Tíminn - 08.11.1989, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 8. nóvember 1989
Tíminn 7
Gunnar Guöbjartsson, fyrrv. form. Stéttarsambands bænda:
Er skynsamlegt að f lytja
inn erlendar búvörur?
Hvað kostaði framleiðsla
alls kjöts og annarra
sauðfjárafurða á íslandi
sl. ár?
Kjöt af sauðfé, sem slátrað var
haustið 1988 og kom til uppgjörs
skv. reglum um fullvirðisrétt skv.
samningi á milli ríkisstjórnarinnar
og Stéttarsambands bænda, dags.
20. mars 1987 reyndist eins sést á
meðf. töflu:
Launahlutur bóndans var af Sex-
mannanefnd metinn 46,46% af
samanlögðu grundvallarverðmæti
afurðanna eða kr. 1.655.439 þús.
Laun fyrir fjögurra vikna dagvinnu
eru metin kr. 35.736,00 og mánað-
arlaunin með álagi fyrir eftirvinnu,
helgidagavinnu og fríðindum eru
kr. 52.364,00. Launaþættir verðs-
ins svara því til greiðslu fyrir 3.161
ársverk fullvinnandi manna.
Ég vil bæta við þessa áætlun
vinnuþætti í aðföngum til sauðfjár-
ræktarinnar. En aðföngin voru
metin af Sexmannanefnd kr.
1.907.710 þús. og skiptast eins og
hér segir í %:
1. Kjarnfóður 5,28%
2. Áburður 11,60%
3. Rekstrarvörur, ýmsar 2,26%
4. Rekstur véla 6,42%
5. Flutningar 1,88%
6. Ýmis þjónusta og lyf 3,34%
7. Viðhald fasteigna og véla 1,64%
8. Ýmisgjöld 4,17%
9. Afskrift og vextir af föstu fé 12.80%
10. Rekstrarvörur____________________4,15%
Samtals 53,54%
Eins og í mjólkurframleiðslunni
áætla ég að 30% af þessum útgjöld-
um sé vinna unnin í þjónustu
sauðfjárframleiðslunnar utan bú-
anna og gjald fyrir þá vinnu sé að
fjárhæð kr. 572 milljónir.
Með sömu deiliaðferð og í
mjólkurframleiðslunni er þar um
að ræða 572 ársverk. f beinni
framleiðslu sauðfjárafurðanna eru
þá 3.161 ársverk á búum bænda og
þessi 572 til viðbótar eða samtals
3.733 ársverk. Um þessa áætlun
gilda alveg sömu fyrirvarar og við
áætlun á vinnu við mjólkurfram-
leiðsluna samkvæmt fyrri grein um
hana.
Heildsöluverðmæti alls kinda-
kjötsins var reiknað sl. nóvem-
bermánuð kr. 4.283.556 þús. Þar
af var slátur- og heildsölukostnað-
ur án sjóðagjalda metinn kr.
1.124.122 þús. Ekki er til mat á
hliðstæðum kostnaði við slátur,
gærur né ull. Þær vörur eru ekki
skráðar í heildsölu af Fimmmanna-
nefnd. Meðalhækkun á verði til
bænda frá 1988 til 1989 er 21,54%.
Verðmæti kjöts væri því í haust kr.
5.206.234 þús.
Ég áætla að um 70% af slátur- og
heildsölukostnaði séu vinnulaun
eða kr. 786.885 þús. Þetta met ég
um 800 ársverk og tel því að í
kindakjötsframleiðslunni til og
með heildsölustigi hafi verið á sl.
ári 4.533 ársverk fullvinnandi
manna.
f>á er enn minnt á að ekki eru
tekin með nein þjónustustörf í
fjárfestingu eða almennri verslun
við landbúnaðinn né það fólk, sem
að honum vinnur. Og heldur ekki
nein önnur þjónusta, sem þessu
fólki tengist. Sú þjónusta er marg-
vísleg, t.d. er hún mikil í verslun,
hjá ýmsum opinberum aðilum,
skólum, sjúkrahúsum o.fl. Einnig
er hún hjá sveitafélögum og ótal
mörgum öðrum aðilum og stofnun-
um. Margfeldisáhrifin í þjónust-
unni eru mikil.
Ég ætla ekki að reikna heildar-
verðmæti annars kjöts eða slátur-
afurða svo sem ég hef hér gert
varðandi kindakjötið. Ekki eru til
öruggar tölur til að byggja þá
útreikninga á, þar sem þær kjötteg-
undir eru ekki verðlagðar af opin-
berum verðlagsnefndum.
En menn, sæmilega kunnugir í
þeim greinum, hafa áætlað launa-
þátt bænda á sl. ári við framleiðslu
á svína-, fugla- og hrossakjöti.
