Tíminn - 10.11.1989, Síða 8

8 Tíminn
Föstudagur 10. nóvember 1989
Föstudagur 10. nóvember 1989
Tíminn 9
Umferðar
ekki nátt-
úrulögmál
Eftir Stefán Ásgrímsson
í dag verður haldinn á Hótel Loftleið-
um fimmti landsfundur um slysavarnir
og er fundurinn haldinn að frumkvæði
Landlæknisembættisins en auk þess
standa að honum slysadeild Borgarspít-
alans í Reykjavík, Samband íslenskra
tryggingafélaga og Umferðarráð.
Fjölmörg erindi verða flutt um slys og
ýmsar hliðar þeirra og um varnir gegn
þeim. Fjallað verður um fjóra flokka
slysa; umferðarslys, íþróttaslys, heima-
og tómstundaslys og áverka og limlest-
ingar af völdum ofbeldis.
Umferðarslys eru verulega mikill þátt-
ur allra slysa og að slepptum mannlegum
harmleikjum af völdum þeirra þá ber
þjóðfélagið í heild á herðum sér gífurleg-
an kostnað af völdum þeirra. Má í því
sambandi minna á gríðarlegt eignatjón
Iæknis- og sjúkrahúsakostnað og vinnut-
ap.
Slysavarnir eru hagkvæmar
Pað hlýtur því að vera verulegt þjóð-
hagslegt og tilfinningalegt atriði að neytt
sé allra ráða til að draga úr slysum og
sem betur fer eru til þess ýmis ráð.
Sumum þeirra er stöðugt beitt en önnur
ráð sem augsýnilega myndu duga liggja
hins vegar í láginni og tíðum er fjárskorti
borið við þegar aðgerðaleysi er afsakað.
Umferðarnefnd fulltrúaráðs Fram-
sóknarfélaganna í Reykjavík hélt ráð-
stefnu um umferð og umferðaröryggi
fyrir nokkru. Ráðstefnan var að nokkru
haldin í stórum fólksflutningabíl sem ók
um borgina svo ráðstefnugestir mættu
með eigin augum undir leiðsögn sér-
fróðra líta þau vandamál sem við er að
fást og þarf við að fást svo umferðin megi
verða öruggari.
Kristján H. Kristjánsson rannsóknar-
lögreglumaður er formaður umferðar-
nefndar fulltrúaráðsins og sagði hann að
ráðstefna af þessu tagi og með þessu
fyrirkomulagi sé nýjung hjá stjórnmála-
flokki. Kristján var um langt skeið
lögreglumaður í slysarannsóknadeild
Reykjavíkurlögreglunnar og er því gagn-
kunnugur umferðarslysum, eðli þeirra,
orsökum og helstu slysastöðum í borg-
inni.
Svartir blettir og sérstæð óhöpp
Hann sagði í samtali við Tímann að
sér sýndist eftir að hafa starfað við
slysarannsóknir um árabil, að flest um-
ferðaróhöpp verði á um þrjátíu stöðum
í borginni og yfirleitt með svipuðum
hætti á hverjum stað fyrir sig. Þannig eru
aftanákeyrslur af ýmsum toga algengar á
einum stað, framanákeyrslur á öðrum,
hliðarárekstrar á þeim þriðja og ekið á
gangandi á þeim fjórða o.s. frv.
Kristján tók fram að þessir þrjátíu
staðir sem hann talar um eru ekki
endilega svokallaðir svartir blettir því að
á sumum þeirra er gríðarleg umferð og
sé tillit tekið til umferðarinnar sé fjöldi
slysa miðað við umferð ekki þess eðlis að
um sé að ræða svarta bletti samkvæmt
skilgreiningu á þeim.
Kristján hefur tekið saman óhöpp sem
urðu á nokkrum stöðum í borginni á
tímabilinu nóv-mars í fyrra en á hverjum
þessara staða urðu óhöpp með nokkuð
einkennandi hætti:
Fyrsti þessara staða er aðreinin frá
Bústaðaveginum suður Kringlumýrar-
braut í átt til Kópavogs. Þar urðu á
tímabilinu 23 óhöpp og slys á fólki tíð og
fjöldi alvarlegra meiðsla á hálsi og baki.
Slysin verða með þeim hætti á þessum
stað að tveim eða fleiri bílum er ekið
niður aðreinina. Bílstjórar í röðinni
skima aftur fyrir sig hvort bílar komi
eftir Kringlumýrarbraut og hvort hægri
akreinin sé auð. Ef svo er, gefa þeir
gjarnan í en gleyma bílnum sem er á
undan og skella aftan á honum. Þarna
verða oft harmóníkuárekstrar.
