Tíminn - 06.05.1989, Blaðsíða 5

Tíminn - 06.05.1989, Blaðsíða 5
Laugardagur 6. maí 1989 HELGIN 15 œ, í þessum skúr var veðbanki hestamannafélagsins Fáks til langs tíma. Tímamynd:Pjetur manns. En hvernig sem því var varið lágu þeir allavega ekki á liði sínu við að etja Þórði og Erni saman. Að lokum féllust þeir á að reyna með sér og var eitt hundrað silfurs lagt að veði, auk heiðurs þeirra sem hvorki meira né minna en jafngilti lífinu sjálfu, rétt eins og þegar Oðinn atti kappi við Hrugni. Keppnin á Kili I bók sinni, Faxi, lýsir Broddi -Jóhannesson keppninni á eftirfar- andi hátt; Þegar að Dúfunesfelli kom, lagði Örn á gráa hestinn. „Hvað heitir sá grái?“ spyr Vékell á Mælifelli. „Sinir.“ Nokkrir Skagfirð- ingar riðu að fremra fellinu, aðrir dreifðust meðfram skeiðvellinum. Örn og Þórir voru brátt í söðlum, Sinir nagaði méli, Fluga stappaði sandinn. Spretturinn hófst. Bæði þrifu þau skeiðið rösklega, en Fluga dró aðeins framúr á fyrstu skrefun- um. Sinir æstist og trylltist. Áður hafði hann aldrei verið skilinn eftir á spretti. Örn reyni fremur að sefa hestinn en hvetja, enda var sprett- færið langt, en þrek hestsins dæma- fátt. En allt kom fyrir ekki, Sinir skeiðaði ekki, heldur stökk og prjón- aði, en Fluga dró óðfluga undan. Örn skildi, til hverrar vistar hann var kjörinn. Það var forn reynsla, að Óðinn gaf sumum sigur, en sumum bauð hann til sín. Þótti hvor tveggja kostur góður. Hesturinn sefaðist brátt og varð þjáll og ljúfur í taum- um, en Örn kaus ekki að þreyta hann að óþörfu, því þeir áftu nú aðra för fyrir höndum. Þórir reið sem mest hann mátti, með kænsku og kaupviti hafði hann fet fyrir fet nálgast hlut frjálsra manna, nú átti hann líf sitt og sæmd í þessum heimi og öðrum undir hófum skepnunnar. Hann sneri því aftur, er að marki kom, og mætti Erni á miðju skeiði. Hér kviknaði fyrst hugsunin: Svona ríða Skagfirð- ingar. Fas manna er tvírætt og hikandi. Það verður fátt um kveðjur og Skagfirðingar kasta hestum sínum suður og vestur um Hvinverjadali. Hreiðar einn virðist skilja, að Örn mun gjalda veð sitt, því að hann kunni hverjum manni betur að meta heilt hjarta. Hann gengur að Erni: „Þegar víkingar börðust frækilega, þótti þeim illt, ef enginn fengur kom til skipta.“ Hann dregur gildan baug af hendi sér og réttir Erni. Varir Arnar titra aðeins meir en venju- lega, þeir takast í hendur og Hreiðar ríður eftir Skagfirðingunum. Örn rjálar góða stund við hesta sína og fer sér að engu óðslega, svo stígur hann á bak, og Sinir ber hann léttilega suður og austur sandana. Miðnæturbjarminn leikur um þá og heiði öræfanna fagnar þeim. Þegar Örn kom um Hofsjökul sunnanverð- an, geystust Árvakur og Alsvinnur á himin og lýstu haf og hauður. Veðgjöld Arnar, með augum Halldórs Péturssonar, úr bókinni Faxi. Undir felli því, er síðan heitir Arnarfell, áði hann í síðasta sinn. Þar eru sæmilegir hagar, en Sinir grípur ekki gras. Hann nýr höfðinu að Erni, sem tekur þétt um það, maður og hestur horfast góða stund í augu. Silfruð þoka brimar um jökulinn, yfir henni er himininn heiður, blár og djúpur. Þaðan leggur Ásbrú til Arrtgrfells. Örn bregður handlegg á makka hestsins, horfir til fellsins og stígur á bak. Þar sem dýpsta sprung- an ristir jökulinn, þeysir hann á ásbrú. Hvít þokan hrynur um brjóst hestsins, blámi himinsins laugar fax hans, en ásbrú dunar í fögnuði undir heilhuga manni, sem ríður á fund guða sinna. Skipulegar veðreiðar hér á landi Skipulegar veðreiðar voru fyrst teknar upp hér á landi af hesta- mannafélaginu Fák. Árið 1927 voru samþykkt lög sem heimiluðu félag- inu að reka veðbanka við kappreiðar sem haldnar voru í Víðidal. Á hverju ári voru haldnar Hvítasunnu- veðreiðar og einstaka sinnum á öðr- um tímum ársins. Ragnheiður Vilmundardóttir var sölumaður í bankanum til fjölda ára. „Fyrirkomulagið var þannig að prentaðir voru veðmiðar með ákveðnum verðgildum. Hæsta upp- hæðin var 25 krónur, svo voru einnig tíu og