Tíminn - 13.07.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 13. júlí 1989
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingastmi:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
Mánaðaráskrift I kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
• helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Tvöfeldni
sjálfstæðismanna
í forystugrein í Morgunblaðinu er fjallað um
landbúnaðarmál. Þótt vissulega sé margt vel sagt í
greininni, ber hún eigi að síður þau einkenni sem leiðir
af tvískinnungi Sjálfstæðisflokksins í landbúnaðarmál-
um og afstöðu til bændastéttar.
Aðferð Morgunblaðsins er að slá úr og í. Það er
réttilega sagt hjá Morgunblaðinu að íslenskur land-
búnaður á við mikla erfiðleika að etja. Hins vegar er
það blendinn sannleikur þegar lögð er sérstök áhersla
á í greininni, að „Morgunblaðið hafi bent á nauðsyn
nýsköpunar í landbúnaði“, en þess getið löngu síðar
að bændur séu sjálfir „framarlega“ í flokki þeirra, sem
leita leiða út úr „ógöngum“ sem landbúnaður hefur
ratað í.
Hið sanna er að það eru bændur og forystumenn
þeirra sem haft hafa alla forystu um þá aðlögunar-
stefnu að breyttum markaðsaðstæðum, sem er hin
opinbera og yfirlýsta stefna stjórnvalda í landbúnaðar-
málum. í þeim umræðum, sem hin nýkapitalísku öfl í
þjóðfélaginu hafa staðið fyrir um landbúnaðarmál, er
það aðferð þeirra að láta eins og aðlögunarstefnan sé
ekki til. Þessir menn segja í sífellu að stjórnvöld
aðhafist ekkert í landbúnaðarmálum og tregða sé hjá
bændastéttinni að breyta framleiðsluháttum sínum.
Þetta er alröng fullyrðing. Stjómvöld hafa á undan-
förnum ámm markað landbúnaðarstefnu - í nánu
samstarfi við samtök bænda - sem felur það í sér að
draga skuli úr framleiðslu búvöru og miða hana við
innlenda markaðsþörf. Þetta er það markmið sem
stefnt er að. Til þess að ná þessu marki á manneskju-
legan hátt og án niðurlægjandi röskunar á högum
fyrir því að samdráttur búvömframleiðslu gerðist á
ákveðnu árabili, bændur fengju fimm ára aðlögunar-
eða umþóttunartíma.
Nýkapitalistar una ekki þessari stefnu og láta eins
og hún sé ekki til. Enda eru viðhorf þeirra í efnahags-
og viðskiptamálum öndverð við manneskjulegt aðhald
að atvinnubyltingum og tillitssemi við alþýðufólk sem
stendur frammi fyrir röskun á atvinnu sinni, eignum
og heimili. Hinir lærðu nýkapitalistar skrifa „fræði-
lega“ um hagstefnu sína og búa til kenningar handa
hægri blöðunum og vekja áhuga milliliða og innflytj-
enda á ágæti þessara kenninga. Hvað landbúnaðinn
varðar er boðskapur nýkapitalista einfaldur: Það á að
gefa innflutning á landbúnaðarvörum frjálsan.
Því miður er ekki annað að sjá en að Morgunblaðið
aðhyllist kenninguna um að heimila innflutning á
öllum landbúnaðarvörum, einnig þeim sem hægt er að
framleiða í landinu. Þetta er einnig að verða stefna
helstu ráðamanna Sjálfstæðisflokksins. Þeir vilja taka
upp innflutning á landbúnaðarvörum.
Morgunblaðið segir: „Bændur þyrftu ekki að óttast
samkeppni frá útlöndum, ef rétt er á málum haldið.“
Sá hugsunarháttur sem felst í þessum orðum er ekki
eins sakleysislegur og hann sýnist vera. Hann lýsir síst
eins góðum hug til hagsmuna bænda eins og Morgun-
blaðið telur sig hafa. Sjálfstæðismenn gera sig seka um
tvískinnungshátt í landbúnaðarmálum. Hægri blöðin
enduróma tvöfeldnina.
- GARRI llllllllllllllllllllllllllllfllllllll
Blekking byltinganna
Það getur veríð nógu fróðlegt að
fylgjast með umtali Bandaríkja-
manna um sitt eigið stjómkerfi,
sem þeir rekja fjálglega til stjómar-
byltingar fyrir meira en 200 áram.
Ævinlega gætir tiihneigingar hjá
mælskumönnum þar í landi að fara
hástemmdum orðum um stjóm-
kerfl sitt og telja það svo fullkomið
frá hendi feðranna að ekki verði á
betra kosið.
