Tíminn - 06.07.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 6. júlí 1989
Hannað sem íbúöir, breytt í óþénugt dvalarheimili og loks með harmkvælum í hjúkrunardeild að hluta til:
Mikið fé í súginn
vegna gönuhlaupa
,Menn hafa of oft vaðið af stað í framkvæmdir án þess að
gera sér grein fyrir hver þörfin var. Síðan lenda málin oft á
borði ráðuneytisins í hinum undarlegasta farvegi, þó svo að í
öllu hafi verið farið löglega af stað í byrjun. Dæmi um þetta
er sveitarfélag úti á landi þar sem réðst var í byggingu um 6-8
íbúða fyrir aldraða. Þegar húsið var tilbúið \11du fáir flytja í
íbúðir aldraðra, heldur búa áfram heima. Síðar kemur svo
ósk um að fá að breyta þessu í dvalarheimili, sem var mjög
óþénugt, þar sem húsið var byggt sem sérstakar íbúðir.
Enn kemur svo ósk um að fá þama
samþykkt hjúkrunarrými. Með
harmkvælum var hægt að koma fyrir
ogsamþykkja fjögur slík. Með svona
gönuhlaupum er farið með mikla
peninga í súginn.“
Þessa dæmisögu um það hvernig
of oft hefur verið staðið að málum
við byggingar fyrir aldraða, sagði
Hrafn Pálsson, deildarstjóri í heil-
brigðisráðuneytinu, sem sömuleiðis
er höfundur greinar: „Kapp er best
með forsjá“, í nýju fréttabréfi Trygg-
ingastofnunar ríkisins.
Álíta ríkiskassann
ótæmandi...
Hrafn segir menn því miður oft
hafa farið af stað með verk meira af
kappi en forsjá. í slíkum tilvikum
hafi þjónustuhópur aldraðra á við-
komandi stað annað hvort ekki gert
nægilega góða úttekt á ástandi mála
í byggðarlaginu, eða að byggingar-
aðilar hafi álitið það málinu til
framdráttar að þrýsta því fram með
röngum forsendum. Aðrir hafi byggt
umfram þarfir og telji svo sjálfgefið
að dvalarstofnanir fái að byggja við
eða breyta hluta þeirra í hjúkrunar-
rými.
Menn álíti oft svo, að ríkisfjár-
hirslan sé ótæmandi og það sé j afnvel
sjálfsagt að ríkið afli fjár með lánum,
þar sem skuldadagar séu svo fjarri
að ósennilegt sé að þeir þurfi að
standa reikningsskil gerða sinna.
Óþægilegt að horfa
uppáþáfrekju...
„Það er oft erfitt fyrir embættis-
menn að horfa upp á það fyrir-
hyggjuleysi og þá frekju sem í slíkum
gerðum speglast. Það segir sig sjálft
að óhagkvæmt hlýtur að vera að
veita þjónustu í húsum sem byggð
hafa verið með aðra starfsemi f
huga. Að byggja stærra húsrými en
markaður er fyrir hlýtur líka að
koma niður á öðrum verkefnum.
Það ráð sem oft er svo notað til að
bjarga málum, þegar í óefni er
komið er að hundelta alþingismenn
jafnt með hótunum og fyrirbænum
og síðan sitja embættismennirnir
undir þessu úr öllum áttum. Sem
betur fer hafa þó fleiri tileinkað sér
vandaðri vinnubrögð. Engu að síður
er löngu tímabært að spoma við
þeirri óráðsíu og peningasóun, sem
liðist hefur hjá sumum um Iangan
aldur,“ segir Hrafn í greininni.
Dvalarheimili að
verða úrelt
Með tilliti til umræðna um „skort“
kemur sumum vafalítið á óvart að
Hrafn skuli tala um byggingar um-
fram þarfir?
„Sums staðar megum við fara að
passa okkur,“ segir Hrafn og bendir
á mjög svo breytt viðhorf í þessum
efnum undanfarinn áratug eða svo.
