Tíminn - 28.04.1990, Blaðsíða 4

12 1 HELGIN
Laugardagur 28. apríl 1990
1111
■ ' ; ■■

■P

Logi Guðbrandsson framkvæmdastjóri um gagnrýni á stjórn Landakots:
VIÐ ERUM EKKI
NOGU AUÐMJUKIR
Landakotsspítali hefur talsvert verið í fréttum í vikunni, en ný-
lega sendi samstarfsnefnd um rekstur spítalans frá sér skýrslu,
þar sem fulltrúar fjármála- og heilbrigðisráðuneytis gagnrýna
stjómendur spítalans. Þeir segja þá skorta „hæfni og vilja til að
skilgreina, skilja og leysa vanda stofnunarinnar.“ í lok vikunnar
bárust síðan fréttir af stórfelldum fjárdrætti eins af starfsmönnum
spítalans. Logi Guðbrandsson er framkvæmdastjóri Landakots-
spítala. Hann vill lítið ræða um fjárdráttinn, enda er hann lög-
reglumál. Logi vísar gagnrýni tvímenninganna á bug og segir
spítalann fara í einu og öllu eftir þeim samningi, sem stjómvöld
gerðu við hann árið 1988.
Logi var fýrst spurður af því, hvers vegna spítalinn gæti aldrei
haldið sig innan ramma fjárlaga.
Fjármagnsþörf
spítalanna vanmetin
„Þegar daggjaldakerfinu var komið á
árið 1969 var strax byrjað á því, að
hafa daggjaldið lægra heldur en aug-
ljóst var, að þurfti. Eftir sem áður var
ætlast til að spítalinn veitti ákveðið
magn af þjónustu. Rekstrarstaða spítal-
anna versnaði stöðugt og þess voru
jafnvel dæmi, að spítalar væru reknir
með allt að 20% halla. Það er kannski
ekki að öllu leyti rétt að kalla þetta
halla, því að eftir á var ákveðið gjald til
að jafna hallann. Þeir, sem áttu að
borga, kusu að borga minna fyrst og
gera svo upp á eftir.
Síðan var ákveðið að setja spítalana á
föst fjárlög, eins og það var kallað. í
fyrstu breytti þetta ekki mjög miklu
fýrir spítalann, þ.e.a.s. fjárveitingin
dugði ekki og mismunurinn var greidd-
ur eftir á. Það komu aldrei nein ný fyr-
irmæli um að menn ættu að aðlaga
reksturskostnað þessari fjárveitingu.
Síðan er allt í einu farið að segja við
okkur: „Þið hafið farið fram yftr Qár-
veitingu og þið eigið ekki að fá meira.“
Þessi uppsafnaði halli varð síðan tilefni
til mikils upphlaups sumarið 1988 og
talað var um að við hefðum fallið á
prófi í fjármálastjóm. Við sögðum sem
svo og höfum sagt það áður, að það er
alveg augljóst mál, að þessar fjárveit-
ingar duga ekki fyrir rekstrarkostnaði
spítalans, ef á að reka hann á fullu.“
lag, en ég held því fram að við höfum
gert það.“
Samningurinn frá 1988
byggður á rangfærslum
og þekkingarleysi
Nú lá fyrir árið 1988, að spítalinn yrði
gjaldþrota, ef 200 milljón króna halli
yrði ekki gerður upp. Bar stjómvöldum
ekki að grípa inn í?
„Stjómvöld höfðu skilning á því, að
þeim bar skylda til að gera þetta upp,
en þau notuðu tækifærið í leiðinni og
settu fram mjög ákveðin skilyrði. Skil-
yrðin vom komin upp úr svokölluðu
minnisblaði í fjármálaráðuneytinu. I
því koma fram alls kyns rangfærslur,
misskilningur og þekkingarleysi á mál-
efhum spítalans. Niðurstaðan varð síð-
an sú, að upp úr þessu var soðinn samn-
ingur og skipuð nefhd, sem átti að sjá
um að framfýlgja honum.
Meirihluti nefndarinnar segir, að við
höfum ekki staðið við þetta samkomu-
Ætlast er til að við séum
iðrandi og auðmjúkir
í skýrslunni kemur fram mjög hörð
gagnrýni á hvemig spítalanum er
stjómað.
„Það er eiginlega hinn mesti misskiln-
ingur, að slík gagnrýni sé í skýrslunni.
