Tíminn - 29.05.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
FRÉTTAYFIRLIT
MOSKVA - Sovéskir her-
menn drápu 20 Armena og
misstu sjálfir tvo menn í
átökum við vopnaða arm-
enska þjóðernissinna. Þetta
breytti þjóðhátíðardegi Ar-
mena í sorgardag að sögn
armenskrar fréttastofu. Sov-
éska fréttastofan Tass sagði
að Yuri Shatalin hershöfð-
ingi, yfirmaður innanlands-
herja sovétmanna, hefði
hvatt til að meiri ákveðni
væri beitt til að afvopna arm-
enska þjóðernissinna.
KENNEBUNKPORT.BNA
- Forseti Bandaríkjanna, Ge-
org Bush, býr sig nú undir
leiðtogafund sinn og Gorbat-
sjovs. Hann sagði í gær að
sér sýndist staða Mikaels
Gorbatsjov enn vera sterk
þrátt fyrir vaxandi vandamál
í Sovétríkjunum. Bush sagði
að Gorbatsjov væri líklegur
til að lifa þrengingarnar af.
JERÚSALEM - Einn (sra-
eli dó og níu særðust þegar
sprengja sprakk á Ijölmenn-
um markaði í miðbæ Jerú-
salem. Sprengingin jók enn
á hatur milli Araba og Gyð-
inga.
BAGDAD - Saddam Hus-
sein leiðtogi fraka hæddist í
gær að Bandaríkjamönnum
á ráðstefnu Arabaleiðtoga í
Bagdad.
SIBIU .Rúmenía - Rúm-
enskur hershöföingi sagði
að Nicu, sonur Nicolae Ce-
ausesch, ætti sök á drápi 89
manna í miðborg Sibiu í jóla-
byltingunni.
STRASBERG, A-Þýskal.-
Vestur- Þjóðverjar höfnuðu
tillögu Sovétmanna sem var
á þá lund að sameinað
Þýskaland tæki þátt í stjórn-
málastarfi NATO en kæmi
ekki nálægt hernaðarstjórn
þess. Þjóðverjar sögðu þó
að tillagan sýndi að Sovét-
menn væru að sætta sig við
aðild Þýskalands að NATO.
BELGRAD - Forseti Júgó-
slavíu, Borisav Jovic, sagði
að semja þyrfti nýja stjórnar-
skrá sem myndi koma á
stöðugleika í landinu og
hindra borgarastyrjöld.
HYDERABAD, Pakistan -
Kynþáttaátök í suðurhluta
Pakistans hafa kostað 152
menn lífið.
AMRITSAR, Indland
Vopnaðir Shikar stilltu upp
farandverkamönnum og
skutu 13 þeirra til bana.
Verkamennirnir voru Hindú-
ar en þetta gerðist í næturár-
as Shika á bóndabæ í Punj-
ab að sögn manns sem lifði
árásina af.
OTTAWA - Forsætisráö-
herra Kanada, Brian Mulron-
ey, sagðist vera vongóður
um að geta leyst deilumál
Quebecbúa sem tala
frönsku og enskumælandi
Kandadabúa. Hann hitti leið-
toga Quebecbúa í gær.
AMSTERDAM - Hol-
lenska lögreglan telur að
áströlsku ferðamennirnir
tveir sem írskir skæruliðar
skutu til bana hafi sennilega
verið skotnir í misgripum fyr-
ir breska hermenn í leyfi.
Ferðamennirnir voru á
breskum bíl.
ÚTLÖND
Þriöjudagur 29. maí 1990
Lítil kosningaþáttaka í Póllandi:
Walesa stöðvar
pólsk verkföll
stjómmálum vegna þeirra hörðu
efnahagsaðgerða sem ríkisstjóm
Samstöðu hefur gripið til. Ríkis-
stjómin hefur reynt að stöðva verð-
bólgu og koma á markaðshagkerfi
með ströngum aðhaldsaðgerðum.
Lech Walesa tókst á mánudag að stöðva verkföll jámbrautar-
starfsmanna. Sama dag voru birt úrslit fýrstu frjálsu kosning-
anna í Póllandi og vann Samstaða yfirburðasigur en kosninga-
þátttaka var lítil.
Walesa tókst að fá leiðtoga verkfallsmanna til að fresta verkföll-
um. Þeir höfðu krafist 20% launahækkunar og höfðu stöðvað
lestarsamgöngur til hafna í Póllandi.
Walesa sagði að óánægja jámbraut-
armanna endurspeglaði þá erfíðleika
sem vinnandi menn mættu nú þola í
Póllandi. Þess yrði að gæta sérstak-
lega að byrðum væri skipt réttlátlega
á milli manna. Walesa hafði áður var-
að við því að deilan gæti magnast
upp i stjómleysi eða borgarastyijöld.
