Tíminn - 08.08.1990, Blaðsíða 15

lV':Miðviki!idág(yr'& égúst 1990
til náms, allra síst úr svo afskekktum
sveitum, sem Öræfin voru þá. Þótt
ferðalögin væru tafsöm og auraráðin
ekki mikil, létu þeir bræður það ekki
aftra sér ffá því að afla sér nokkurrar
menntunar, utan þeirrar sem fékkst
heima íyrir og nutu þar fulltingis
móður sinnar o.fl. Páll fór í Héraðs-
skólann á Laugarvatni og síðar
Kennaraskólann, en Gunnar, faðir
okkar í Bændaskólann á Hólum.
Gaman er að glugga í bréf, sem þeir
skrifuðu móður sinni, þar sem þeir
lýsa ferðalögunum og lífinu í skólun-
um.
Páll var bamakennari í Öræfum í 11
ár og auk þess drifljöður í félags- og
menningarlífi sveitarinnar. Arið
1942 gerðist hann þingmaður og sat á
þingi í samtals 32 ár. En hann gekk
að búverkum þegar hann var heima
og vann að uppbyggingu á jörðinni
með foreldrum okkar, Gunnari og
Guðrúnu.
Öll sín störf rækti Páll af stakri trú-
mennsku og reglusemi, hvort sem
þau voru í þágu heimilisins að
Hnappavöllum, sveitarinnar, héraðs-
ins eða alþjóðar.
Þau störf er ekki ætlun okkar að tí-
unda hér, heldur viljum við fyrst og
fremst bregða upp mynd af honum
eins og við kynntumst honum, sem
sérstaklega dagfarsprúðum heimilis-
manni, traustum og ráðhollum vini
og frænda sem gott var að hljóta
handleiðslu hjá í uppvextinum.
Páll var mjög bamgóður og nutum
við systkinin þess. Ávítur eða
skammir voru ekki hans uppeldisað-
ferðir, heldur hollar leiðbeiningar.
Stundum fengum við bréf frá honum
að sunnan, jafhvel I bundnu máli og
við hlökkuðum ætíð til komu hans
heim af þinginu í jóla-, páska- og
sumarfn. Ávallt kom hann þá fær-
andi hendi, með ýmislegt er verða
mætti okkur til gagns og gleði. Þá var
Páll óþreytandi að miðla okkur ffóð-
leik af ýmsu tagi, sýnda okkur kenni-
leitin í landinu o.fl. og væri betur að
við myndum það allt.
Við minnumst þess að er leið að
fyrstu jólum eftir lát föður okkar lét
eftirvænting hátíðarinnar á sér standa
hjá okkur og við vorum orðin svart-
sýn á að það yrðu nokkur almennileg
jól. En á Þorláksmessu lenti áætlun-
arflugvél á Fagurhólsmýri og með
henni kom Páll heim. Þá breyttist allt
í einu viðhorfíð og við fundum að hin
helgu jól ætluðu ekki að fara hjá
garði, fremur en endranær.
Páll haföi ánægju af búskap og var
ijárglöggur með afbrigðum. Hann
náði ekki að tileinka sér þá tækni,
sem smátt og smátt leysti eldri verk-
menningu af hólmi í búskapnum. Þó
hann væri hlynntur öllum ffamförum
og væri síst á móti því að vélamar
léttu störfin, þá mátti á svip hans ráða
að stundum þætti honum heldur
geyst farið. Hann lagði rika áherslu á
að ýtrustu varkámi væri gætt við
vinnuna og var ekki rólegur þegar
við unnum á vélum nærri skurðbökk-
um eða stóðum hátt uppi í stiga að
mála.
