Tíminn - 03.03.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 3. mars 1990
FRÉTTAYFIRLIT
VARSJÁ - Pólverjar hótuðu
að krefjast stríðsskaðabóta af
Þjóðverjum fyrir vinnu þeirra
milljón Pólverja sem neyddir
voru til þrælkunarvinnu undir
stjórn nasista í síðari heims-
styrjöldinni, eftir að ríkisstjóm
Vestur-Þýskalands bauðst til
að láta af kröfum um óbreytt
landamæri frá því 1938 gegn
því að Pólverjar lýsi því yfir að
þeir muni ekki krefjast striðs-
skaðabóta frá sameinuðu
Þýskalandi.
JERÚSALEM - ísraelar
komu á ritskoðun til að koma í
veg fyrir fréttaflutning af inn-
flutningi sovéskra Gyðinga til
Israel, degi eftir að James
Baker utanríkisráðherra
Bandaríkjanna sagðist frysta
þá efnahagsaðstoð sem isra-
elar hafa farið fram á frá
Bandaríkjamönnum til að að- >
stoða sovéska landnema í
ísrael, nema að Israelar lýsi
því yfir að ekki verði komið á
fót byggðum sovéskra Gyð-
inga á hernumdu svæðunum.
BÚKAREST - Herdómari
sá er dæmdi Nicolae Ceaus-
escu og konu hans til dauða
hefur framið sjálfsmorð.
MANAGVA - Sandínista-
stjórnin í Níkaragva hefur kraf-
ist þess að Viloleta Chamorro
og ný ríkisstjórn hennar krefjist
þess að Bandaríkjamenn
ti^ggi afvopnun Kontraskæru-
MOSKVA - Einhvern næstu
daga munu verða lagðar fram
nýjar róttækar tillögur um að-
gerðirgegn vaxandi félagslegri
ólgu og versnand efnahags-
ástandi í Sovétríkjunum.
BÚDAPEST Miklos
Nemeth forsætisráðherra Ung-
verjalands sagði að embættis-
menn kommúnistaflokksins
hafi undirbúið vopnað valdarán
á síðasta ári í samráði við
kommúnista í Rúmeníu og í
Tékkóslóvakíu.
BEIRUT -Hermennúrsveit-
um Michel Aoun hershöfðingja
gáfu nokkuð eftir síðustu
ávinninga sína í hinum
grimmdarlegu innbyrðis átök-
um kristinna manna í Beirút
eftir að Nasrallah Butros patr-
íarki hótaði þeim bannfæringu
ef átök yrðu ekki þegar í stað
stöðvuð.
ÚTLÖND ;!i.H.|!l!llll!IÍI;IT!^11i:l;lllilllllllll!ll'lll;í:;!l;l!lllllllllIi'l;lTlllll!l!IITlT'n;Ni|!llllllllllllll;í:;'!ÍTl!l:|jllll;i:l^!;!:|:|:l'l!l!ll!l1 'HHIIIil'l-l'N: 111:111111 hI'IIIIII'íllllílllll;hi.i:NHllll|:|:i!■!
Pritz Dullay fulltrúi Afríska þjóðarráðsins:
UiA Amm fr Jlr fri<taririQ“
ijVIO OiUm IU iivv iriudriiio
í gær var Nelson Mandela formlega kjörínn leiötogi
Afríska þjóörráðins. Þá fékk hann fullt umboð tU viðræðna
við stjórnvöld í Suður-Afríku um afnám aðskilnaðarstefnunn-
ar og umboð tU að semja við ríkisstjórn De Kler. Hér á landi
er staddur Pritz Dullay fulltrúi Afríska þjóðarráðins, einmitt
að tUefni hátíðarhalda sem boðað var til í tilefni af frelsi
Nelsons Mandela. Tíminn ræddi við Dullay í kjölfar fundi
hans með Steingrími Hermannssyni forsætisráðherra.
Priz Dullay fuUtrúi Afríska þjóðarráðsins ræddi við Steingrím Hermannsson
forsætisráðherra m.a. um viðskiptabann íslandinga á vörur frá Suður-Afríku.
Dullay lýsti mikiUi ánægju sinni með afstöðu Steingríms til Afríska
þjóðarráðsins.
Hver er tilgangur funda þinna
með íslenskum ráðamönnum?
Tilgangur funda minna með for-
sætisráðherra ykkar, utanríkisráð-
herra og verkalýðshreyfingunni er
fyrst og fremst að fá fullvissu um að
þvingunaraðgerðir íslendinga gegn
aðskilnaðarstefnu stjórnvalda í Suð-
ur-Afríku verði ekki létt. Forsætis-
ráðherrann hefur fullvissað mig um
að það verði ekki gert. Einnig vil ég
árétta það að ekki verði brotið gegn
þeim lögum sem kveða á um við-
skiptabann.
