Tíminn - 22.11.1989, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 22. nóvember 1989
Tíminn 15
llillll BÓKMENNTIR lllllili!ill!llil!ii!III 'íí;:i■-Ij!'íjl!:I'■ ;;ii:!i!i!i::.il!i!l!!
Feður og synir
Jón Dan:
Sögur af sonuni,
Bókaútgáfan Keílir, Rv. 1989.
Hafi menn gaman að velta vöng-
um yfir vel gerðum smásögum og
vanti eitthvað gott til að lesa í
smáskömmtum á síðkvöldum þegar
ekki er annað við að vera þá er hér
komin bók sem hægt er að mæla
með. Hér hefur Jón Dan rithöfundur
sent frá sér nýja bók með nfu
smásögum, og er hver þeirra annarri
girnilegri aflestrar.
Það er sameiginlegt einkenni á
þessum sögum öllum að í þeim er
tekist á við eitt og sama meginefni,
sem því gengur líkt og rauður þráður
í gegnum þær allar. Þetta meginefni
er sambandið á milli föður og sonar,
sem hér er gengið að með mjög
mismunandi hætti í sögu eftir sögu.
Nú vita allir að sambandi feðga
getur verið háttað með margvíslegu
móti. Væntanlega ætlast flestir til
þess að feður séu sonum sínum holl
fyrirmynd og veiti þeim sem bestan
stuðning á viðkvæmu uppvaxtar-
skeiði. Sömuleiðis er víst líka gert
ráð fyrir því að þegar á ævina líður
verði synir feðrum sínum stoðir og
styttur þegar undan fer að halla fyrir
hinumsíðarnefndu. Á hvorutveggju
þessu getur þó vitaskuld orðið marg-
víslegur misbrestur af beggja hálfu,
og geta þar margvíslegar orsakir
komið til. Það er þetta meginefni
sem hér er fengist við í hinum
fjölbreytilegustu tilbrigðum í hverri
sögunni af annarri.
I fyrstu sögunni, Að einum
brunni, er þannig vikið að þessu efni
innan ramma þess lífs sem íslenskir
bankastarfsmenn nú á dögum lifa.
Allflókin ástamál fyrir margt löngu
verða hér uppistaðan í harmleik,
sem þó er kannski ekki svo ýkja
hörmulegur þegar upp er staðið. Að
minnsta kosti ekki meir en svo að
manni sýnist það nokkuð vandalaust
fyrir alla hlutaðeigendur að gera
gott úr þessu öllu saman.
Önnur sagan, Saga af syni, gerist
aftur á móti á trésmíðaverkstæði í
Reykjavík fyrir einum fjórum árum.
Þar er dæminu snúið við, því að þar
er það uppkominn sonur sem kemur
öldruðum föður sínum til aðstoðar
með sínum hætti þegar að honum
kreppir.
Þriðja sagan, Kaupskapur, er hins
vegar öllu flóknari og reyndar fjar-
Jón Dan rithöfundur.
Iægari í tíma. Þar tekur maður hér
suður með sjó á sig að sinna burt
hlaupinni eiginkonu sinni í leiðind-
um hennar, í þeim tilgangi einum,
að því er virðist, að koma í veg fyrir
að hún heimti forræðið yfir ungum
syni þeirra, sem maðurinn vill hvað
sem það kostar halda hjá sér. Þetta
er vel samin saga, nema hvað helst
er að morðið í lokin brjóti annars vel
gert og mannlegt raunsæi hennar.
Fjórða sagan, Blinda, er líka tölu-
vert flókin að byggingu. Viðfangs-
efnið þar er maður á miðjum aldri
sem upplifir dauðastríð gamals
manns á heimili sínu, og verður það
til að vekja upp með honum hlýjar
tilfinningar t garð síns eigin löngu
látna föður, og þar með skilning á
þeim vanda sem aldraðir karlmenn
eiga við að stríða. Kannski er það
hin flókna mynd þeirrar sögu sem
veldur því að manni finnst eins og að
þar komist boðskapurinn um nauð-
syn ræktarsemi sona við feður sína
ekki jafn markvisst til skila og sums
staðar endranær.
