Tíminn - 27.02.1990, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Þriðjudagur 27. febrúar 1990
Þriðjudagur 27. febrúar 1990
Tíminn 9
Fiskverð ákveðið og hagsmunaaðilar skipa ekki formlega í stjórn aflamiðlunar
Málamiðlun tókst um aflamiðlun
Endahnúturinn var rekinn á ákvöröun
um almennt fiskverð á fundi yfirnefndar
Verðlagsráðs sjávarútvegsins á sunnu-
dag, og gildir samkomulagið frá 1.
febrúar sl. til 30. nóvember næstkom-
andi. Þessi niðurstaða fékkst er hags-
munaaðilar náðu samkomulagi um
stjórn aflamiðlunar, þ.e. hverjir ættu að
eiga sæti í henni. í stað þess að tilnefna
sérstaka fulltrúa frá hverjum hagsmuna-
aðila sérstaklega, var dreginn upp listi
yfir stjórnarmenn og samkomulags leitað
um þá alla. Aflamiðlunin heyrir undir
utanríkisviðskiptaráðuneytið.
Þeir sem í stjórn aflamiðlunar sitja eru
Ágúst Elíasson, Óskar Þórarinsson, Sig-
urbjörn Svavarsson, Snær Karlsson og
Sævar Gunnarsson. Varamenn þeirra
eru, í sömu röð, þeir Árni Benediktsson,
Sveinn Hjörtur Hjartarson, Eíríkur
Tómasson, Guðmundur J. Guðmunds-
son og Benedikt Þór Valsson.
Verðákvörðunin felur í sér að meðal-
tali 3% hækkun fiskverðs, auk þess sem
greitt er sérstakt heimalöndunarálag á
fisk ef meiru en 70% af aflamagni
ákveðinna tegunda er ráðstafað beint til
fiskkaupenda innanlands. Verðið var
ákveðið af fulltrúum fiskseljenda og
fiskkaupenda, en oddamaður sat hjá við
atkvæðagreiðslu.
Hvernig til tekst mun
reynslan skera úr um
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra sagðist í samtali við Tímann
vera ánægður með að samkomulag hafi
tekist þannig að reynsla fáist á hvernig
þetta kerfi gefist. „Eg dreg enga dul á að
það verður mjög erfitt í framkvæmd,
vegna þess að þarna er þess freistað að
sætta mjög andstæða hagsmuni," sagði
Jón Baldvin. Hann sagði að meginatriðið
með þessu að sínu mati væri, að þarna
væri verið að gera tilraun til að tryggja
innlendri fiskvinnslu jafnréttisstöðu til
að bjóða í hráefni í samkeppni við
erlenda aðila. „Spurningin um það hvort
takist, verður reynslan að skera úr um.
Ég legg áherslu á að þetta er gert til
reynslu út þetta ár, en ber síðan að
endurskoða í Ijósi reynslunnar í byrjun
nýs árs,“ sagði Jón Baldvin.
Aflamiðluninni var ekki komið á
átakalaust, eins og komið hefur fram á
síðustu dögum og vikum. Um þessar
deilur vildi Jón Baldvin taka eftirfarandi
fram: „í fyrstu var því harðlega neitað
að siglingar skipa færu inn í stjórn
aflamiðlunar. Nú hefur tekist samkomu-
lag um að aflamiðlun stýrir bæði sigling-
um og gámaútflutningi á öllum óunnum
fiski. í öðru lagi var tregða á því að
viðurkenna að mínu mati réttmæta hags-
muni fiskvinnslufólks, þ.e. að þeir ættu
réttmæta setu í aflamiðlun. Samkomulag
hefur tekist um að Snær Karlsson sem er
formaður fiskvinnsludeildar Verka-
mannasambandsins verði í stjórninni.
Þriðja krafan í þessu máli kom frá LÍÚ.
Hún var þess efnis að forræði yfir
aflamiðlun flytjist frá utanríkisviðskipta-
ráðuneyti til sjávarútvegsráðuneytis.
Það er vissulega ekki í verkahring Verð-
lagsráðs að setja upp kröfur um breyting-
ar á Stjórnarráði íslands, enda ekki
fallist á jrað. Um það mál er hins vegar
samkomulag milli stjórnarflokkanna að
tilfærsla verkefna, hvort heldur þetta
eða annað, bíður nýrrar löggjafar um
endurskipulagningu á stjórnarráðinu og
er ekki á dagskrá nema í samhengi við
það. í fjórða lagi sú deila sem upp kom
í lokin að LÍÚ fengi tvo fulltrúa í stjórn
aflamiðlunar, sem ekki var fallist á af
Verkamannasambandinu og niðurstað-
an varð sú sem nú er,“ sagði Jón
Baldvin.
Hann sagðist vona að þetta samkomu-
lag héldi og reynslan leiddi í ljós að
stofnunin valdi verkefninu, sem væri
mjög vandasamt og því æskilegt að um
þessa lausn skapaðist friður.
Ákvörðunarvaldið hjá
stjórn aflamiðlunar
Þórður Friðjónsson forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar og oddamaður yfirnefnd-
ar Verðlagsráðs sjávarútvegsins sagði í
samtali við Tímann að ljóst væri að þeir
sem sæti eiga í stjórn aflamiðlunar væru
aðilar sem fulltrúar í yfirnefnd hafi
komið sér saman um og væru þeir ekki
tilnefndir af hagsmunaaðilum. „Hug-
myndin var að ná saman fimm manna
hóp og jafnmörgum varamönnum sem
samstaða gæti náðst um,“ sagði Þórður.