Um leið er ég að leita eftir stuðn-
ing íslendinga við Afríska þjóðar-
ráðsins, ANC, og tryggja samband
milli ANC og ýmissa aðila á íslandi,
en okkur finnst að á undanförnu hafi
ekki verið nægilegt samband þar á
milli.
Ætlunarverk mitt var einnig að
upplýsa ríkisstjórn íslands, verka-
lýðshreyfinguna og fjölmiðla um
þróunina í Suður-Afríku, stöðu
Afríska þjóðarráðsins í samninga-
viðræðunum, hvað langt við höfum
náð, hver áætlun ANC er í náinni
framtíð og hver áætlunin er til lengri
tíma. Einnig að fræðast um afstöðu
íslendinga til Afríska þjóðarráðsins
og hver stuðningur íslendinga er við
ANC.
Hverjar eru áætlanir Afríska
þjóðarráðsins næstu vikurnar?
Á þessari stundu er mjög háttsetta
nefnd ANC að finna út hve fljót og
hve hratt hægt er að koma á samn-
ingaviðræðum við ríkisstjórn Suður-
Afríku og einnig um hvað við erum
að fara að semja um.
Afstaða Afríska þjóðarráðsins er
tandurtær og við vitum um hvað við
ætlum að semja um.
Hins vegar er ekki eins Ijóst hvað
De Klerk vill semja um. Ef hann er
að ræða um úrbætur á aðskilnaðar-
stefnunni, þá erum við ekki til
viðræðu. Ef hann er að ræða um
afnám aðskilnaðarstefnuna og lýð-
ræðisþróun í samfélagi okkar, þá
erum við reiðubúnir til samninga.
Við trúum því virkilega að við
getum verið bjartsýnir og að De
Klerk sé alvara um að hefja samn-
ingaviðræður. Málið er bara með
hvaða skilyrðum hann vil hefja
samningaviðræður.
Hvað okkur varðar þá verður
einungis rætt um eina sameinaða
Suður-Afríku, ekki stofnun fleiri
„heimalanda". Við viljum fullkomið
lýðræði þannig að hver kjósandi hafi
eitt atkvæði. Það þýðir lýðræðislegt
samfélag þar sem allir þegnar geta,
án tillits til litarhafts, hafi jafnan
atkvæðisrétt og geti tekið þátt í
öllum stigum ákvarðanatöku f sam-
félaginu. Við viljum lýðræði eins og
lýðræðisþjóðir skilja það almennt.
Við erum vongóðir um að De
Klerk muni sjá hve sanngjarnar
kröfur okkar eru, því Suður-Áfríka
á í miklum kröggum, efnahagsleg,
félagslega og stjórmálaleg. Við von-
um að De Klerk geri sér ljóst að
lykillinn að framtíð Suður-Afríku er
ÁNC. Hann getur ekki gengið
framhjá ANC sem er elsta frelsis-
hreyfing heimsins, um sjö áratuga
gömul og hefur milljónir aðildarfé-
laga innaborðs. ANC hefur hlotið
viðurkenningu ríkj a víða um heim.
Ef De Klerk er sá raunsæismaður
sem við teljum hann vera, þá sér
hann að Suður-Afríka getur ekki
haldið áfram á þeirri braut sem hún
hefur verið á. Slíkt leiðir til algers
öngþveitis. De Klerk verður að
undirbúa grundvallarbreytingar á
suðurafríksu þjóðfélagi. Hann verð-
ur að afnema öll ákvæði aðskilnaðar-
stefnunnar og ef það verður gert er
framtíð Suður-Afríku stórkostleg.
En ef ríkisstjórn hvítra er að ræða
um endurbætur á aðskilnaðarrstefn-
unni, þá er framtíð Suður-Afríku
ótrygg.
Nú hafa heyrst gagnrýnisraddir á
vopnaða baráttu ANC. Stendur til
að leggja þá baráttu til hliðar?
Fyrst verðum við að líta á forsögu
hinnar vopnuðu baráttu Afríska
þjóðarráðsins. Fyrstu 50 árin beitti
Afríska þjóðarráðið ekki ofbeldi.
Það var ekki fyrr en samtökin voru
bönnuð sem slík barátta var tekin
upp. Það var árið 1961 eftir þriggja
mánaða umræður æðstu manna
ANC að samþykkt var að beita
vopnavaldi í baráttunni gegn að-
sk ilnaðarstefnu nni.