Kristján telur að verði gerð ný akrein
á Kringlumýrarbrautina þarna, svipað
og gert hefur verið í Kópavogi þar sem
ekið er út af Nýbýlavegi til norðurs inn
á Kringlumýrarbraut, þá muni þessum
árekstrum þarna fækka verulega, eins og
gerst hefur við Nýbýlaveginn.
Svipaða sögu, bara ívið verri, er að
segja um aðreinina af Reykjanesbraut-
inni sem eitt sinn var kölluð Breiðholts-
braut, inn á Miklubraut til vesturs. f*ar
urðu á tímabili því sem Kristján athug-
aði, 44 árekstrar og allt árið í fyrra
slösuðust þarna 132.
Við gatnamót Höfðabakka og Fálka-
bakka eru aftanákeyrslur algengar. Þær
verða með þeim hætti að bílstjórar sem
aka á vinstri akrein norður Höfðabakka
og ætla að beygja til vinstri inn á
Fálkabakka fá bíl sem eftir þeim kemur
aftan á sinn. Á þessum stað hafa orðið
mjög harðar aftanákeyrslur enda er 60
km hámarkshraði eftirHöfðabakkanum.
Þessi slys myndu líklega leggjast af ef
vinstri beygja yrði bönnuð á þessum
stað.
Á gatnamótum Elliðavogar og
Kleppsmýrarvegar eru algengir árekstrar
af því tagi að bíl, sem kemur Elliðavog-
inn úr norðurátt er beygt til vinstri inn á
Kleppsmýrarveg í veg fyrir bíl sem ekið
er í gagnstæða átt yfir gatnamótin. Þessi
slys verða oft með þeim hætti að báðir
aðilar eru að reyna að skella sér yfir á
gulu eða jafnvel rauðu ljósi þótt ekki sé
það alltaf raunin.
Þarna væri æskilegt að setja upp
beygjuljós fyrir vinstri beygju til að
Aðrein frá Bústaðavegi inn á Kringlumýrarbraut til suðurs er mikil slysagUdra. Þarna verða Ijöldamargir árekstrar í hverri viku og stundum umtalsverð slys á fólki. Hér verða aftanákeyrslur þegar fremsti bfll hikar og ökumaður þess næsta á eftir
gleymir honum og gefur í meðan hann horfir út um hliðarrúðuna. Svipað ástand var við aðreinina af Nýbýlaveginum í átt til Reykjavíkur. Þar var leyst úr málinu með því að aðreinin heldur áfram sem akrein eins og sést á myndinni. Tímamynd: Pjeiur
draga úr hættu á árekstrum. Það var á
sínum tíma gert á mótum Höfðabakka
og Vesturlandsvegar en þar voru árekstr-
ar af þessu tagi algengir og all nokkur
dauðaslys urðu. Verulega hefur dregið
úr árekstrum þar eftir að ljósin komu.
Aögerðir sem borga sig
Kristján sagði að allir sem um þessi
mál fjölluðu hlytu að verða að gera sér
grein fyrir því að allar aðgerðir sem
draga úr dauðsföllum, tímabundinni eða
ævilangri fötlun, meiðslum af öllu tagi og
eignatjóni væru ekki að kasta fjármunum
á glæ. Slíkar aðgerðir skiluðu sér mjög
fljótt til baka.
Hann minnti í því sambandi á að
svörtu blettirnir hefðu verið rækilega
rannsakaðir á sínum tíma af ýmsum, þar
á meðal Gunnari Gunnarssyni verk-
fræðingi hjá umferðardeild borgarverk-
fræðings í Reykjavík og hefðu þessar
athuganir leitt ýmislegt forvitnilegt í
ljós: Til dæmis það að verulega mætti
draga úr slysatíðni á þessum stöðum
flestum með tiltölulega einföldum og
sums staðar nauðaeinföldum og ódýrum
aðgerðum.
Þannig væru dæmi um að með jafn
nauðaeinföldum hætti eins og að banna
vinstri beygju, loka miðeyju, grindverki,
gangbrautarljósum mætti draga úr
óhöppum um milli 15-70%. Aðgerðir
þessar myndu kosta frá nokkrum tugum
þúsunda upp í nokkrar milljónir króna
en myndu borga sig upp í fækkun slysa
á nokkrum dögum til fimm árum. í þessu
sambandi minnti Kristján á að á fundi
umferðarnefndar Reykjavíkur 1. júní í
fyrra hefði verið fjallað um tillögu minni-
hlutaflokkanna í borgarstjóm varðandi
úrbætur á svörtu blettunum og ályktun-
artillögu Sveins G. Jónssonar um að
niðurskurður fjárveitinga til vegamála
hefðu orðið til þess að nauðsynlegar
umbætur á aðalgatnakerfi Reykjavíkur
hefðu tafist og slysagildrur skapast.
