir að
Hagstofan verði staðsett á Hvanneyri og verði tölvuvapdd
upplýsingamiðstöð er m.a. vinni heildarupplýsingar um
afkomu landbúnaðarins og geri leiðbeinandi áætlanir um
verðlagningu búvara.
Hagstofan mun vinna í nánum
tengslum við Búvísindadeild Bænda-
skólans á Hvanneyri og er gert ráð
fyrir að stofnunin muni efla hagræna
hluta háskólanámsins er fram fer í
búvísindum á Hvanneyri. Önnur
röksemd fyrir staðsetningu Hagstof-
unnar er að með þessu sé verið að
gefa gott fordæmi við framkvæmd
byggðarstefnu. Hluti af starfsemi
Búnaðarsambands fslands mun fær-
ast frá höfuðstöðvu.num í Reykja-
vík.
Hlutverk Hagstofunnar
Hlútverk Hagstofu landbúnaðar-
ins er margþætt. Stofnunin mun
verða í beinu tölvusambandi við
búnaðarsamböndin út um landið og
er gert ráð fyrir að hún hafi frum-
kvæði um áætlanagerð við búrekst-
ur, útgáfustarf og hagrænar leiðbein-
ingar til bænda í samvinnu við leið-
beiningaþjónustu bændasamtak-
anna og aðra þá aðila sem sinna
fræðslu um landbúnað. Hagstofunni
er einnig ætlað að stuðla að því að
sem flestir bændur færi bókhald fyrir
bú sín, m.a. með gerð og þróun
bókhaldsforrita fyrir bændur. En
einungis lítill hluti bænda hefur til
þessa fært s.k. bændabókhald og
skilað til búnaðarsambandanna. Pá
er Hagstofunni ætlað að hafa sam-
starf við deildarstjórn Búvísinda-
deildar bændaskólans um kennslu í
landbúnaðarhagfræði.
Þeir menn innan Búnaðarsam-
Bændaskólinn á Hvannéyri.
bands íslands sem unnið hafa að
gerð og leiðréttingu á frumvarpinu
segja að hér sé á ferðinni hlutur sem
opni bændum mikla möguleika í
búrekstri sínum. Með því að hafa
allar upplýsingar á einum stað geti
menn sótt þangað þær tölur sem þá
vanhagi um og gert reglulega saman-
burði á einstökum rekstrarþáttum
innan sinna búa, miðað við t.d.
landsmeðaltal. Þetta gæti hugsan-
lega leitt til aukins metnaðar til betri
framleiðslu og hagkvæmari reksturs.
Sarnkvæmt frumvarpsdrögunum
skipar landbúnaðarráðherra fimm
manns í stjórn Hagstofu landbúnað-
arins og annast stjórn ráðningu for-
stjóra stofnunarinnar. - ág
Kókaínsmygl:
Ónnurkonan
úr gæslu-
Annarri konunni, sem úrskurð-
uð var í gæsluvarðhald fyrir helgi
vegna aöildar að smygli og dreif-
ingu á kókaíni frá Bandaríkjunum.
var sleppt úr haldi í fyrradag.
Henni var sleppt vegna þess að
þáttur hennar í málinu þótti Ijós.
Hin konan og karlmaðurinn, sem
einnig voru úrskurðuð í gæsluvarð-
hald, eru enn í haldi. - ABÓ
TVÖ ÁR í
FANGELSI
Tveir ntenn, íslendingur og
Breti, voru í gær dæmdir fyrir
fíkniefnamisferli í sakadómi í
ávana- og fíkniefnamálum.
íslendingurinn var dæmdur í
tveggja ára fangelsi og 65 þúsund
króna sekt, fyrir ólöglegan inn-
flutning og dreifingu á kókaíni.
Bretinn var dæmdur í 14 mánaða
fangelsi. Dómur hans var mildari
en íslendingsins, þar seni ekki
þótti sannað að hann ætti beinan
þátt í dreifingu efnisins.
