Tíminn - 06.05.1989, Blaðsíða 2

12
HELGIN
Laugardagur 6. maí 1989
STEYPT
NIÐURFÖLL,
RISTAR,
KARMAR
OGLOK i
Sérsteypum einnig annaö eftir pöntun.
JÁRNSTEYPAN HF.
ÁNANAUSTUM 3, SÍMAR 24407 - 624260
JÁRNSTEYPA - ÁLSTEYPA - KOPARSTEYPA
FLUGMÁLASTJÓRN
Laus staða
Staða slökkviliðsstjóra í slökkviþjónustu Flugmála-
stjórnar er laus til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Nánari upplýsingar veitir starfsmannastjóri á 2.
hæð í flugturni Reykjavíkurflugvelli.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um aldur, menntun
og fyrri störf, sendist Samgönguráðuneytinu fyrir
26. maí 1989.
Flugmálastjóri.
Bændaferð til
V-Þýskalands
Ákveðið hefur verið að bæta einum hópi við í
bændaferð til V-Þýskalands.
Farið verður 10. júní og komið heim 24. júní.
Það eru örfá sæti laus.
Hafið samband sem allra fyrst.
Upplýsingar um verð og ferðatilhögun hjá Stétta-
sambandi bænda í síma 91-19200 eða á skrifstof-
unni í Bændahöllinni.
W
í'WM i 'b L ^ ifjftrhT**'1' s T f y-
JvLfK U

Jósku heiðarnar voru ekki álitleg-
ar til búsetu, en þó álitu menn að
þar væri meiri bjargræðisvon en
undir snæviþöktum og eldspú-
andi fjöllum Islands.
JÓTLANDS-
HEIDAR
nokkurt árabil fékk hugmyndir um
brottflutning íslendinga til Dan-
merkur til umræðu. Skjöl um álit
einstakra nefndarmanna eru ekki
varðveitt nema í dæmi Þorkels
Fjeldsteðs, sem gerði skriflega grein
fyrir afstöðu sinni. Hann reyndist á
sama máli og Skúli Magnússon.
Porkell taldi flutning óhagkvæman
og kostnað við að framfleyta íslensk-
um sjúklingum, gamalmennum og
börnum í Danmörku meiri en hér á
landi.
Svo virðist sem aðrir í Lands-
nefndinni hafi talið þetta sjónarmið
rétt og Rentukammerinu var til-
kynnt að nefndin gæti ekki stutt
tillöguna um brottflutning. í fram-
haldi af því hafa dönsk stjórnvöld
fallið frá hugmyndinni.
Átti að flytja alla
íslendinga eða
aðeins hluta þeirra?
Lengi vel deildu íslenskir fræði-
menn um það hvort frásagnir á
bókum um brottflutning allra Islend-
inga til Jótlandsheiða væru á rökum
reistar. Þorkell Jóhannesson sagn-
fræðingur taldi söguna um fyrirhug-
aðan flutning allra íslendinga al-
ranga, og Sigfús Haukur Andrésson
skjalavörður taldi hana ekki byggða
á skjallegum gögnum heldur aðal-
lega á hviksögum. Efasemdarmenn
bentu á að sagan hefði á st'num tíma
hentað vel í sjálfstæðisbaráttunni
við Dani, en þar fyrir yrði hún ekki
að traustri sögulegri staðreynd.
Heimildarmenn að sögunni um
brottflutning allra íslendinga voru
fram á síðustu ár fjórir: Hannes
Finnsson, Magnús Stephensen, Jón
Espólín og Jón Sigurðsson. Allir
víkja þeir þó aðeins lítillega að
henni.
Hannes Finnsson segir í bók sinni
Mannfækkun af hallærum, sem Lær-
dómslistafélagið gaf út 1796: „1784
var komið fyrir alvöru í cal að sækja
allt fólk úr landinu til Danmerkur og
gjöra þar af því nýbýlunga.“
Magnús Stephensen segir á ann-
álskveri frá 1808 að veturinn 1783-
1784 hafi komið til tals að þjóðin
yfirgæfi landið með allt sitt hafur-
task.