Verkfall jámbrautarstarfsmanna
stóð í rúma viku og þótti skyggja á
sveitarstjómakosningamar sem vom
fyrstu fijálsu kosningamar í landinu
síðan í seinna stríði. Þær vora líka
fyrstu kosningar sem fara fram eftir
að Samstaða tók við stjóm landsins
af kommúnistum á síðasta ári. Nærri
þrír af hverjum fimm Pólveijum
greiddu ekki atkvæði en langflestir
þeirra sem kusu völdu Samstöðu.
Opinberra talna er ekki að vænta fyrr
en á miðvikudag en talsmenn Sam-
stöðu sögðu að hreyfing þeirra hefði
unnið 303 af 344 sætum í Varsjá og
að þeir hefðu unnið
samskonar sigra í öðram borgum.
Fréttaskýrendur telja að lítil kosn-
ingaþátttaka sýni áhugaleysi manna á
Laun hafa lækkað um þriðjung, iðn-
aðarframleiðsla dregist saman um
30% og 400.000 menn hafa misst
vinnuna síðan l.janúar. Tadeus
Mazowiecki, forsætisráðherra Pól-
lands fór í gær í tveggja daga heim-
sókn til Frakklands. Hann sagði í
frönsku dagblaði, „Quest-France“ að
ef Pólveijar ættu að halda áfram um-
bótum sínum yrðu þeir að fá hjálp til
að greiða af erlendum lánum. „Án
hjálpar mun „verbólgulyfið“ drepa
sjúklinginn. Ég mun ekki geta sagt
Pólveijum að halda þessu áfram“.
Mazowiecki forsætisráðherra Póllands - Lækningin að drepa sjúkling-
inn.
Rússnesku forsetakosningarnar:
YELTSIN BÝÐUR HARÐ-
LINUMÖNNUM SAMVINNU
í gær bauð Boris Yeltsin harðínu-
mönnum á rússneska þinginu að deila
með þeim völdum ef hann yrði kos-
inn forseti.
Yeltsin fékk á laugardag flest at-
kvæði í rússneskum forsetakosning-
um en hann náði þó ekki helmingi at-
kvæða sem þarf til að ná kosningu. I
gær bauð hann harðlínumönnum að
deila með sér völdum þannig að þeir
fengju önnur mikilvæg embætti í
skiptum fyrir forsetaembættið. Hann
tók þó ekki undir kröfur um að helsti
andstæðingur hans, Ivan Polozkov,
yrði næsti forsætisráðherra.
I Moskvu var í gær reynt að koma á
takmörkunum á sölu matvæla. Und-
anfarna daga hefúr geisað kaupæði í
Moskvu vegna tillagna um að koma á
stýrðu markaðshagkerfi í landinu á
fimm áram. M.a. á að hætta niður-
greiðslum á matvælum sem hækka
mun verð þeirra veralega. Boris
Yeltsin sagði að Rússar ættu að hafna
efnahagstillögunum eins og forsætis-
ráðherra Úkraínu hefúr sagst vilja
gera. Gorbatsjov varði efnahagstil-
lögur sínar í sjónvarpsávarpi á sunnu-
dag og hvatti Sovétmenn til að hætta
hamstri sínu á matvælum. Hann
sagði að hættuástand gæti skapast í
Sovétríkjunum ef efnahagstillögum
hans yrði hafnað. Forsætisráðherra
Sovétríkjanna, Nikolai Ryzhkov, sem
kynnti tillögumar í síðustu viku sagð-
ist þá myndi segja af sér ef þær
fengju ekki stuðning almennings.
Kasparov metur stöðuna á
heimsbikarmóti Stöðvartvö.
Heimsmeistaranum
þykir fórnin of mikil:
Flokkur Garry
Kasparovs
mótmælir
verðhækkunum
Flokkur Garry Kasparovs heims-
meistara í skák hefúr hvatt til að al-
menningur mótmæli efhahagstillög-
um Sovétstjómar. Flokkurinn hvatti
sovéska námamenn til að fara í verk-
fall til að mótmæla verðhækkunum á
mat en þeir greiða um það atkvæði í
Ukraínu 9. júní.
Garry Kasparov sagði á mánudag
að „við verðum að milda umskiptin
yfir í nýtt efnahagskerfi. Annars lifir
fólk þau ekki af‘. Kasparov sem er
þingftilltrúi á sovéska þinginu hefúr
sagt skilið við kommúnistaflokk
Sovétríkjanna og leiðir nú flokk
demókrata í Rússlandi. í febrúar afn-
am kommúnistaflokkur Sovétríkj-
anna valdaeinokun sína og fjöldi
nýrra flokka var stofnaður. Enginn
þeirra hefúr þó gengið jafn langt í að
andmæla kommúnisma og flokkur
Kasparovs. A ráðstefnu flokksins um
síðustu helgi var ritum dreift þar sem
Stalínisma og Leninisma var hall-
mællt og margir ræðumenn sögðu að
ríkisstjómin ætti að segja af sér.