Samkvæmt þeirri áætlun er launa-
þátturinn um eða rétt innan við kr.
200.000 þús. eða ca 360-370
ársverk, séu ársverk þar metin á
sama verði að meðaltali og við hina
hefðbundnu framleiðslu. Þá er eftir
Hver er þá heildarmann-
affli sem starfar að
búvöruframleiðslu?
Samkvæmt hugleiðingum mín-
um hér að framan eru ársverk á
búum bænda sem hér segir:
Við mjólkur- og nauta-
kjötsframleiöslu 2.328 ársverk
Viö sauöfjárframleiöslu 3.161 ársverk
Við aðra kiötframleiðslu___370 ársverk
Samtals 5.859 ársverk
Árið 1987 telur Þjóðhagsstofnun
að ársverk í öllum greinum land-
búnaðar séu 7.147 eða 5,42% af
öllu vinnuafli í landinu. Tölur mín-
ar sýna 1.288 færri mannár. Þjóð-
hagsstofnun telur fjórar greinar til
landbúnaðarstarfa, sem ég er alls
1. fl. Úrvalsflokkur 749.580 kg á verði til bænda kr. 326,94 kg = Kr. þús. 245.105
2. verðflokkur 7.245.677 " II II 311,42 " = 2.256.449
3. II 1.162.818 " II II 274,05 " = 318.670
4. II 211.068 " II II 247,01 " = 52.136
5. II 604.585 " II II 171,28 " = 103.553
6. II 245.559 " II II 155.71 " = 38.236
10.219.287 kg Meðalverð kr. 294,95 kg = 3.014.149
Verö á innmat var reiknað bændum
" " gærum " " "
II ll ll ll ll
kr. 180.000 þús.
" 154.000 "
" 215.000 "
Verö sauðfjárafuröa til bænda var því samtals kr. 3.563.149 þús.
að bæta þar við ársverkun við
slátrun og heildsölu þess kjöts. Þau
störf gætu verið ca 90-100 ársverk.
Af framanrituðu má ætla að
störf, sem bundin eru beint í fram-
leiðslu kjöts og sölu þess á heiid-
sölustigi séu á bilinu 4.500 til 4.700
talsins. En heildsöluverðmæti alls
kjötsins, nautakjöt meðtalið,
kynni að vera nálægt kr. 5.900 þús.
tií kr. 6.000 þús.
Þegar rætt er um sparnað við
flutning kjöts frá útlöndum til
neyslu á islandi þá þarf að meta
það á móti þessari tölu að teknu
tilliti til þess sem flutt er úr landi af
kjöti og þess gjaldeyris, sem fyrir
það fæst og einnig gjaldeyris fyrir
aðrar vörur sem fylgja framleiðslu
kjötsins svo sem ull og gæra, sem
fluttar eru úr landi og gefa þjóðinni
dýrmætan gjaldeyri.
Gjaldeyrir fyrir kjöt, húðir, ull
og gærurásl. árivar 431,3 milljónir
og er áreiðanlega nógur fyrir allri
erlendri aðfanganotkun sauðfjár-
ræktarinnar á árinu. Auk þess kom
gjaldeyrir fyrir loðsútaðar gærur
og skinn, einnig ýmiss konar ullar-
vörur að fjárhæð kr. 1.363 þús.
Nokkur hluti af söluverðmæti
ullarvarnings er úr erlendri ull.
Samkvæmt innflutningsskýrslum
voru flutt til landsins 730,3 tn af
erlendri ull að verðmæti kr. 148,5
millj. komin að höfn á íslandi.
Þann kostnað þarf að draga frá
framangreindu útflutningsverð-
mæti ullarinnar. Vinnsluverðmæti
innlendra ullarvara verður þá um
kr. 1.215 millj.
Nokkuð mörg hundruð ársverka
eru bundin í vinnslu og sölu þessara
afurða. Þau eru ekki talin hér að
framan, en myndu falla niður væri
hætt að framleiða sauðfjárafurðir á
íslandi. Útvega þyrfti því gjaldeyri
til að kaupa nægar kjötvörur fyrir
landsmenn og að mæta því gjald-
eyristapi, sem leiddi af því að fella
niður framleiðslu kjöts, úrvinnslu
ullar og skinna í landmu.