fimm króna miðar og til að byrja með tveggja krónu miðar að því er mig minnir. Þetta var selt út um lúgur veðbankans og ef um vinning var að ræða var hann auðvit- að í samræmi við þá upphæð sem keypt hafði verið fyrir,“ sagði Ragn- heiður. Fyrir hverja keppni var prentuð sýningarskrá þar sem allra keppenda var getið og greint frá dagskránni. Menn þurftu því að skrá hestana nokkrum dögum áður en að keppninni kom og áhorfendur gátu síðan í rólegheitunum gert upp við sig á hvaða hesta skyldi veðjað. Spenningur var að sögn oft gríðar- lega mikill í kringum þessar kapp- reiðar. Einkum ef nýr hestur kom fram á sjónarsviðið og vann óvænt. „Menn hvöttu keppendur óspart og svo gat orðið ansi mikið þjark að keppninni lokinni. Það kom fyrir að menn sættu sig ekki alveg við ósigur- inn. Miðað við aðstæður var yfirleitt mjög margt fólk sem sótti þessar kappreiðar. Maður varð mikið var við sömu andlitin ár eftir ár sem komu kannski eingöngu vegna veð- málanna. Það var alltaf ■ mikil stemmning og gaman í kring um þetta. Svo skellti fólk sér saman í útreiðartúr á eftir og jafnvel í ein- hvern gleðskap um kvöldið." - Aðstaðan var til að byrja með ekki upp á marga fiska. „Ég hef líklega verið fyrsti kvenmaðurinn sem vann þarna. Að minnsta kosti fannst mér allar aðstæður benda til þess. Hreinlætisaðstaða í skúrnum sem hýsti veðbankann var engin. Þarna var ekki einu sinni rennandi vatn né annað. En úti í einu horninu stóð brúsi og á honum trekt. Þangað fóru karlarnir bara og léttu á sér ef mikið lá við, en ég komst vitaskuld ekki neitt. Þessi kofi var ekki notað- ur undir neitt annað en veðbankann og til geymslu á dóti tilheyrandi kappreiðunum. Einu sinni þegar átti að fara að hreinsa til þarna kom í ljós að gat hafði komið á einn lúguhlerann og maríuerla var búin að verpa inni á borði. Það var voðalegt vandamál. Það átti að reyna að bjarga þessu og varsmíðað- ur kassi sem var opinn í átt að glugganum. En ég held nú samt að hún hafi afrækt eggin,“ sagði Ragn- heiður. Gletta Margir góðir hestar komu fram á þessum kappreiðum Fáks. Meðal annarra má nefna Glettu, Sigurðar Ólafssonar. En um hana hefur mörg vísan fallið eins og þessi sem er eftir Einar Sæmundsen eldri. Geysispreltur gripin Itá Gotar léttan vóðu, þegar Gletta þaut framhjá þeir sem klettar stóðu. Gletta var ættuð vestan úr Dölum, undan fola frá Vallarnesi í Skagafirði og hryssu frá Dunustöðum. Þaðan fór hún til Hafnarfjarðar og síðan að Seljabrekku þar sem Sigurður fékk hana til meðhöndlunar. Þá þegar var hún reiðfær en geysilega körg og gekk milli manna þar sem enginn taldi mögulegt að tjónka við hana. Kom fyrir að hún lagðist niður og neitaði að hreyfa sig en með mikilii þolinmæði náðist kergjan úr henni, og eftir það var Sigurður með svo að segja öruggan sigurvegara. Gletta átti íslandsmet í skeiði í 28 ár. „Hér áður fyrr skeiðuðu hestar mjög lágt og höfðu ekkert framgrip. Gletta kom fyrst fram með flugskeið eða það sem nú er oft kallað Glettu- skeið. Þar með varð ferðin mikið meiri á henni. Þetta var ekki vel þegið þá og var kallað öllum mögu- legum og ómögulegum nöfnum, ívaf og fleira,“ sagði Snúlla kona Sigurð- ar en hún hefur einnig tekið þátt í mörgum kappreiðum og unnið til fjölda verðlauna. Að sögn Sigurðar var mjög gaman á þessum kappreiðum. „Það var geysimikil spenna sem fylgdi þessu og veðreiðarnar voru yfirleitt miklar gleðisamkomur." Það er öruggt að margir sjá eftir veðreiðunum og enn fleiri hafa aldrei kynnst þeim. Það væri því kannski ekki svo vitlaus hugmynd að taka þær upp aftur og glæða þannig enn frekar áhuga landsmanna á hestaíþróttinni. jkb i -tjniofUb’U.i iBá-v anifi rgo í go luguoj;<g' I El? BÚIB AÐ SKOÐA Bíum ÞINHI? Síðasta tala númersins segir til um skoðunarmánuðinn. Láttu skoða í tíma - öryggisins vegna! BIFREIÐASKOÐUN ÍSLANDS HF. Hægt er að panta skoðunartíma, pöntunarsími í Reykjavík er 672811.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.