Það er einungis slegið fram einni stað-
hæfíngu í niðurstöðukafla. Ekki er
hægt að fínna henni nein rök í sjálfri
skýrslunni. í niðurstöðukaflanum er
tekin upp klausa úr ársskýrslu spítal-
ans, en þar segir: „Má í raun segja, að
skýrsla nefndarinnar (innsk.: áfanga-
skýrsla samstarfsnefhdarinnar frá apríl
1989) beri þess merki, að upphlaupið
um sumarið 1988 hafi verið að tilefnis-
lausu...“
Nefndarmennimir tveir virðast líta
svo á, að það hafi verið mikið afbrot af
minni hálfu, að ég skuli hafa vogað
mér að halda því fram, að við höfúm
ekki átt skilið það upphlaup, sem varð í
hittiðfýrra. Eg átti sem sé helst að
standa berfættur og iðrandi. Við emm
ekki nógu auðmjúkir. Þetta er allur rök-
stuðningurinn fýrir fullyrðingunni um
að stjómendur spítalans hafi ekki skilið
vanda spítalans. Þeir virðast álíta, að
það sé synd af okkar hálfu að líta svo á,
að fjárveitingar til spítalans hafí verið
of lágar og að spítalinn sé sjálfstæð
stofhun.
Skýrsla þeirra Péturs Jónssonar og
Rúnars Jóhannssonar heitir „Skýrsla
um aðgerðir til lausnar rekstrarvanda
St. Jósefsspítala, Landakoti“. Þessari
nefnd var ekki falið að leysa rekstrar-
vanda Landakotsspítala. Hún átti að-
eins að gera einn hlut, að fylgjast með
að samkomulagið væri framkvæmt og
um það fjallar skýrslan, sem ég gerði.
Þeir félagar gera sér reyndar grein fyrir
þessu, því að þeir segja: „Ljóst er þó,
að samstarfsnefndin hefúr ekki getað
gegnt því hlutverki í samkomulagi fjár-
málaráðherra og heilbrigðisráðherra
frá í ágúst 1988, að leysa rekstrar- og
stjómunarvandann. Til þess skorti
nefndina beint vald og stuðning stjóm-
valda.“ Þeir em hins vegar greinilega
ekki ánægðir með að hafa ekki meiri
völd.
Rúnar Jóhannsson lagði fram minnis-
blað í nefndinni, þegar hún hóf störf
sín. Þar segir hann m.a., að stjómendur
spítalans verði að breyta um stíl. Þessi
breyting á að felast í því, að stofnunin
viðurkenni, að hún sé ekki sjálfstæð
stofnun. Hún sé það ekki í raun og vem
og eigi ekki að vera það. Ætlast er til,
að við beygjum okkur undir, að stofnun
sé bara ríkisstofnun og þar með verði
samskiptin við ríkisvaldið góð. Hér er
um að ræða einhvers konar eignamám
með andlegri kúgun. Við emm að sjálf-
sögðu ekki tilbúnir til að fallast á, að
allir samningar, sem gilda um starfsemi
þessarar stofnunar, falli úr gildi, jafn-
vel þó að einhverjum aðila fínnist að
samningamir ættu að vera öðruvisi.“
Samskiptin við
stjómvöld em mjög stirð
Skaðar þetta ekki spítalann sem
stofnun að standa í svona stríði við
stjómvöld? Verða menn ekki að koma
þessum samskiptum í lag?
„Jú, ég er alveg sammála því. Nánast
öll okkar samskipti við stjómvöld fara í
gegnum heilbrigðisráðuneytið. Sam-
skiptin við fjármálaráðuneytið hafa
verið mun minni. Fjármálaráðuneytið
talar við okkur eins og við séum hluti
af þeirra starfsliði. Ef ráðuneytið viður-
kenndi þá samninga, sem kveða á um
sjálfstæði stofnunarinnar, löguðust
samskiptin.“
í skýrslu tvímenninganna em gagn-
rýnd áform ykkar um miklar lokanir
deilda á þessu ári og talað er um að svo
geti farið, að spítalinn verði óhæfur til
að gegna hlutverki sínu.
„Þessi gagnrýni er mjög fúrðuleg
vegna þess, að þeir sjálfir lögðu fram
tillögur um mjög umfangsmiklar lok-
anir. Við lokuðum að visu heldur
meira, en þeir lögðu til, en það var
vegna þess, að áætlanir um spamað á
öðmm sviðum gengu ekki upp.“
Hefúr spítalinn þá markað sér þá
stefnu að halda sér innan ramma fjár-
laga?