Áður hafi stefnan verið sú að koma
öllum öldruðum fyrir í litlum huggu-
legum íbúðum. Nú sé dvalarheimilið
(gamla elliheimilið) eiginlega að
hverfa út úr myndinni, enda sýnt
orðið að fólk vilji almennt vera sem
lengst á eigin heimili og sjá sjálft um
sín mál. Því sé áherslan nú á eflingu
Hrafn Pálsson.
heimilisþjónustu sem stuðlar þessu,
þannig að fólk þurfi ekki að fara á
stofnun fyrr en það síðan þarfnast
kannski hjúkrunarrýmis.
„Þetta þýðir að hluti þess sem
menn hafa verið að byggja á undan-
förnum árum er eiginlega að verða
úrelt. Á hinn bóginn þurfum við að
huga betur að hjúkrunarþættinum
en gert hefur verið. Þunginn er nú
mestur á heimaþjónustunni og síðan
í hjúkruninni, en ekki lengur á
dvaíarheimilum.“
Aðal gleymskan:
Hvað kostar...
Hrafn bendir á að rekstur hjúkr-
unardeilda sé mjög dýr - og miklum
mun dýrari en ella ef aðeins er um
smáeiningu að ræða, 3-5 rými - að
ekki sé talað um ef slíkri deild hefur
svo verið komið upp með harmkvæl-
um í óhentugu húsrými sem ætlað
var fyrir allt aðra starfsemi.
Þama sé líka komið að einni aðal
„gleymskunni" - of margir „gleymi“
að hugleiða í tima: Hvað kostar að
reka þá stofnun sem við erum að
ráðast í?
Hrafn segir brýnt að yfirvöld vandi
sig við lausnir þessara mála. Góð
forvinna sé undirstaða þess, að þjón-
ustuhús af hvaða toga sem er, sé
reist. Fyrst þurfi að átta sig á þörf-
inni, þá hvað við ráðum við að
byggja og síðast en ekki síst gera
vandaðar áætlanir um framkvæmdir
og rekstur.
Er hægt að byggja
miklu ódýrar?
„Við þurfum t.d. að segja við
arkitektinn: Við viljum byggja rými
fyrir 20 manns, en það má bara ekki
kosta yfir þessa ákveðnu upphæð.
Getur þú hannað þannig byggingu?"
Þetta segir Hrafn hins vegar sjaldn-
ast gert - heldur allt í einu komið
með teikningu af húsum hvar af
hönnunarþátturinn einn slagar
kannski hátt í helming þess kostnað-
ar sem fólk hafði gert sér hugarlund
að byggingin kostaði fullbúin. Þar
með sé öllu stefnt í vandræði.
Hrafn tók fram að blessunarlega
sé nú nokkuð að draga úr vinnu-
brögðum eins og þeim er að ofan er
lýst. Enda kveði lög skýrt á um það
hvemig staðið skuli að málum. Fyrir
öllu því sem ætlast sé til að ríkið
borgi að einhverjum hluta þurfi
samþykki áður en hafist er handa. í
nýjum lögum sé einnig ákvæði um
mat á þörf fólks á innlögn á stofnun.
En til þessa sé ekki ótítt að fólk hafi
farið á dvalarheimili án þess, eða
áður en, það þurfti í raun á því að
halda.
Hugsa fyrst...
„Umfram allt er nauðsynlegt að
allir, sem að þessum málum standa
temji sér að hugsa þau til hlítar áður
en framkvæmdir eru hafnar.
Umönnunaraðilar verða að hafa hag
skjólstæðinga sinna í fyrirrúmi og
láta af forræðishyggju eigi dæmið að
ganga upp,“ segir Hrafn Pálsson.
Kristján Bjömsson.
Kristján
Björnsson
vígður í
Hólakirkju
Sunnudaginn 9. júlí nk. verður
prestsvígsla í Hóladómkirkju. Séra
Sigurður Guðmundsson, vígslubisk-
up, vígir Kristján Bjömsson cand.
theol., sem áður gegndi störfum
blaðamanns hér á Tímanum, til
Breiðabólsstaðarprestakalls í Húna-
vatnsprófastdæmi.