Talið er að þeir Itafi selt fíkniefni
fyrir unt 100 þúsund krónur, en
fyrir þau 55 grömm sem tekin voru
af þeim hefði veriö hægt að fá um
5,5 milljónir króna. - ABÓ
'i ^ 1 3 ■ ■ ^ a? 4. o 3 ® o y* & o
Niðurgreidd húshæðislán afnumin en vaxtabætur í staðinn til verðugra:
Vextir húsnæðislána
ráðast á markaðnum
„Húsbréfakerfi veldur því að fasteignaviðskipti geta
gengið iipurlega fyrir sig. Vaxtakostnaðurinn er einfaldlega
markaðskostnaður, þ.e. það sem það kostar að fá peninga
lánaða á hverjum tíma. í húsbréfakerfi verður enginn
félagslegur þáttur,“ sagði Yngvi Örn Kristinsson, hag-
fræðingur sem m.a. sat í nefnd sérfræðinga sem félagsmála-
ráðherra fól að leggja mat á húsbréfakerfið og áhrif þess á
fasteigna- og fjármagnsmarkaðinn.
Vaxtabætur í stað
niðurgreiðslna
Félagslega þáttinn sagði hann
síðan eiga að felast í vaxtabótakerfi
í tengslum við skattalögin. Það
miði við að taka þær (1.200 til
1.500) milljónir, sem ríkið ráðstaf-
ar núna mjög ómarkvisst í vaxta-
niðurgreiðslur hjá Húsnæðisstofn-
un og húsnæðisbætur - sem ganga
jafnt til allra - og ráðstafa þessu
fjármagni í vaxtabætur til þeirra
sem skulda. Þær skerðist síðan
með auknum tekjum og eignum.
Vaxtabótakerfið eigi að miða að
því, að vaxtakostnaður lág- og
miðlungstekjuheimila (upp að 150
þús. kr. fjölskyldutekjum á mán-
uði) verði greiddur niður í 2-3%
raunvexti eftir skatt. í þessu eigi
hin félagslega hlið húsnæðiskerfis-
ins áð felast.
Hærri vexti til
að draga úr eftirspurn
Að mati húsnæðissérfræðinga
þeirra sem stóðu að samningu
frumvarpsins um húsbréfin mun
Húsnæðisstofnun losna úr „bið-
listasjálfheldunni" með því að
hætta að lána fólki fé á stórlega
niðurgreiddum vöxtum - án tillits
til þess hvort það þarf raunverulega
á lánum að halda eða ekki.
Eins og kerfið er í dag getur fólk
átt 1,6 til 2ja milljóna króna
lánsrétt, jafnvei þótt það eigi
skuldlausar stóreignir og sé að
byggja/kaupa sér minni íbúðir.
Talið er að með lánakerfi þar
sem slíku fólki sé Ijóst að það
verður að borga markaðsvexti af
þeim lánum sem það tekur muni
verulega draga úr eftirspurn eftir
lánsfé.
Yngvi Örn benti á að komið hafi
í ljós í húsnæðiskönnun að hátt í
helmingur þeirra sem hafi verið að
fá lán eða sé að bíða eftir láni sé
ekki í neinum húsnæðisvandræð-
Húsbréfafrumvarpið
í frumvarpi um húsbréf er gert
ráð fyrir að heimilt verði að stofna
sérstaka húsbréfadeild við Bygg-
ingarsjóð ríkisins. Hlutverk henn-
ar verður:
a) Að gefa út flokka markaðs-
hæfra skuldabréfa - húsbréf - í
nafni Byggingarsjóðs ríkisins, með
þeim kjörum og skilmálum sem
ákveðnir eru með lögum eða reglu-
gerðum.
b) Að skipta á húsbréfum og
veðskuldabréfum sem gefin eru út
með veði í íbúðarhúsnæði í tengsl-
um við fasteignaviðskipti eða ný-
byggingar.
c) Að stuðla að því að húsbféf
verði alltaf seljanleg á markaði.
Mat á greiðslu-
getu skuldara
Húsbréfadeild setur ákveðnar
viðmiðunarreglur um veðhæfi fast-
eigna sem lagðar eru að veði fyrir
tilgreindri skuld og sömuleiðis
greiðslugetu skuldara fasteigna-
veðbréfa (íbúðakaupenda). Efþau
skilyrði eru ekki uppfyllt getur
húsbréfadeild synjað um skipti á
skúldabréfum. Jafnframt skal
liggja fyrir mat á verðmæti hús-
bréfa og fasteignaveðbréfa miðað
við markaðsvexti sambærilegra
verðbréfa á viðskiptadegi.
Húsbréfadeild verður heimilt að
áskilja sér vaxtaálag til að standa
undir rekstrarkostnaði og áætluðu
tapi af útlánum.