Páll keyrði ekki bíl og þurfti því á
sinum mörgu ferðalögum um héraðið
og kjördæmið að vera upp á aðra
kominn með flutning. Síðari árin
kom það oft í hlut okkar systkina að
keyra hann á lengri eða skemmri
ferðum. Hann vildi alltaf leggja tím-
anlega af stað, svo ekki þyrfti að
keyra of hratt og enginn þyrfti að
bíða eftir honum. Á leiðinni talaði
hann off fátt en hugsaði sitt, var e.t.v.
að yfirfara í huganum það mál sem
hann ætlaði að flytja er á staðinn
kæmi. En þó hann væri fremur fá-
skiptinn að eðlisfari var hann alltaf
mjög viðræðugóður og enginn kom
að tómum kofunum hjá honum, hver
sem umræðuefnin voru.
Páll átti gott bókasafn og var víðles-
inn og sögufróður. Sjálfur lagði hann
sinn skerf til íslenskra bókmennta.
Eftir að hann lét af þingstörfum gafst
honum tóm til að sinna sínum hugð-
arefnum, m.a. ritstörfum og liggja
eftir hann nokkrar bækur. Þær bera
hans vandaða málfari og stíl fagurt
vitni, einnig heiðri hugsun og óbil-
andi ættjarðarást. Hin síðari ár dvaldi
Páll mest í Reykjavík og undi sér vel
við sín ffæðistörf. En í átthagana
andinn leitar og flest af hans við-
fangsefnum voru bundin hans heima-
héraði.
Einnig kom hann á hveiju sumri
heim og dvaldi nokkrar sumarvikur á
Hnappavöllum, lagði oft hönd á plóg
i hirðingum en undi sér annars í
gönguferðum og við lestur og skrift-
ir.
Engan óraði fyrir því að hann kæmi
heim á þessu sumri til að deyja; sú
varð samt raunin. Og þótt enginn ráði
sínum næturstað og umskiptin séu
snögg þá er það trú okkar og von að
frændi sé sáttur við sitt hlutskipti nú.
Við þökkum honum af heilum hug
trausta og ómetanlega samfylgd.
Höfðingi héraðs,
hátt þín minning standi,
ávaxtist hjá oss þitt ævistarf.
Þjóðrœkni, manndáð,
þol og tryggð i raunum
þitt dæmi gefi oss i arf.
E.B.
Ásdís, Gunnþóra, Sigurður.
Það ætti ekki að koma neinum á
óvart þegar áttræður maður kveður
þennan heim og heldur á vit hins
ókunna. Sá er vegur allrar veraldar.
Þó kom það mér í opna skjöldu þegar
Ríkisútvarpið flutti andlátsfregn Páls
Þorsteinssonar alþingismanns frá
Hnappavöllum. Við hittumst ekkert
oft, eftir að samstarfi í landsmálum
lauk. En þegar fundum bar saman var
hann æ hinn sami, vökull, yfirvegað-
ur, glaður og reifur. Svo var og í vor
er við hittumst síðast á góðri stund
syðra. En skjótt bregður sól sumri.
Sumir kveðja
og síðan ekki
söguna meir.
— Aðrir með söng,
er aldrei deyr.
Svo kvað Þorsteinn Valdimarsson
um látinn vin og listamann. En þess-
ar ljóðlínur skjótast fram úr fylgsnum
hugans þegar ég úr nokkurri tjarlægð
skyggnist um farinn veg hugsjóna-
mannsins frá Hnappavöllum. Og ég
vil segja ykkur, sem kunnið að renna
augum yfir þessar fátæklegu línur,
hvers vegna.
Má ég þá fyrst minna á Kveðju-
sendingu Jóns Trausta til Skaftfell-
inga. En með henni fleygar höfund-
urinn á afar sérstaðan hátt magn-
þrungið skáldverk sitt um Skaftár-
elda.
Skáldið lýsir héraðinu, hrikaleik og
fegurð, og „yfir öllu þessu gnæfir
mesta jökulbreiða Norðurálfu, heilt
konungsríki að víðáttu“. Lífsbaráttan
er hörð: „Engir menn á Islandi þurfa
eins oft að horfast á við dauðann í
beljandi jökulstrengjum, á flötum
söndum, í blindbyljum og brimlend-
ingu,“ segir Jón Trausti.