Á ráðstefnu Framsóknarmanna flutti
Þórarinn Hjaltason verkfræðingur og
deildarstjóri umferðardeildar borgar-
verkfræðings Reykjavíkur erindi og
skýrði í máli og myndum fjölda gatna og
gatnamóta og fjallaði um svörtu blettina.
Hann sagði að endurbætur og forgangs-
röð þeirra markaðist af þeim fjármunum
sem varið væri til þessa málaflokks af
hálfu borgarinnar.
Eðlisþættir og reynsluleysi
Jón Baldur Þorbjörnsson bílaverk-
fræðingur, deildarstjóri hjá Bifreiða-
skoðun íslands fjallaði um hinn mann-
lega þátt umferðarslysanna og sagði
meðal annars að ýmsir eðlisþættir og
skapgerð ættu ríkan þátt í að móta
ökulag manna. Reynsluleysi í akstri
rjátlaðist af mönnum en eðlis- og skap-
gerðarþættirnir miklu síður og þar þyrftu
ýmis samfélagsleg atriði til að koma.
Þá ræddi hann um ökukennslu á
íslandi sem hann sagði að athuga þyrfti
sérstaklega. Eftirlit með ökukennslu,
hæfni ökukennara og prófdómara væri
ekkert sem heitið gæti og algengt væri að
ökuþjálfun próftaka væri verulega
ábótavant þótt svo þeir næðu ökupróf-
inu. Þessi mál þyrfti að taka til gagn-
gerðrar athugunar.
Ráðstefnan hófst á því að ekið var,
eins og fyrr segir um borgina og skoðaðir
ýmsir staðir, bæði þar sem slys hafa verið
og eru algeng. Einnig voru skoðaðir
staðir sem hafa verið miklar slysagildrur
en úrbætur hafa verið gerðar sem borið
hafa þann árangur að stórlega hefur
dregið úr slysum.
Slíkir slysastaðir hafa gjarnan verið
nefndir „svartir blettir“ en það eru þeir
staðir kallaðir þar sem flest slys verða
miðað við umferð. Ráðstefnugestirnir
staðnæmdust á fjölda staða og Sveinn
Grétar Jónsson fulltrúi Framsóknar-
manna í umferðarnefnd Reykjavíkur,
Sigurður Ingólfsson varamaður hans,
Kristján H. Kristjánsson, Höskuldur B.
Erlingsson lögreglumaður í umferðar-
deild og Alfreð Þorsteinsson varaborg-
arfulltrúi Framsóknarmanna fjölluðu um
staðina og umferðarleiðir almennt.
Ekið um borgina
Sveinn G. Jónsson kynnti í upphafi
ferðar starf umferðarnefndar borgarinn-
ar og greindi frá tillögum sem miðað
hafa að því að fækka slysum og auka
öryggi. Auk hans voru Ieiðbeinendur á
leiðinni Höskuldur Erlingsson, Sigurður
Ingólfsson, Kristján H. Kristjánsson og
Alfreð Þorsteinsson varaborgarfulltrúi.
Þeir bentu á ýmsa staði á leiðinni þar
sem öryggi er ábótavant en einnig á þá
staði þar sem bætt hefur verið úr, svo
sem vegriðið sem komið er í Ártúns-
brekkuna en Alfreð Þorsteinsson er
einmitt frumkvöðull þess.
Þá gat Höskuldur Erlingsson þess að
við mörg fjölfarin og hættuleg gatnamót
skorti sárlega vinnuaðstöðu fyrir lög-
reglu þar sem hægt væri að taka ökutæki
afsíðis án þess að öll umferð færi úr
skorðum. Þá ræddi hann og skýrði ýmsar
slysagildrur og benti á að þarft væri að
sýna og skýra margar þeirra í t.d.
sjónvarpi til að ökumenn gætu fremur
haft á sér andvara.
Aðrir sem til máls tóku á ráðstefnunni
og ekki hafa verið nefndir hér að ofan
eru: Sigurður Helgason fulltrúi hjá Um-
ferðarráði, Kristinn Snæland leigubíl-
stjóri, Eiríka Friðriksdóttir hagfræðing-
ur, Guðmundur Þorsteinsson námsstjóri
og Guðni Karlsson umsjónarmaður
ökuprófa.
Ráðstefnustjóri var Sigrún Magnús-
dóttir borgarfulltrúi.
Ráðstefnunni barst innileg kveðja og
ítarleg greinargerð um umferðarmál frá
hinni öldnu kempu; Ólafi Ketilssyni
bílstjóra frá Laugarvatni.