„Að sjálfsögðu er það stefna spítalans
að fara eftir fjárlögum og því em get-
gátur um að spítalinn stefhi í gjaldþrot
innan fárra ára algerlega út í hött. Við
höfúm fengið fyrirmæli um að laga
rekstur spítalans að fjárveitingum frá
ríkinu og við hlýðum því.“
sem stjómvöld segja. Ég get nefnt
dæmi: 1 mars 1988 var ljóst, að fjár-
veiting til spítalans dygði ekki, ef hann
ætti að halda sig innan ramma fjárlaga,
eins og okkur hafði verið sagt að gera.
Þá spurðum við heilbrigðisráðuneytið,
hvað við ættum að gera, hvar við ættum
að draga saman og lögðum til, að við
lokuðum tveimur deildum þar sem eftir
væri ársins. Ráðuneytið bað okkur þá
að draga ekki saman og við fórum eftir
því.“
Finnst þér óeðlilegt, að stjómvöld
skuli vilja fylgjast með hvemig fjár-
munum þeirra er varið?
„Nei, það fínnst mér ekki og það geta
stjómvöld gert. Ég tel hins vegar, að
við eigum að ráða innri málum okkar,
en um það er ágreiningur milli stjóm-
valda og stjómar spítalans.“
Reksturskostnaður
Landakotsspítala ekki
hærrí en annarra spítala
Við seljum ríkisvaldinu þá
þjónustu, sem það biður um
Þið getið samt ekki hagað ykkur, eins
og ríkisvaldið sé ekki til. Það er jú fjár-
málaráðuneytið, sem borgar þá reikn-
inga, sem þið reiðið fram.
„Við gemm okkur að sjálfsögðu grein
fyrir þessu. Heilbrigðisráðuneytið er
yfirstjómandi heilbrigðismála í land-
inu. Við fáum fyrirmæli ffá þeim um
hvaða þjónustu við eigum að veita. Við
einfaldlega veitum þá þjónustu, sem
kaupandi þjónustunnar vill fá. Við em
ekki að gera eitthvað, sem okkur dettur
í hug. Hvemig við forum að því að
veita þá þjónustu, er okkar mál vegna
þess að þetta er sjálfstæð stofhun lög-
um samkvæmt.
Að sjálfsögðu tökum við tillit til þess,
Hafa stjómendur spítalans gætt ýtr-
ustu sparsemi í rekstri hans?
„Við höfúm reynt að spara, en það er
alltaf hægt að gera betur. Spítalinn
veltir árlega um 1200 milljónum króna
og ömgglega má spara eitthvað í svo
umfangsmiklum rekstri. Við höfúm
verið í þessari kreppu lengi og þess
vegna höfúm við haft ákaflega mikinn
hvata til að spara. Sé rekstur Landa-
kotsspítala borinn saman við aðra spít-
ala, kemur í ljós, að reksturskostnaður-
inn hér er síst hærri en hjá öðmm. Allur
samanburður milli spítala er reyndar
mjög erfiður.
Ég lít svo á, að markmið númer eitt sé
að reka góða heilbrigðisþjónustu og
það er gert á Landakoti. Markmið núm-
er tvö er að reka hana ódýrt. Sumir
virðast hins vegar telja, að meginmark-
mið heilbrigðisstofnanna eigi að vera
að spara.“
Telur þú, að það hefði kannski farið
betur á því, ef ríkið hefði algerlega tek-
ið yfir þennan spítala árið 1976 og
jafhvel sameinað hann öðmm spítöl-
um?
„Ég veit, að það litu ýmsir til þess
með nokkurri tilhlökkun, þegar ríkið
keypti spítalann, að hann yrði ríkisspít-
ali. Það kom á óvart, að klausa um
sjálfstæði hans skyldi vera sett inn i
samninginn. Sjálfstæði spítalans hefúr
hins vegar stöðugt verið minnkað.
Samningurinn ffá 1988 skerti t.d. sjálf-
stæði hans mikið.“
Verður Landakotsspítali
sameinaður Borgarsprtala?
Hver er framtíð spítalans?
„Þessi samningur rennur út eftir sjö ár.
Hugsanlega ráðstafar ríkið þá spítalan-
um, eins og því hentar. Það má einnig
hugsa sér eitthvert annað fyrirkomulag.
Uppi hafa verið hugmyndir um samein-
ingu Landakotsspítala og Borgarspít-
ala. Þær hafa hlotið ágætan hljómgmnn
hjá báðum þessum stofnunum.“
- EÓ

i
“---— ■■■■•n.u