Allt frá þeim tíma hefur vopnuð
barátta ANC fyrst og fremst miðað
að skemmdarverkum. Við höfum
ætíð haft það að markmiði að
mannslífum verði ekki fórnað. Ég
efast um að nokkur skæruliðasamtök
nokkurs staðar í heiminum hafi
aginn og stjórnunin verið slík, að
svo fáum mannslífmm hefur verið
fórnað sem raun er á í aðgerðum
ANC.
Þegar De Klerk og aðrir aðilar
víðs vegar um heiminn segja: „Hætt-
ið vopnaðri baráttu", hvað eru þeir
að biðja okkur um? Við hófum
vopnaða baráttu vegna þess ofbeldis
sem stjómvöld beittu til að fram-
fylgja aðskilnaðarstefnunni. Við
emm ekki ofbeldissinnað fólk. Við
hefðum ekki valið okkur leið vopn-
aðrar baráttu ef ekki hefði verið
fyrir ofbeldi aðkilnaðarstefnunar.
Hvernig getum við gefið vopnaða
baráttu upp á bátinn þegar stjóm-
völd standa sjálf fyrir ofbeldi til að
framfylgja aðskilnaðarstefnunni? {
síðust viku vom þrjú böm skotin til
bana af lögreglunni þar sem þau
tóku þátt f mjög fjölmennum, lög-
legum mótmælum.
í síðasta mánuði réðst herinn og
lögreglan á járnbrautaverkamenn
sem vom í verkfalli og skaut nokkra
þeirra til bana.
Suðurafríska ríkið hafi staðið að
morðum á fólki sem barðist gegn
aðskilnaðarstefnunni, fólki sem var
meðlimir í ANC. Það hefur verið
sannað að minnsta kosti tveir með-
limir ríkisstjórnarinnar í Suður-
Afríku hafi tengst tveimur dauða-
sveitum hvítra manna. Við segjum,
ef þið virkilega búist við að ANC láti
af vopnaðri baráttu þá gerið þið svo
vel og látið sjálfir af ofbeldi.
Við trúum ekki á Afríska þjóðar-
ráðið sem ofbeldissinnuð samtök.
Nelson Mandela hefur tekið það
skýrt fram að við erum fólk friðarins,
en ef við hættum vopnaðri baráttu,
þá myndum við vera að svíkja fólk
okkar. Vopnuð barátta okkar er
vamarbarátta og hefur verið allt frá
byrjun. Við höfum aldrei staðiðfyrir
árásarastefnu, heldur varnarstefnu
og sú staða hefur ekki breyst.
Nú berast fregnir af innbyrðis
átökum blökkumanna í Natalhéraði
til dæmis. Er nægileg eindrægni
Suður-Afríkubúa á bak við Afríska
þjóðarráðið?
Það er ekki nokkur vafi á því að
mikill meirihluti fólks í Suður-
Afríku stendur á bak við Afríska
þjóðarráðið. Það veit De Klerk og
þess vegna vill hann samningavið-
ræður við ANC.
Hvað varðar átökin í Natal, þá
em þau átök ekki á milli ættbálka.
Þau em á milli mismunandi fylkinga
Zúlúþjóðarinnar. Þetta ofbeldi
rennur undan rifjum þeirra Zúlu-
manna sem styðja Botolezi og þeir
em í miklum minnihluta. Meirihluti
Zúlúmanna em stuðningsmenn
ANC.
Það er ljóst að Gatzu Botolezi og
menn hans hafa aukið ofbeldið í
Natal að undanfömu til að styrkja
samningsstöðu sína. Hann vill ná
eins sterkri stöðu og hægt er svo
hann fái sæti við samningaborðið.
Það em sveitir Botolezis sem ráðist
hafa gegn þeim Sameinuðu lýðræðis-
fylkingnni, ANC og verkalýðssamt-
ökum í Natal.
Við höfum fleiri hundmð sannanir
fyrir því að það er beint samband á
milli sveita Botolezis og lögreglu og
hers í Suður-Afríku. Þessir aðilar
hafa með sér bandalag til þess að
berjast gegn þeim öflum sem vilja
lýðræðislega Suður-Afríku. Þetta er
ekki ættbálkaerjur. Við höfum ekki
þurft að glíma við ættbálkaerjur í
Suður-Afríku.
Þetta er árásir þeirra sem vilja
aukin réttindi sér til handa, innan
ramma aðskilnaðarstefnunnar og
okkar hina sem viljum afnám að-
skilnaðarstefnunnar og algert lýð-
ræði í allri Suður-Afríku þar sem
hver maður hefur yfir að ráða einu
atkvæði.