En skáldið horfir einnig ffarn í tím-
ann og mælir spádómsorð: „Ein-
hvem tíma vinnur menningin sigur á
þessum hrikaauðnum og harð-
streymu vötnum. — Einhvem tíma
liggur þjóðbraut austur um endilangt
héraðið, með grasekrur á báðar hend-
ur sem hvergi sér út yfir. — Einhvem
tíma rísa flóðgarðar með fljótunum
og skapa um sinn ásamt þeim farveg,
en íslenskt Holland grær upp í skjóli
þeirra....“
Spádómsorð Jóns Trausta hafa þeg-
ar ræst að stómm hluta. Margir hafa
lagt að gjörva hönd, mannvit og
orku. í hálfu Skaftárþingi fór Páll
Þorsteinsson fyrir framfaraþyrstu
fólk í þriðjung aldar. Víða var komið
við. Hátt bera bættar samgöngur. I
lofti, á legi •— og láði, síðast en ekki
síst. Þar var við ríkan að deila, Vatna-
jökul sjálfan, og þó öllu heldur ófyr-
irleitin afsprengi hans, sem engum
hafði komið til hugar að hemja í þús-
und ár. Nú voru brýr byggðar og
hlaðið fyrir straumþung vötnin og
þau „sigruð“ hvert af öðru í krafti sí-
vaxandi tækni og vélvæðingar. Sókn-
arlotan stóð allan tímann sem Páll
Þorsteinsson átti sæti á Alþingi og
lauk með glæsilegum hætti þjóðhá-
tíðarárið 1974 — með tengingu
hringvegar umhverfis Island. En það
breytti landinu okkar til hins betra.
Þáttur Páls Þorsteinssonar í þessari
framvindu er mér ofarlega í huga á
kveðjustund. Og þá að jöfnu „áralag"
hans í breytilegu sjólagi landsmál-
anna, og árangurinn þegar upp var
staðið. Ferill hans allur stuðlaði að
ffamför lands og þjóðar. Hugsjón og
starf héldust í hendur. Og árangurinn
sem skilaði sér raunar dag ffá degi
var einnig lagður í lófa framtíðar, svo
sannarlega sem dagur fylgir nóttu. —
Það er á þennan hátt sem hann Páll
hefur nú kvatt okkur hin með söng
sem aldrei deyr, og kemur þó fleira
til, því hann var gull af manni.
Eg veit aðrir og nákomnari rifja upp
æviferil Páls Þorsteinssonar um þess-
ar mundir. Og ég vona sérstæð starfs-
saga hans verði á síðan rituð skil-
merkilega, því það er nauðsynlegt.
I nærfellt hálfa öld vissi ég af Páli á
Hnappavöllum og að ýmsu leyti fet-
uðum við sömu slóð þótt ólíkir vær-
um nokkuð. Langt var í milli okkar
og engar samgöngur tengdu Öræfi
og Mjóafjörð. Kynni tókust fyrst
þegar ég kom til þings 1949 og átti
þar sæti um sinn ásamt Páli sem var
fyrir. Ég hvarf síðan af þingi nokkur
ár. Þegar mig bar aftur að garði höföu
fjögur kjördæmi á Austurlandi verið
sameinuð í eitt.
Við þessa breytingu urðu kynni okk-
ar Páls og samstarf meira en áður,
innan þings og utan. Og þá kynntist
ég því fyrir alvöru hversu Páll var allt
I senn, gjörhugull, starfsamur og
fylginn sér og jaíhffamt góður félagi
í þeirra orða fyllstu merkingu. Fyrir
þau kynni þakka ég af heilum huga,
um leið og við Margrét sendum siíja-
liði Páls og raunar Austurskaftfell-
ingum öllum innilegar kveðjur.
Vilhjálmur Hjálmarsson.
I gær var Páll Þorsteinsson á
Hnappavöllum i Hofshreppi, fyrrum
alþingismaður, jarðsettur.
