Tíminn - 09.12.1989, Blaðsíða 3

Laugardagur 9. desember 1989
HELGIN
3
málinu, fyrr en komið var fram í
september. En þá um miðjan mánuð-
inn voru réttarhöldin tekin upp að
nýju. Var Guðrún Einarsdóttir enn
aðalvitnið. Hun sagði frá því að er
hún var vinnukona hjá Billenberg
fyrir 7 - 8 árum hafi hann oft farið illa
nteð konu sína, atyrt hana á versta
veg, hrundið henni og barið hana.
Hansína hefði einnig alltaf verið stirð
við móður sína og ætíð dregið taum
föður síns. Hefði Lovísa tekið sér
þelta mjög nærri og það mundi hafa
verið orsökin til þess aö hún hafi
drukkið nokkuö mikið, en á seinni
árum muni hún hafa minnkað það og
alltaf hefði hún hugsað um heimilið.
Billenberg hefði oft farið öldungis ó-
heyrilegum og ótrúlegum orðunt um
konu sína. Og ekki hefði hann verið
hugulsantur við hana í legunni, aldrei
litið inn til hennar, ekki einu sinni
daginn sem hún dó, „og sýndist ekki
neitt óánægður eftir andlát hennar.“
Þegar hér var komið gáfu réttar-
vottarnir sig frant, lögregluþjónarnir
Hendricksen og Þorsteinn Bjarnason
í Brunnhúsum, og skýrðu þeir frá því
að það væri almennur orðrómur í
bænum að Billenberg hafi farið mjög
illa með konu sína og hann hafi verið
mjög ánægður út af fráfalli hennar,
„hyern orðróni dómarinn hefur
heyrt.“
„Það kunna aðrir
að vita“
Því næst var Hansína yfirheyrð og
spurð um ósamkomulagið milli for-
eldra hennar. Sagði ltún að faðir sinn
hefði aldrei verið ósanngjarn, en það
gæti komiö fyrir hinn þolinmóöasta
mann að verða reiður og hafi móðir
sín jafnan átt sök á því er hann reidd-
ist. Hún var spurð hvort faðir hennar
hefði barið móðurina. „Það veit ég
ekki, það kunna aðrir að vita,“ sagði
hún. Þá var hún spurð hvers vegna
hún hefði alllaf setiö uppi á lofti hjá
föður sínum, nteðan móðir hennar
var veik. Hún kvað ekkert hæft í því,
hún hefði alltaf setið inni hjá ntóður
sinni. Auk þess kvaðst hún nokkrum
sinnum hafa spurt föður sinn að því,
hvort ekki ætti að sækja lækni, en
Itann hefði þá sagt að þetta mundi
ekki svo hættulegt. Og svo sagði hún
að þau feðgin hefðu ekki haft brjóst í
sér til þess að hreyfa móður sína,
vegna þess að hún þoldi þaö ekki.
Um það að móðir hennar hefði verið
blaut upp fyrir herðar í rúminu, sagði
hún að það stafaði af því að vatn
hefði farið niður á liana, er hún var að
reyna að gefa henni að drekka. Og
engin lykt hefði verið í herberginu
nema seinasta daginn sem hún lifði.
Dómarinn spurði þá hvort henni
fyndist hún ekki hafa vanrækl móður
sína í veikindum hennar. „Nei, alls
ekki, því að þá helði saviska mín sagt
mér það fyrir löngu,“ svaraði hún.
Hún var á 19. ári, þegar þetta var.
Þá var Billenberg yfirheyrður.
Hann sagði að dóttir sín hefði rnjög
sjaldan komið upp á loft til sín, með-
an móðir hennar var sjúk, enda hefði
hún haft nóg að gera að sjá um húsið
og tvo sjúklinga, móður sína og
bróður máttvana. Sjálfur kvaðst hann
löngum hafa setið í vinnustofu sinni,
en þó stundum litið til sjúklingsins.
Að vísu hefði aldrei verið búið um
rúmið og sjúklingurinn legið þar í
fötunum, en þurrt hafi verið sett und-
ir í rúmið á hverjum degi, og kvaðst
hann nú sjálfur hafa hjálpað til þess
stundum. AJdrei kvaðst hann hafa
barið konu sína, en þegar hún hefði
verið drukkin og óþolandi, þá hefði
það komiö fyrir að hann heföi þrifið
til hennar og hrundið henni inn í ann-
að herbergi og þá stundum stjakað
við henni. Þegar konan hefði verið
drukkin, hefði hún alltaf pissað undir
og þess vegna væri það ekki nein
furöa, þótt vond lykt hefði verið úr
rúminu. - Bað hann svo bókaö að
hann krefðist þess að fá fullar bætur
fyrir þá smán, sem sér hefði verið
sýnd með þessari málsókn og fyrir
það hugarangur og atvinnutjón, sem
það hefði bakað sér.