Hafandi komið á aflamiðlun, hafa
stjórnvöld þá afsalað sér möguleika á
stjórnvaldsákvörðun varðandi ferskfisk-
útflutning? „Já, því með þessum hætti þá
fá þessir tilteknu aðilar sem samkomulag
hefur náðst um að skipi stjórn aflamiðl-
unar, heimild til að veita þessi útflutn-
ingsleyfi. Það verður sem sagt í þeirra
höndum að taka ákvarðanir um málið í
framhaldi," sagði Þórður. Hvað þetta
Eftir
Agnar
Óskarsson
þýddi í framtíðinni, sagði Þórður að það
færi eftir því hvernig mönnum tækist til.
Hann sagði að samkvæmt texta dagsins
hljóðaði þetta svo að erindi þeirra væri
að greiða fyrir því að lausn, sem seljend-
ur og kaupendur sætti sig við, fáist f
þessu mikilvæga máli, þ.e. um aflamiðl-
un. Hagsmunaaðilar lýsa sig reiðubúna
að koma á fót aflamiðlun, sem hafi það
hlutverk að greiða fyrir fiskviðskiptum
innanlands og hafa eftirlit með og aðlaga
útflutning á óunnum fiski með nýtingu
ferskfiskmarkaða fyrir neyslufisk. Einn
aðalpunkturinn í þessu er ef til vill sá,
verði þessi aflamiðlun að því sem hún á
að verða, að þá fá aðilar hér innanlands
allar upplýsingar um þann fisk sem
fyrirhugað er að flytja út. Þeir geta
jafnframt komið á framfæri tilboðum í
aflann, þannig að á hverjum tíma eiga að
liggja fyrir upplýsingar um fyrirhugaðan
útflutning á fiski. Sömuleiðis liggi fyrir
hver þörf einstakra aðila innanlands er
fyrir hráefni. „Ef tekst að skipuleggja
þetta vel, þá ættu menn að hafa betri
upplýsingar og gætu betur nýtt sér þau
tækifæri sem hagkvæmust eru hverju
sinni,“ sagði Þórður.
Aðspurður hvort hann væri sáttur við
þá niðurstöðu sem varð í yfirnefnd sagði
Þórður að þegar ljóst var að menn voru
að ná saman, þá hafi hann tekið þá
ákvörðun að sitja hjá við atkvæða-
greiðslu. „Það byggist á því sjónarmiði
að best sé að aðilar sjálfir taki þessar
Útflutningur á öllum ferskum fiski á nú að fara í gegnum aflamiðlunina, jafnt útflutningur á gámafiski og siglingar fiskiskipa
ákvarðanir. Ég er fyllilega sáttur við það
og tel það eðlilegast að aðilar sjálfir taki
ákvarðanir af þessu tagi,“ sagði Þórður.
Heimalöndunarálag,
í hverju felst það?
En lítum aðeins nánar á samkomulag
Verðlagsráðs varðandi heimalöndun-
arálag, sem er einnig nýmæli við fisk-
verðsákvörðun. í heimalöndunarálaginu
felst að til viðbótar 3% hækkunar al-
menns fiskverðs skal á hverju eftirtalinna
tímabila greiða sérstakt álag á þorsk,
ýsu, karfa, ufsa og grálúðu, ef meiru en
70% af aflamagni tegundanna er ráðstaf-
að beint til fiskkaupenda innanlands.
Tímabilin eru þessi: frá 1. febrúar til
31. maí, frá 1. júní til 31. ágúst og frá 1.
september til 30. nóvember.
Álagið er þannig fundið að fyrir hvert
1% umfram 70% af aflamagni veiðiskips
af ofangreindum fisktegundum sem ekki
er ráðstafað á innlendum eða erlendum
fiskmörkuðum skal greiða 0,4% álag á
verð fisktegundanna. Álagið skal greiða
á allt aflaverðmæti ofangreindra fiskteg-
unda sem fiskkaupandi kaupir af veiði-
skipi.
Fiskkaupandi og seljandi eiga í upp-
hafi hvers tímabils að leitast við að
ákveða hve miklum hluta af aflamagni
veiðiskips af ofangreindum fisktegund-
um skuli ráðstafað á innlendum og
erlendum fiskmörkuðum annars vegar
og beint til fiskvinnslu hins vegar. í
samræmi við þá ákvörðun skal greiða
álagið samhliða greiðslum fyrir aflann,
en endanlegt uppgjör álagsins á að fara
fram í lok hvers ofangreindra tímabila.
Ráðstöfun annarra fisktegunda en að
ofan greinir hefur ekki áhrif á þessar
álagsgreiðslur.
Yfirnefnd gerði sérstaka bókun vegna
þessa þar sem fram kemur að Verðlags-
ráð ítreki þann skilning sinn að þessi
verðákvörðun feli í sér 3% hækkun á
lágmarksverði. Það er samkomulag aðila
að heimalöndunarálagið beri ekki að
túlka þannig að það komi sem viðbótar-
greiðsla ofan á áður umsamdar yfirborg-
anir á fiskverð. Þá segir ennfremur í
bókuninni að þótt fulltrúar sjómanna
hafi ekki formlega tekið þátt í störfum
yfirnefndar að þessu sinni er þeim kunn-
ugt um þessa túlkun og eru henni
sammála.
í yfirnefnd áttu sæti þeir, Þórður
Friðjónsson forstjóri Þjóðhagsstofnunar
sem var oddamaður, Sveinn Hjörtur
Hjartarson af hálfu seljenda og Bjarni
Lúðvíkatan og Magnús Gunnarsson af
hálfu kaupenda.