Jón Espóltn segir í Árbókum
sínum (1854) að til tals hafi komið
„að flytja allt fólk úr landi hér, og
setja niður í Danmörku, og var nær
staðráðið.“
Eru mikilvæg skjöl glötuð?
Enginn þessara þriggja manna
tiltekur neinn áfangastað, en sagan
um að íslendingum hafi staðið til
boða búseta á Lyngheiði á Jótlandi
er komin frá Jóni Sigurðssyni for-
seta. Við vitum ekki hvaðan hann
hefur þá heimild sína. Hugsanlega
hefur hann þekkt álitsgerð Skúla
Magnússonar, og eins má vera að
hann hafi stuðst við skjal eða skjöl
sem eru glötuð, eða enn ókomin í
leitirnar.
Á meðan að skjalleg gögn um
fyrirhugaða flutninga allra Islend-
inga til Jótlandsheiða fyrirfundust
ekki virtust rök manna eins og
Þorkels Jóhannessonar og Sigfúsar
Hauks Andréssonar sannfærandi.
Sigfús taldi óframkvæmanlegt að
flytja 40 þúsund manns héðan á
skömmum tíma og skapa þeim að-
stöðu í Danmörku. Slíkt hefði og
verið andstætt stefnu dönsku stjórn-
arinnar því að með þvf hefði hún
látið landið laust handa hverjum
sem vildi.
Sigurður Líndal og Jóhannes
Nordal, sem einnig kvöddu sér
hljóðs um þetta deilumál, töldu
aftur á móti að treysta mætti orðum
Hannesar Finnssonar og Magnúsar
Stephensens. Jóhannes skrifaði t.d.
í formála að endurútgáfa bókar
Hannesar að ótrúlegt væri að Hann-
es færi með „fleipur eitt um svo
alvarlegt mál, og það í ritum Lær-
dómslistafélagsins aðeins nokkrum
árum eftir að atburðimir gerðust.“
Álitsgerð Skúla sannar
fiutningshugmyndina
Álitsgerð Skúla Magnússonar,
sem kom fyrst f leitirnar fyrir nokkr-
um árum, hefur nú staðfest þessa
skoðun. Af henni verður ekki önnur
ályktun dregin en að hugmyndir um
að flytja jafnvel 10-20 þúsund íslend-
inga hafi komið til alvarlegrar um-
ræðu árið 1784. Að líkindum hafa
þessar umræður að mestu verið
óformlegar og ekki verið talin
ástæða til að færa nema fátt til bókar
um þær. Þó er hugsanlegt að skjöl
þar að lútandi séu glötuð eða sem
ólíklegra er, ókomin í leitirnar.
Sennilega hefur umræðan verið tak-
mörkuð við embættismenn og ekki
orðið almenn með þjóðinni, líkleg-
ast hefur allur þorri manna ekki frétt
af henni fyrr en hún var löngu dottin
upp fyrir.
Hitt er svo annað, og raunar ekki
síður forvitnilegt, umhugsunarefni
hvernig fyrir íslenskri þjóð væri
komið ef af fjöldaflutningunum
hefði orðið fyrir tveimur öldum.
Hvers konar samfélag hefði myndast
á Lyngheiði á Jótlandi? Hverjir
byggju nú á íslandi? Án nokkurs
vafa hefðu fólksflutningarnir getað
orðið örlagaríkir fyrir sögu þjóðanna
í Norðurálfu.
Verslunarmannafélag
Reykjavíkur
Félagsfundur!
Verslunarmannafélag Reykjavíkur heldur félags-
fund mánudaginn 8. maí kl. 20.30 á Hótel Sögu,
Átthagasal.
Fundarefni: Nýgeröur kjarasamningur.
Félagsmenn eru hvattir til aö mæta á fundinn.
Verslunarmannafélag Reykjavíkur.
Verkstæðissala
Hornsófar og sófasett á heildsöluverði.
Bólsturverk,
Kleppsmýrarvegi 8. Sími 91-36120.