Síst skal dregið úr því að stjóm-
skipan Bandaríkjanna sé skynsam-
leg að formi tíl. Enginn efast um
sögulegt mikilvægi frelsisyfirlýs-
ingar og stjómarskrár þeirra. Þar
með er ekki sagt að þetta stjóm-
kerfi tryggi af sjálfu sé öll þau
háleitu markmið, sem í þvi eiga að
felast. Stjórakerfið hefur ekki
tryggt jafnrétti þjóðfélagsþegn-
anna, að allir menn séu fæddir
jafnir. Stjómkerfið sér ekki fyrir
því að hver maður sé virtur eins og
honum ber. Þótt málfrelsið í
Bandaríkjunum sé að vísu lofsvert,
þá gera menn sig í þvi landi ekki
síður seka um misnotkun á því eins
og fleirí mannlífsgæðum. Menn
verða nefnilega að bíta í það súra
epli að hástemmdar ræður mælsku-
sköranga og snyrtilega orðaðar
stjómarskrár og mannréttinda-
yfiriýsingar duga ekki alltaf til þess
að koma á lýðræði og jafnrétti og
fríðsamlegum stjómarháttum.
Bandaríska stjómarskráin var jafn-
vel ekki svo vel úr garði gerð þegar
á reyndi, að hún kæmi í veg fyrir
borgarastyrjöld, sem enn er eins
og opið sár í minningu þjóðarinnar.
Franska byltingin 1789
Frakkar em nú að minnast þess
að 200 ár era liðin frá byltingunni
1789. Líldega hefur enginn stjóm-
málaatburður á síðari öldum verið
svo umtalaður sem franska stjóm-
arbyltingin. Til hennar hafa Evr-
ópuþjóðir þóst geta rakið upphafið
að frelsis- og lýðræðishugmyndum
nútímans, svo að Frakkar hafa
ekki einir orðið til þess að halda á
loft afrekum byltingarmannanna,
sem ekki spöraðu fögur orð um
markmið sitt með því að velta
konungseinveldinu. Þeir bjuggu
til vígorðin frelsi, jafnrétti og
bræðralag, sem enn í dag em
trúaratriði margra að hafi holdgast
í frönsku byltingunni.
Napoleon Bonaparte
Þó þurfti nú svo að fara að
franska byltingin át bömin sín,
eins og flestar aðrar byltingar fyrr
og síðar. Fjarri fer því að í kjölfar
frönsku byltingarínnar 1789 hafi
risið upp öld frelsis, jafnréttis og
bræðralags, síst í sjálfu móðuriandi
þessara hljómfögm vígorða. Bylt-
ingarmennimir gengu milli bols og
höfuðs hver á öðram, þangað til
ævintýramaður að nafni Napoleon
Bonaparte safnaði hernum saman
til þess að ná undir sig öllum
völdum. Með þau orð á vörunum
að hann værí séríegur fuUtrúi bylt-
ingarinnar gerði hann sér lítið fyrir
og lét krýna sig keisara yfir Frökk-
um og Frakkaveldi. Ekki virtist
hann gera Iöndum sínum neina
hneisu með svo djarflegu tUtæki,
því að varia telja Frakkar sig hafa
eignast annan eins afreksmann sem
hann.
Eftir að hann varð keisari hóf
hann stríðsrekstur og landvinninga
á hendur hverri þeirri þjóð, sem á
vegi hans varð og æddi allt austur
í Rússland af miklum garpskap en
minni fyrirhyggju. ÖU hans slóð
var blóði drifin, þangað tíl Eng-
lendingar gerðu upp sakirnar við
hann. Það breytti því ekki að
fremstu skáld Evrópumenningar-
innar sungu honum lof og hafa
Iátið menn trúa því fram á þennan
dag að Napoleon Bonaparte hafi
verið einn af velgerðarmönnum
mannkynsins.
Bylting og Stalínismi
Bolsévíkar í Rússlandi gerðu
eina af þessum rómuðu byltingum
síðla árs 1917. Bolsévíkabyltingm
fólst reyndar ekki í þvi að velta
keisarastjóminni, því að það höfðu
lýðræðissinnaðir menn gert nokkr-
um mánuðum fyrr. Bylting bols-
évika fólst í því að gera byltingu
gegn lýðræðislegri ríkisstjóm sem
var að reyna að ná tökum á stjóm
Rússaveldis. Sagan kann nú skU á
því hver uppskeran varð af byltingu
boisévíkanna.Sú bylting hafði ekki
undan að éta bömin sín þangað tU
ekkert var eftir nema blóðskrár
Stalínismans, sem hvUir eins og
mara á þjóðarsál Sovétmanna og
allra hinna sem tóku trú á ofbeldi
byltingar og holdtekju hennar, ein-
ræðisskipulags kommúnismans.
Lýðræðissinnaðir menn ættu að
nota franska byltingarafinæUð tU
þess að leiða hugann fast að því,
hversu hörmulegar blóðugar bylt-
ingar era, og það án tiUits tU allra
vigorða í nafni frelsis, jafnréttis og
bræðralags. Umhugsun um slíkar
byltingar hlýtur að enda með þvi
að Ijúka upp augum manna fyrir
blekkingum aUra byltinga.
Garri.
Baneitruð tækniundur
Mannfólkinu liggur slík ósköp á
að tæknivæðast að sjaldnast gefst
tími til að athuga hvert nýjungam-
ar leiða' fyrr en allt er komið í
óefni. í nafni vísinda og framfara
æða tæknikratar áfram með öll sín
uppátæki, gera úr þeim markaðs-
vöru og hljóta frægð og auð að
launum.