20 ríkisdala sekt
Dómur undirréttarins var á þá leið
að ekki væri hægt að saka þau Billen-
berg og dóttur hans um að hafa stytt
konunni aldur, en með framferöi sínu
hefðu þau sýnt svo frámunalegt
kæruleysi og skeytingarleysi að þau
hefðu unnið til refsingar, skv. tilskip-
un frá 1819, sem skyldar hvern mann
að bjarga þeim sem í lífsháska er, en
gjaldi 50 ríkisdala sekt ef hann van-
rækir það og megi þó hækka þá sekt,
ef ættingjar eiga í hlut. Ekki fannst
dómaranum rélt að beita þyngslu
sektum og dæmdi hann Billenberg í
20 ríkisdala sekl og Hansínu í fimm
ríkisdala sekt lil bæjarsjóðs og þau
bæði jafnframt til þess að greiöa all-
an sakarkostnað.
Bældi niður þá
„viðkvæmu ást“
Málinu er svo vísað til yfirréttar. í
dómi réttar er fyrst rakin saga ntáls-
ins og síðan segir svo: „Þetla frábæra
umhirðu og ræktarleysi hinna ákærðu
við líf og heilsu ektamaka og móður
fær rétturinn ekki betur séð en rétti-
lega sé ákært af hendi hins opinbera.
Að vísu er hér ekki fram kominn
neinn verulegur verknaður af hendi
hinna ákærðu, sem verið gæti heilsu
og lífi Madame Billenbergs sálugu
hætlulegur, en að einnig hirðu - og
kæruleysi um heilsu og líf jal'nvel
vandalausra meðmanneskja sé stral'f-
vert, sýni tilskipun 4. ágúst 1819...
Þær fyrir skósmið J. J. Billenberg við
bæjarþingsins dom ákveðnu straff-
sektir fyrir forsómun hans, finnast
hæfilega tilteknar... hvar á móti þá á-
kærðu, Hansínu Billenberg, bæði
vegna unga aldurs, vanþekkingar á
meöferð sjúkra og af því hún sem
barn í húsi föður síns stóð undir hans
umráðum, er að réttarins áliti að
dæma sýkna af saksóknarans ákær-
um... þó svo að hún laki með föður
sínum hlut í kostnaði sakarinnar."
Undirréttardómaranum þótti
þungt á metunum þaö „frábæra unt-
hirðingar og ræklarleysi,“ er Hansína
hafði sýnt „við líf og heilsu móður
sinnar,“ og að hún hafi bæll niður hjá
sér þá viðk'væniu ást og umhyggju
fyrir sárveikri móður, sem alltaf
hljóti að hreyfa sér í brjósti hverrar
góðrar stúlku á tvílugsaldri. En yfír-
rélturinn gerði þar meira úr undir-
gefni hennar við vilja föður síns, og á
hponum sem eiginntanni og heimilis-
l'öður hall hvílt sú skylda að sjá um
að konan fengi alla þá hjúkrun og aö-
hlynningu, sem þörf var á.
Billenberg hverfur
úr sögunni
Þannig lauk þá þessu máli, sem ó-
hætt er að fullyrða að hafi vakið við-
bjóð og gremju um allan bæ. Dómar
almennings hafa síst verið vægari en
hinir, og víst er um það að Billenberg
hefur enga afsökun haft. En konan
hafði áður með drykkjuskap sínum
komist í andstöðu við heintilið og til
drykkjuskapar hennar má rekja þessa
sorgarsögu, sem lýkur nteð því að
dóttirin lætur sér alveg á sama slanda
um hana og eiginmaðurinn veröur
feginn, þegar hún fellur frá. „I „Sögu
Reykjavíkur“ eflir Klentens Jónsson
og í Arbókum Reykjavíkur" segir að
Billenberg hafi hrökklast héöan upp
úr þessum málaferlum. En sam-
kvæml kirkjubókum býr hann í
„Skraddarahúsinu" í þrjú ár eftir
þetta. Hann hefur fengið vinnukonu,
15 ára ungling, þegar konan féll l'rá.
Næsta ár, 1853, býr hann þarna með
börnum sínum, en 1854 eru þau talin
þar tvö, hann og Hansína. Og 1855 er
Hansína horfín, en þá býr Billenberg
þarna með vinnukonu, sem hét Jó-
hanna Jónsdóttir. Svo hverfur hann af
manntali og hefur þá sennilega farið
til Kaupmannahafnar.
En áriö 1853 reis deila milli fá-
lækrasljórnanna í Reykjavík og
Kaupmannahöfn úl af sveitfesti hans
og stóð það þref alll árið, þar til fá-
lækrasljórnin í Kaupmannahöfn gafst
upp. Sú deila hefur sennilega slaðið
út af fávilanum, syni Billenbergs, því
hann hverfur af nianntali hér 1854 og
hefur þá verið sendur utan, því hann
.er ekki talinn meðal þeirra, sem lélust
þetla ár.
Lýkur svo frá Billenberg aö segja.
Súkkulaðiterta með rommkremi
Notaðu AKEA
með öðru úrvals hráefni....
ogútkoman verður frábær!
Súkkulaðiterta með rommkremi
Léttþeytið 70 g AKRA smjörlíki, 90 g sykur,
90 g púðursykur og 3 egg.
Hrærið saman við 150 g hveiti, V2 tsk.
natron, 2 tsk. salt, 25 g kakó og 150 g mjólk.
Bakið við 190°C í 20 mínútur.
Rommkrem
Hrærið saman 50 g kakó, 500 g flórsykur og
350 g AKRA smjörlíki og bætið í
rommdropum eftir smekk. Skreytið kökuna.
Verði ykkur að góðu!