Vígsluvottar verða doktor Einar
Sigurbjömsson, prófessor, sem lýsir
vígslu, séra Guðni Þór Ólafsson,
prófastur, séra Hjálmar Jónsson,
prófastur, og séra Ágúst Sigurðsson,
en hann er fððurbróðir Kristjáns.
Séra Svavar A. Jónsson þjónar fyrir
altari ásamt vígslubiskupi. Kirkju-
kór Sauðárkróks syngur við messuna
undir stjóm Rögnvaldar Valbergs-
sonar, organista.
Kristján Bjömsson verður þriðji
núlifandi prestur sem vígist í Hóla-
dómkirkju. Hinir em séra Ágúst
Sigurðsson, sem vígður var af föður
sfnum, séra Sigurði Stefánssyni,
vígslubiskupi, árið 1965 og séra
Svavar A. Jónsson, sem vígður var
af núverandi vígslubiskupi árið 1986.
Messan á sunnudaginn hefst kl.
14:00 og em allir velkomnir.
Rúmlega 60 milljóna kr. endurbótum á Hólakirkju í Skagafirði að Ijúka:
Endurgerð lokið
Hólahátíð
fyrir
Nú er unnið að endurbót-
um á dómkirkjunni að
Hólum, að utan og jafnframt
lagfæringum og snyrtingu á
nánasta umhverfi kirkjunn-
ar. Þetta er seinni áfangi í
viðamiklum endurbótum á
Hóladómkirkju, en í fyrra
var kirkjan tekin í gegn að
innan og m.a. skipt þar um
alla viði. Vonir standa til að
unnt verði að Ijúka fram-
kvæmdunum á Hólum fyrir
hina árlegu Hólahátíð, sem
haldin verður 13. ágúst að
þessu sinni.
Unnið var við fyrri áfangann mik-
inn part síðasta árs. Auk nýrrar
innréttingar var gólfi kirkjunnar
breytt til síns upphaflega horfs og
það lækkað um 20 sentimetra, þann-
ig að nú er gengið niður um tvær
tröppur er inn kemur úr forkirkj-
unni. Þá mun nýtt pípuorgel væntan-
legt í desember á þessu ári og um
svipað leyti verður altarisbríkinni
frægu, sem Jón biskup Arason kom
með með sér frá Danmörku árið
1521. Altarisbríkin er nú í viðgerð á
Þjóðminjasafninu og hefur þar verið
ráðið starfsfólk aukalega til að flýta
verkinu. Viðgerðum innan húss lauk
4. desember s.l. Kostaði sú viðgerð
tæplega 40 milljónir króna, en til
viðgerða á kirkjunni að utan og
snyrtingar á garðinum umhverfis
voru áætlaðar 24 milljónir á fjárlög-
um þessa árs. Að sögn séra Hjálmars
Jónssonar prófasts á Sauðárkróki,
sem er einn nefndarmanna sem á
sæti í Hólanefnd sem borið hefur
hitann og þungann af áætlanagerð
og skipulagningu um viðgerð á Hóla-
kirkju, hafa allar áætlanir staðist.
„Við höfum verið með alveg ágæta
sérfræðinga sem vinna þarna með
okkur og þetta hefur allt gengið
mjög eðlilega fyrir sig hingað til,“
sagði Hjálmar.
Kirkjan á Hólum er hlaðin stein-
kirkja og var grjótið sótt í Hólabyrðu
sem er fjall upp af staðnum. Er
blaðamaður Tímans var þarna á
ferðinni fyrir skömmu var verið að
brjóta múrhúðina utan af kirkjunni,
en ætlunin er að múra kirkjuna alla
aftur, utan forkirkjuna sem sést
fremst á myndinni. Þar verður
hleðslan látin standa til sýnis, eftir
að hafa verið varin með þar til
gerðum efnum. -ÁG
í næsta mánuði lýkur endurgerð
Hóladómkirkju. Kirkjan er hiaðin
úr grjóti úr fjallinu Hólabyrðu ofan
við Hólastað. Það var Be Purah,
hirðarkitekt Danakonungs, sem
teiknaði kirkjuna á sínum tíma.
Tímamynd Ámi Gunn.