Þriðja grein
Þá þyrfti að byggja upp ný
atvinnutækifæri, sem gætu séð ca
6.000-7.000 manns, sem nú eru við
framleiðslu kjöts og úrvinnslu ann-
arra sauðfjárafurða, fyrir vinnu og
allri staðfestu. Þyrfti þetta fólk allt
að flytja af landsbyggðinni til suð-
vesturhornsins, myndi fylgja því
fjöldi fólks úr þjónustugreinum
landsbyggðarinnar, því fólki þyrfti
einnig að sjá fyrir nýrri atvinnu og
allri staðfestu.
ekki með (49 mannár). Það eru
fóðurframleiðslubú, kornræktar-
bú, þjónusta við landbúnað og
dýraveiðar. Þá telur hún 94 loð-
dýrabú. Líklegt þykirméraðstofn-
unin telji alla ferðaþjónustubænd-
ur, hlunnindabændur og ýmsar
aðrar búgreinar með hefðbundn-
um landbúnaði og að þar sé einnig
talið fólk sem lifir á eftirlaunum og
af því megi skýra að mestu mismun
á tölum mínum og tölum Þjóðhags-
stofnunar. Verulegur hluti þeirra
starfa, sem ég tek ekki með í mínar
tölur, myndu falla niður ef farið
yrði að flytja búvörur inn í landið
frá útlöndum. Það yrði viðbót við
framantalin ársverk.
Ég tel að í þjónustu hins hefð-
bundna landbúnaðar séu ársverk
sem hér segir:
Við mjólkurframleiðslu ca 653 ársverk
Vlö sauðfjárframleiðslu ca 572 ársverk
Við aðra kiötframleiðslu ca 100 ársverk
Samtals 1325 ársverk
I vinnslu I heildsölu eru tölumar þessar:
Við mjólkurframleiðslu ca 700 ársverk
Við kindakjötsframleiðslu ca 100 ársverk
Við ullarframleiðslu, prjónaskap,
sútun, verkun skinna o.fl. ca 1.100 ársverk
Við kjötvinnslu o.fl._____ca 600 ársverk
Samtals 3.300 ársverk
Þjóðhagsstofnun telur mun fleiri
ársverk samanlagt við þessar grein-
ar árið 1987, heldur en ég geri í
þessari áætlun.
Verulegur hluti framangreindra
starfa myndi falla niður, væri farið
að flytja búvörur erlendis frá.
Heildarmannafli við hinn hefð-
bundna búskap og úrvinnslu afurð-
anna samkvæmt framangreindum
tölum mínum er því 10.484 ársverk
fyrir utan alla þjónustustarfsemi í
verslun og í opinbera geiranum
o.fl. svo sem ég hefi haft fyrirvara
um hér að framan.
Hvað væri unnt að spara,
ef hætt væri að framleiða
kjöt í landinu?
Efalaust er unnt að fá niðurgreitt
svína-, fugla- og nautakjöt frá EB
löndum á verulega lægra verði en
er á sambærilegri vöru á Islandi.
En væri innflutningur á niður-
greiddu kjöti heiðarleg sam-
keppni? Og er fulivíst að EB-lönd-
in myndu selja íslendingum niður-
greitt kjöt um alla framtíð? Eitt er
víst, að slíkt kjöt myndi innihalda
ýmis efni, sem ekki eru talin holl
fyrir heilsu fólks. Efni sem ekki eru
í íslensku kjöti.
Hefur þjóðin efni á að flytja inn
kjöt án þess að leggja á það eins og
margar aðrar vörur toll og vöru-
gjald?
En hvað um kindakjötið?
Kindakjöt myndi ekki fást frá EB-
löndum a.m.k. ekki í þeim mæli
sem við myndum óska eftir. Hins
vegar væri eflaust unnt að fá kinda-
kjöt frá Nýja-Sjálandi. Verð á því
hér myndi að miklu leyti ráðast af
því hversu mikið magn yrði keypt
í einu.
Þjóðir, sem kaupa hundruð þús-
unda tonna magn í einu, fá bæði
magnafslátt og flutning ódýrari en
ella. Slíkt gætum við íslendingar
ekki gert.
í skýrslum OECD er sagt að
landbúnaður Nýja-Sjálands fái
20% af verði vörunnar frá opinber-
um aðilum. Ekki er þar skýrt
hvernig sú aðstoð er veitt. Sé hún
öll í formi útflutningsstyrkja hefur
hún mikil áhrif á söluverð til ís-
lands jafnt og til annarra landa. Því
er þekkt verð ekki sambærilegt við
óniðurgreitt kjötverð á íslandi.
Ekki er heldur unnt að geta sér til
um hvort þessir iandbúnaðarstyrk-
ir Nýja-Sjálands geti verið varan-
legir. Ekki veita þeir grundvöll að
eðlilegri samkeppni.
Af þessum ástæðum verður ekki
hér lagt mat á hvað ný-sjálenskt
kjöt myndi kosta komið á markað
á íslandi, ef leyft yrði að flytja það
inn.
Þó svo að það yrði á lægra verði
en íslenskt kjöt yrði „sparnaður“
við að flytja inn kjöt þaðan ekki
nema brot af þeim milljörðum,
sem Markús Möller taldi í grein
sinni að sparast myndu við að flytja
inn erlendar búvörur.