Fimmta sagan er svo Á ferð í
myrkri, vel gerð lýsing á ökuferð
reykvísks föður hér austur yfir fjall
og heim aftur með son sinn sem
orðið hefur fyrir dálitlu slysi í sumar-
dvöl þar eystra. Myrkrið umhverfis
þá feðga veldur miklu um að gefa
þeirri sögu uggvænlegt yfirbragð;
hún er þó vel og markvisst samin
sem lýsing á samviskubiti föður sem
undir niðri finnur sig hafa vanrækt
ungan son sinn vegna metnaðargirni
og kapps um að komast sjálfur
áfram í lífinu.
Sjötta sagan, Feðgamir sem
fórust, má hins vegar teljast ein hin
besta í bókinni, að því marki sem
slík einkunnagjöf getur annars átt
við. Veldur þar mestu sú drjúga
fyndni sem innan endimarka hennar
leynist. Tveir feðgar hér suður með
sjó gefast upp á sambúð við skap-
stóran kvenmann, konu annars og
móður hins, og láta sem þeir hafi
farist í sjóróðri. Nokkru síðar birtast
svo þar syðra tveir menn vestan af
Snæfellsnesi, sem segjast vera frænd-
ur hinna horfnu feðga, og kemur svo
smámsaman í ljós að þar eru þeir
sjálfir á ferðinni, þeirra erinda að ná
í sjóð nokkurn og byssuhólk föður-
ins, sem kerlingu hafði tekist að
stinga undan þegar þeir hurfu.
Henni hafði með öðrum orðum
tekist að sjá þá út og haft pata af
ráðabruggi þeirra.
Þannig mætti halda áfram, en í
þeim tveim sögum, sem eftir eru, er
á svipaðan hátt áfram tekist á við
sambærileg efni. Smásagan sem list-
form er vissulega viðkvæm og síður
en svo vandalaus meðferðar. I hönd-
um listrænna höfunda geta verk
innan þessa forms orðið hreinustu
perlur, en í höndum þeirra, sem
miður kunna til verka, getur árang-
urinn aftur á móti orðið klúðrið
einbert. Veldur þar mestu hvort
höfundar gera sér ljósa grein fyrir
því að smásagan er í eðli sínu skyld
Ijóðinu; henni er ætlað að bregða
upp hnitmiðaðri mynd af atviki,
persónu eða atburði, en ekki að
segja langa sögu líkt og skáldsaga af
hefðbundinni gerð.
Það verður ekki annað séð en að
í þessum sögum hafi Jón Dan gengið
í hæsta máta fagmannlega að verki
sínu. Sögur hans hér koma víða að,
en snúast þó allar um eitt og sama
grundvallarefnið. Þær eru vandlega
hnitmiðaðar í kringum vel afmörkuð
viðfangsefni, og árangurinn verður
því markvissskáldverk sem í einfald-
leika sínum og innbyggðri takmörk-
un formsins ná oft að segja töluvert
meiri og lengri sögu en ein saman
frásögnin í þeim gefur svigrúm eða
tilefni til.
Eysteinn Sigurðsson.
Siglaugur Brynleifsson:
DanteAlighieri
Dante Alighieri: La Divina Comedia -
Die Göttlichen Komödie. Italienisch
und Deutsch. Herausgegeben, úbers-
etzt und kommentiert von Hermann
Gmelin. Vollstándige Ausgabe. I-VI.
Deutscher Taschenbuch Verlag 1988.
Dante Alighieri: Vita nova - Das neue
Leben. Ubersetzt und kommentiert
von Anna Coseriu und Ulrike Kunkel.