Tæknihyggjan vill ekkert af sam-
hengi orsakar og afleiðingar vita,
sem þó ætti að vera tengd vísinda-
legri hugsun ef allt væri með felldu.
Hagvaxtartrúðamir em slegnir enn
meiri blindu og reka tæknikrata
áfram til illra verka og góðra eftir
atvikum, og treyst er á að guð og
>ukkan_siái svo tij.
bláeygir tæknisnillingar hugsa upp
alls kyns fín fiff og láta þau svo í
hendumar á gráðugum undirmáls-
mönnum sem finna leiðir til að
markaðssetja tæknina og leggja
aldrei hugann að því hverjar af-
leiðingamar verða, aðeins ef hægt
er að auka hagvöxt og græða. Sú
lygi er höfð til afsökunar, að nýj-
ungarnar komi almúganum sér-
staklega til góða og geri líf hans
fegurra og léttbærara.
Skeinuhættar framfarir
Varla þarf að telja upp allt það
kram sem ógnar gjörvöllu lífríkinu
og eitrar láð og lög og em framfar-
irnar jafnvel orðnar lofthjúpi jarð-
ar skeinuhættar. En af efnahags-
ástæðum þykir ekki hentugt að
fara of geyst í að forða lífríkinu
eða andrúmsloftinu frá frekari
hættum.
En fyrir kemur að bönnuð er
notkun á tilteknum efnum af
heilsufarsástæðum, jafnvel þótt
iðnaðarframleiðslan þykist þurfa á
þeim að halda.
En ósköp gengur seint að koma
sumum í skilning um hvað ber
einkum að varast og þær kröfur em
sjaldnast gerðar að þeir sem vinna
með hættuleg efni kunni nokkur
skil á þeim.
Dæmi þar um er þegar mein-
dýraeyðir í litlum kaupstað pantaði
rottur! Skammturinn hefði dugað
til að halda rottustofnum heimsins
niðri um aldir ef rétt væri
skammtað. Birgðimar vom
geymdar í blikkskúrum í nokkur ár
og tilviljun réði því að menn með
einhverju viti komust á snoðir um
hvað þama var á ferðinni áður en
stórslys hlaust af.
Nú sýnist fáfræðin og granda-
leysið enn verða til þess að eitur-
eftium er dreift um af aðilum sem
gera verður kröfu til að viti hvað
þeir em með í höndunum.
Hrollvekja
Mikill áróður er rekinn fyrir því
að rafhlöðum af öllu tagi sé ekki
hent í mslatunnur eða á haug. Þær
á að afhenda á tilteknum stöðum
og verður séð um að þeim veri eytt
undir eftirliti. í rafhlöðunum getur
nefnilega verið eiturefnið PCB sem
er bráðhættulegt.
í fyrra var sagt frá að rafspennar
voru grafnir upp úr sorphaugum
hér og þar vegna þess að grunur lék
á að í þeim væri PCB, en öll
notkun þess er nú bönnuð á ís-
landi. Er varað við öllum tækjum
sem kunna að innihalda það en það
er einkum notað í tiltekin raftæki,
ekki síst spenna hjá rafveitum.
Mikið var gert úr uppgreftri á
spennum úr haugum á sínum tíma
og þeirri miklu fyrirhöfn og kostn-
aði seqjLyarð.s'það eerbi «ftkrerKxi
að fjörtjóni. Geta má þess að efnið
eyðist ekki sjálfkrafa í náttúmnni.
Það hlýtur því að vekja hroll-
kennda undmn þegar margir tugir
stórra rafspenna finnast á ein-
hverju mesta athafnasvæði
Reykjavíkur, eða í Sundahöfn.
Þangað vom þeir fluttir af starfs-
mönnum Rafmagnsveitu Reykja-
víkur og vom til einhvers konar
endurvinnslumeðferðar hjá fyrir-
tæki sem tekur slfkt að sér.
Þeir sem vinna að niðurrifi og
endurvinnslu rafspennanna sýnast
vita álíka lítið um hættuna af PCB
og starfsmenn Rafmagnsveitunn-
ar. Allar viðvaranir um hættu af
rafhlöðum og rafmagnsspennum
hafa sloppið framhjá þekkingar-
forða þeirra aðila sem gera verður
kröfu til að viti hvað þeir em með
í höndunum. Það voru menn frá
Hollustuvemd ríkisins sem sáu
spennana þarna fyrir tilviljun.
Enn er verið að rannsaka hvort
PCB er í spennunum og vonandi
reynist það ekki vera. En það
afsakar ekki þann slóðaskap að
þeir sem fara með spennana viti
ekki hvort þeir eru fullir af lífs-
hættulegu eitri eða ekki.
En það er nú einu sinni svo, að
þótt menn þykist kunna skil á
tækni vita þeir oft á tíðum ekkert
hvað þeir em með í höndunum
þegar þeir beita henni. OÓ