Lán til 25 í stað 40 ára
Hámarkslánstími á fasteigna-
verðbréfum sem húsbréfadeild
kaupir er áætlaður 25 ár. Lagt er til
að þau verði verðtryggð. Skuldara
verður heimilt að greiða aukaaf-
borganir af þessum bréfum sínum
og/eða að endurgreiða skuldina að
fullu fyrir gjalddaga.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
húsbréfadeild skipti á fasteigna-
veðbréfum og húsbréfum fyrir fjár-
hæð sem sé allt að 65% af eðlilegu
matsverði fasteigna, samkvæmt
settum reglum er taka skulu mið af
markaðsverði, brunabótamati og
byggingarkostnaði. Lagt er til að
þó verði miöað við 5,5 milljónir
sem hámarksupphæð, þ.e. 65% af
8,4 milljóna króna eign, miðað við
núverandi verðlag. Þetta 65%
mark miðast við skuldlausa eign,
en mundi ella minnka, sem svarar
áhvílandi skuldum.
Fjórfalt lán í framtíðinni
í þessu sambandi má benda á að
stöndugir kaupendur einbýlishúsa
(sem flestir eiga íbúð fyrir) geta í
núverandi kerfi í besta falli vænst
1,6 milljóna króna láns frá Hús-
næðisstofnun. í húsbréfakerfi
mundi stofnunin veita þeim ríkis-
ábyrgð á allt að 5,5 milljóna kr.
láni.
Húsbréfadeild skal stuðla að því
að sala húsbréfa sé greið á markaði
og í því skyni leita samstarfs við
banka, lífeyrissjóði og aðra líklega
aðila á fjármagnsmarkaði. Þá er
Seðlabanka íslands ætlað að stuðla
að því að jafnvægi ríki á húsbréfa-
markaðinum og hindra (með kaup-
um á bréfum) að verulegt misvægi
myndist á þessum markaði.
Seljendur láni
kaupendum...
Meginhugmynd þess hóps sem
vann að undirbúningi frumvarpsins
er sú að þetta kerfi komi í veg fyrir
þörf á verulegu viðbótarfjármagni
vegna venjulegra fasteignavið-
skipta, þar sem hver muni lána
öðrum. Eðlilegastséaðkaupendur
og seljendur leysi fjármögnunina
sín á milli. Hlutverk opinbera
húsnæðiskerfisins verði þá fyrst og
fremst það, að skapa traustan
samningsgrundvöll milli aðila, með
skuldabréfaskiptunum.
... sem Byggingar-
sjóður rukkar
Með húsbréfunum fái seljandi
verðtryggð skuldabréf með ríkis-
ábyrgð og öruggum greiðslum.
Hann hafi síðan val um; að eiga
bréfin sem hvern annan öruggan
sparnað, að láta þau ganga upp í
næstu íbúðarkaup sín, eða innleyst
þau á verðbréfamarkaði. Hús-
næðisstofnun axlar hins vegar
áhættuna og innheimtir, óbeint
fyrir seljanda, fasteignaveðbréf
þau er kaupandi gefur út.
Með þessu móti segja höfundar
^tefnt að því að draga úr og hætta
^i'ðan alveg beinum lánveitingum
húsnæðiskerfisins, en auka þátt-
töku annarra lánastofnana með
kaupum þeirra á húsbréfum.
Stærsti vandinn
„Vandasamasti hluti þessarar
leiðar er að tryggja markað fyrir
húsbréfin," segir í áliti vinnuhóps-
ins. f því skyni segir hópurinn
nauðsynlegt að einhver opinber
aðili verði „viðskiptavaki“ (Seðla-
banki?/Byggingarsjóður ríkisins?)
- sem ábyrgist að alltaf sé markað-
ur fyrir húsbréfin á auglýstu verði.
Verðið muni ráðast af eftirspurn á
verðbréfamarkaði. Verði mikið
framboð lækkar kaupgengi bréf-
anna, sem þýðir að vextir þeirra
hækka.
Áætlað er að vextir á húsbréfum
geti orðið sambærilegir við vexti á
ríkisskuldabréfum á hverjum tíma,
enda sé um sambærileg verðbréf
að ræða, nema hvað lántími hús-
bréfanna verður lengri. Miðað við
núverandi aðstæður gætu vextir
því verið um 7% eins og af spari-
skírteinum ríkissjóðs. -HEI