(Italienisch - deutsch). Vollstándige
Ausgabe. Originalausgabe. Deutscher
Taschenbuch Verlag 1988.
Þýðandinn er talinn hafa unnið
þrekvirki með þýðingu sinni og út-
gáfu Divina Comedia á þýsku. Þetta
er nú talin vandaðasta þýðing og
útgáfa þessa höfuðverks bókmennta
miðalda. Þýðingin kom fyrst út hjá
Klett Verlag á árunum 1949-58 og er
hér Ijósprentuð. Bindin eru sex,
fyrstu þrjú eru Divina Comedia á
ítölsku og þýsku og seinni bindin
þrjú, skýringar og útlistanir á sögu-
legum, bókmenntalegum og sál-
fræðilegum forsendum verksins. Án
þessara skýringa verða ýmsir þættir
og tilvitnanir í textanum lítt skiljan-
legir. Þýðandinn hefur ritað inngang
við skýringarbindi kviðanna: Helvít-
is, hreinsunareldsins og paradísar.
Kviður Dantes hafa verið þýddar
á flestar höfuðtungur Evrópu, bæði
af skáldum og fræðimönnum. Dante
rannsóknir eru stundaðar og því
koma ýmis atriði í ljós sem þarfnast
nýrrar viðmiðunar við þýðingarstarf.
ítalir hafa eðlilega stundað þessar
rannsóknir með bestum árangri auk
þess sem Dantefræðingar um allan
heim hafa lagt hönd á plóginn.
Comedian er lykilverk til skilnings
á meðvitund miðaldamannsins og sú
meðvitund er tveggja heima, jarðleg
tilvera, sem var undirbúningur undir
vist annars heims. Mönnum þeirrar
tíðar var annar heimur algjör raun-
veruleiki og skoðanir svipaðrar teg-
undar voru ekki síður þáttur í lífi
fornþjóðanna. Manninum virðist
vera eðlislægt að skynja heiminn
víðari skilningi en „jarðligur skiln-
ingur“ gefur tilefni til. Því er það í
hæsta máta eðlilegt og rökrétt að
Virgilius er leiðsögumaður Dantes.
Vita nova þýðir ný meðvitund og
hún er inntak þessa frumverks Dant-
es sem er talið ort 1293. Tólfta og
þrettánda öld voru bókmenntaleg
blómaskeið í Evrópu allri og þar
með opnuðust mönnum nýjar víddir
og skilningur. Þessi blómi náði til
ystu jaðra hins evrópska menningar-
svæðis, eins oggerðist hérlendis, þar
sem kunnir og ókunnir höfundar
settu saman texta sem voru og eru
inntak íslenskrar vitundar og jafn-
framt hliðstæða við bestu bók-
menntaverk Evrópu á sama tíma.
Dante nefndi frásögn sína Vita
nova. Frásögnin er í prósa og ljóðum
um ást hans á Beatrice, frá níu ára
aldri og allt til dauða Beatrice 24 ára
að aldri. Verk Dantes er mesti óður
til ástarinnar sem ortur hefur verið,
Beatrice verður honum leiðin til
sáluhjálpar. Sagan og það sem lesa
má út úr sögunni hefur orðið flestum
erfitt til túlkunar, en verkið er svo
mögnuð lyrik að það „lifir sínu lífi
án túlkunar“. Burckhardt skrifar í
riti sínu um endurreisnina eða
endurfæðinguna, sem er réttari þýð-
ing á orðinu renaissance: „Verkið
skilur að miðaldir og vora tíma.
Mennskur andi hefur með því opnað
nýjar víddir í eigin meðvitund.“
Þýðendur verksins á þýsku hafa
sínar útskýringar á inntaki verksins
og svo fer öllum sem það lesa.