Flokksmenn era einhuga um að
leyfa eigi einstaklingum að eiga
eignir og að mildari ráðstafanna sé
þörf til að bæta efnahaginn. Þeir era
hins vegar ósammála um ýmis atriði
varðandi eigið flokksstarf. T.d. vilja
sumir ekki leyfa fyrrverandi komm-
únistum aðild að flokknum. Ka-
sparov sagði að ágreiningurinn
myndi ekki draga úr áhrifúm flokks-
ins. „Ég er bjartsýnn vegna þess að
þetta er gott tækifæri fyrir okkur að
læra á lýðræðið og hvemig eigi að
beita því“
Lafontaine í andstöðu
við flokksbræður sína
Sameining Þýskalands og Evrópu:
NATO sem næöi
til Úralfjalla?
Oskar Lafontain mætir vaxandi mót-
þróa eigin flokksmanna við stefnu
sína í sameiningarmálum þýsku ríkj-
anna.
V-Þýskir kjósendur virðast hafa
auknar áhyggjur af kostnaðinum við
væntanlega sameiningu. Oskar Laf-
ontain leiðtogi jafnaðarmanna hefúr
viljað fara sér hægt í sameiningar-
málum og nýtur vaxandi fýlgis. Sam-
kvæmt skoðanakönnunum hefúr
hann mun meira fylgi en Helmut
Kohl báðum megin við landamærin.
Þýskir jafnaðarmenn vilja þó ekki
leggjast eindregið gegn samningi
ríkjanna um sameiningu enda styðja
flokksbræður þeirra austan landmær-
anna samninginn. Lafontaine hefúr
lagt til að jafnaðarmenn greiði at-
kvæði gegn samningnum í neðri
deild þýska þingsins þar sem þeir era
í minnihluta en hefúr gefið í skyn að
jafnaðarmenn ættu að láta vera að
fella hann í „Bundesratinu“ þar sem
þeir hafa meirihluta. Margir v-þýskir
jafnaðarmenn hafa ekki viljað greiða
atkvæði gegn sameiningu og leiðtog-
ar þeirra hittust í gær til að ræða þessi
mál. Richard Schröder þingflokks-
formaður jafnaðarmanna í A-Þýska-
landi sagði í blaðaviðtali í gær að
Lafontain mætti ekki láta flokk jafn-
aðarmanna verða þann flokk í sögu
Þýskalands sem lagst hefði gegn
sameiningunni. Hann sagði að ef um-
bótastefna Gorbatsjovs yrði undir í
Sovétríkjunum eða neyðarástand
skapaðist í Austur-Þýskalandi, t.d.
vegna fjölda-atvinnuleysis, myndu
ríkin verða að sameinast í skyndi.
Það væri unnt með því að grípa til
greinar 23 i stjómarskrá V- Þjóðverja
en hún segir að hvert það þýskt land-
svæði sem lýsir yfir stuðningi við v-
þýsku stjómarskrána verði sjálfkrafa
hluti af V- Þýskalandi. Schröder
sagði að i neyð myndu Austur-Þjóð-
veijar grípa til þess ráðs.
Utanríkisráðherra V-Þjóðveija
hvatti til þess á sunnudag að stofnað
yrði nýtt Norður- Atlantshafsbanda-
lag sem hæfði nýrri Evrópu. Banda-
lag sem næði austur til Úralfjalla.
Hans-Dietrich Genscher sagði í
ræðu í Heidelberg að gefa ætti CSCE
nýtt hlutverk i ljósi þess að Austur-
Evrópuríki snérast nú hvert af öðra í
átt til lýðræðis og að hlutverk NATO
og Varsjárbandalagsins færi minnk-
andi. CSCE er ráðstefna 35 ríkja um
öryggi og samvinnu í Evrópu sem
halda á í sumar. Genscher vill að
haldnir verði CSCE fúndir reglulega
og að möguleikar slíkra funda verði
fullnýttir. „Þetta er spuming um
stærri Evrópu sem tengd væri öflug-
um samstöðuböndum við Norður-
Ameríku. Innan marka svæðis um-
hverfis Norður-Atlantshaf yrði náið
stjómmálasamstarf, ftjó samvinna og
stöðug velmegun."
Genscher sagði að Vestræn ríki ættu
að styðja dyggilega tilraunir ríkja
Austur-Evrópu, þar með talin Sovét-
ríkin, við að koma á ftjálsu markaðs-
kerfi. Takist að gera þessi ríki að nú-
tímaríkjum og opna efnahagskerfi
þeirra mun það gefa Evrópu og heim-
inum öllum nýja möguleika á vexti
og stöðugleika.