Nú hefur De Klerk og stjóm hans
gagnrýnt Afríska þjóftarráðið fyrir
efnahagsstefnu sem sé úrelt. Er
eitthvað til í því og mun ANC breyta
stefnu sinni í efnahagsmálum?
Við verðum fyrst að líta á hvernig
efnahagsástandið er í Suður-Afríku
og gera okkur grein fyrir því að
Þjóðarflokkurinn ber ábyrgð á því.
Það er Þjóðarflokkurinn sem hefur
leitt Suður-Afríku í efnahagslega
rúst.
Það sem ANC hefur sagt er að við
viljum þjóðnýta vissa hluta atvinnu-
lífsins, þá hluta sem tengjast auð-
lyndum okkar. Sem dæmi um það er
námavinnslan. Hvert fer gróðinn af
námavinnslunni í dag?
Gróðinn skilar sér ekki til fólksins.
Við sjáum fyrir okkur bankana sem
stjóma útflutningi á framleiðslu okk-
ar og auðlindum. Þeir flytja ágóðan
af framleiðslu okkar til útlanda. Við
teljum að það sé rétt að Suður-
Afríkubúar hagnist á náttúruauð-
lindunum. Við trúum því að það
verði að vera stjórn á bönkunum svo
að hægt sé að hafa stjóm á efnahags-
lífinu. Við emm ekki að tala um
sósíalískt hagkerfi, við emm að tala
um blandað hagkerfi, þar sem verði
blanda einkafyrirtækja, þjóðnýttra
stórfyrirtækja og ríkisbanka.
Menn verða að skilja að þetta
verður að gera svo hægt sé að beita
vissum efnahagsaðgerðum til að
reisa efnahagslíf Suður-Afríku úr
rústunum. Nú er staðan þannig að
80% alls auðs í Suður-Afríku endar
í höndum innan við 15% þjóðarinn-
ar. Rúmlega 80% þjóðarinnar skipt-
ir með sér minna en 20% þjóðar-
auðsins. Þennan ójöfnuð verður að
uppræta og við trúum því að efna-
hagsstefna ANC muni gefa þeirri
ríkisstjóm sem mun taka við af
stjóm De Klerk, þann efnahagslega
kraft sem þarf til að endurreisa
efnahaginn. Þess vegna fömm við
fram á takmarkaða þjóðnýtingu, við
þurfum að þjóðnýta þau fyrirtæki
sem leika lykilhlutverk í efnahagslíf-
inu.
Hvert er gildi íslands og íslend-
inga í baráttu ANC gegn aftskilnað-
arstefnunni í Suður-Afríku?
ísland er órjúfanlegur hluti
Norðurlandanna og Norðurlöndin
hafa gegnt stóru hlutverki í barátt-
unni gegn aðskilnaðarstefnunni. ís-
Iendingar em aðiiar að því viðskipta-
banni sem orðið hefur til þess að
knýja fram breytingar til batnaðar í
Suður-Afríku.
íslenska ríkisstjórnin og íslenska
þjóðin verður að halda viðskipta-
banni sínu þar til aðskilnaðarstefnan
í Suður-Afríku hefur verið afnumin
að fullu. Þið hafið sett á viðskipta-
bann vegna aðskilnaðarstefnunnar
og því verður að halda þeim þar til
aðskilnaðarstefnan heyrir sögunni
til. Á þennan máta getur íslenska
þjóðin lagt sitt vog á lóðarskálina í
baráttunni fyrir lýðræði í landi mínu.
Þá er mikilvægt að almenningur
haldi vöku sinni og komi í veg fyrir
að suðurafríska vörur verði fluttar
bakdyrameginn til landsins, eins og
raunin hefur verið.
Með því að beina stuðningi ykkar
til ANC og þeim lýðræðislegu gild-
um sem ANC starfar eftir og vill að
komið verði á í Suður-Afríku gera
íslendingar gagn. Þið eruð hlutar
hinnar norrænu fjölskyldu og
Norðurlönd hafa ætíð verið mjög
jákvæð í garð ANC og lýðræðislegri
þróun í Suður-Afríku.
ANC em ekki brjáluð, ofstækis-
full skæruliðasamtök eins og fylgis-
menn aðskilnaðarstefnunnar vilja
halda fram. ANC eru hófsöm sam-
tök á alþjóðamælikvarða þvf-ANC
byggir stefnu sína að mestu á mann-
réttindasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna. Við erum mjög raunsæ, hóf-
söm samtök sem eru mjög vel fær til
þess að koma á fót lýðræðislegum
breytingum á suðurafrísku þjóðfé-
lagi.