Textinn er á ítölsku og þýsku og
skýringargreinar og bókaskrá í
bókarlok auk eftirmála útgefenda
og þýðenda. Þessi bók er fyrsta
útgáfa.
i Hnr
Ull
1. Kl. 9.30
2. Kl. 9.45
AÐALFUNDUR
MIÐSTJÓRNAR
FRAMSÓKNARFLOKKSINS
verður haldinn laugardaginn 25. nóvember 1989 á Hótel Loftleiðum.
Dagskrá
Fundurinn settur. Steingrímur Hermannsson
Kosnir starfsmenn fundarins.
a) 2 fundarstjórar
b) 2 ritarar
c) 5 menn í Kjörnefnd
3. Kl. 10.00 Yfirlitsræða formanns:
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra
Almennar umræður
Hádegisverður
Kynnt - NEFNDARÁLIT - nefndar sem skipuð var af
Þingflokki Framsóknarflokksins - um efnahags-, at-
vinnu- og byggðamál. Fyrirspurnir/Pallborð
EB/EFTA OG Island. Framsaga starfshóps.
Umræður, afgreiðsla ályktunar.
Sveitarstjórnarkosningarnar 1990.
Framsagastarfshóps. Umræður, afgreiðslaályktunar.
Kaffihlé
Byggða- og atvinnumal. Framsaga starfshóps.
Umræða, afgreiðsla ályktunar.
Kosning 9 manna í framkvæmdastjórn.
Álitsdrög frá Skipulagsnefnd Framsóknarflokksins.
Umræður, ábendingar.
Kosning 3ja varamanna í framkvæmdastjórn.
Önnur mál.
Fundarslit. Steingrímur Hermannsson
Kl. 12.00
4. Kl. 13.00
5. Kl. 14.00
6. Kl. 15.00
Kl. 16.00
7. Kl. 16.30
8. Kl. 18.00
9. Kl. 18.15
10. Kl. 19.00
11. Kl. 19.15
12. Kl. 20.00
Framsóknarflokkurinn.
Gissur Pétursson
Miðstjórnarfundur SUF
Miðstjórnarfundur SUF verður haldinn föstudaginn 24. nóvember.
Dagskrá nánar auglýst síðar.
Miðstjórnarmenn eru hvattir til að mæta.
Samband ungra framsóknarmanna.
Viðtalstími LFK
Bjarney Bjarnadóttir, ritari LFK, verður til
viðtals á skrifstofu Framsóknarflokksins, Nóa-
túni 21, miðvikudaginn 22. nóvember kl.
14-16.
Stjórn LFK.
Bjarney
Borgnesingar nærsveitir
Spilum félagsvist í Samkomuhúsinu Borgarnesi föstudaginn 24. nóv.
kl. 20.30. Annað kvöldið í þriggja kvölda keppni.
Framsóknarféiag Borgarness.
m
Unnur
Stefánsdóttir
Framkvæmdastjórn - Landsstjórn
Kvöldverðarfundur framkvæmdastjórnar og landsstjórnar LFK verður
haldinn í Veitingahöllinni, föstudaginn 24. nóvember nk. kl. 19.30.
Málefni fundarins eru:
Miðstjórnarfundur flokksins og vetrarstarf LFK.
L.F.K.
Framsóknarvist
Sunnudaginn 26. nóv. kl. 21.00, einnig 10. des. kl. 21.00 og 14. jan.
’90 kl. 21.00.
3ja kvölda keppni, kvöldverðlaun, heildarverðlaun helgarferð til
Akureyrar fyrir 2, að verðmæti um 25.000,- Mætum vel.
Framsóknarfélag Rangæinga.
Framsóknarfélag Garðabæjar
heldur fund að Goðatúni 2, mánudagskvöldið 27. nóv. kl. 20.30.
Umræðuefni: Komandi bæjarstjórnarkosningar.
Stjórnin
Kópavogur - Opið hús
Framsóknarfélögin í Kópavogi hafa opið hús á miðvikudögum kl.
17.30 til 19.00.