Sýslunefhd Austur- Skaftafellssýslu
minnist Páls vegna viðamikils fram-
Iags hans til málefha Austur-Skaft-
fellinga.
Um störf Páls má rita langt mál en
hér verður aðeins minnst á örfá atriði.
Hann sat í hreppsnefnd Hofshrepps
1934-1982, var hreppstjóri þar 1945-
1984 og sat í stjóm Kaupfélags Aust-
ur-Skaftfellinga til 1980, frá 1965
þegar Öræfingar gengu til liðs við fé-
lagið. Páll sat á Alþingi ffá 1942 til
1974. Auk þessara starfa og annarra
stundaði Páll ritstörf og má sem
dæmi nejha bækumar „Samgöngur í
Skaftafellssýslum“ (1985) og „At-
vinnuhættir Austur-Skaftfellinga"
(1981).
Sem alþingismaður beitti Páll sér af
alefli fyrir ffamgangi ýmissa hags-
munamála Austfirðinga og þá ekki
síst Austur-Skaftfellinga. Áhugaefni
Páls innan þings og utan var víðtækt,
en hér skal giftudrjúgt ffamlag hans
til samgöngumála sérstaklega nefnt.
Páll gerði sér grein fyrir þýðingu
góðra samgangna og beitti sér þess
vegna sérstaklega í þeim málaflokki.
Hann var yfirleitt formaður sam-
göngunefnda sem skipaðar vom á
bændafundum. Þar mótaði hann og
samræmdi óskir A-Skaftfellinga um
úrbætur í samgöngumálum, sem
hann barðist síðan fyrir af festu þingi.
Á síðasta ári Páls sem þingmanns,
þjóðhátíðarárinu, var brúin yfir
Skeiðará vígð. Brúin markaði ákveð-
in tímamót í samgöngusögu íslend-
inga og sérstaklega Austur-Skaftfell-
inga, sem þar með losnuðu úr þeirri
einangmn sem jökulfljótin marka.
Á engan skal hallað þó fullyrt sé að
hlutur Páls hafi verið meiri en ann-
arra í samgöngubótum Austur-Skaft-
fellinga síðustu áratugina.
Austur-Skaftfellingar minnast þessa
héraðshöfðingja með djúpri virðingu
og þakklæti.
F. h. Sýslunefhdar Austur-Skafta-
fellssýslu,
Sturlaugur Þorsteinsson.
'^Tíftíinh'15
t Innilegar þakkir til allra, er tóku þátt í söknuði okkar við fráfall oq
jarðarför móður okkar og tengdamóður
Steinunnar Hjálmarsdóttur Reykhólum
Kristín Liija Þórarinsdóttir Ólafur Sveinsson
Þorsteinn Þórarinsson Hallfríður Guðmundsdóttir
Sigurlaug Hrefna Þórarinsdóttir Hendrik Rasmus
Anna Þórarinsdóttir Haukur Steingrímsson
Hjörtur Þórarinsson Ólöf Sigurðardóttir
Kristín Ingibjörg Tómasdóttir Sigurgeir Tómasson Máni Sigurjónsson
t
Útför eiginmanns míns
Kristjáns Sveinssonar
fyrrum bónda, Geirakoti í Flóa
fer fram frá Selfosskirkju föstudaginn 10. ágúst kl. 2 e.h.
F.h. aðstandenda,
Guðmunda Stefánsdóttir
Kransar, krossar, kistu-
skreytingar, samúðarvendir
og samúðarskreytingar.
Sendum um allt land á opnunartíma
frá kl. 10-21 alla daga vikunnar
» 9
Miklubraut 68 @13630
Marmaralegsteinar
meö steyptu inngreyptu eða upphleyptu letri. Einnig
möguleiki meö innfellda Ijósmynd.
Marmaraskilti meö sömu útfærslum.
Sólbekkir, boröplötur, gosbrunnar o.m.fl.
Sendum um allt land. Opiö 9-18, laugard. 10-16.
Marmaraiðjan
Smiðjuvegi 4E, 200 Kópavogi
Sími 91-79955.
PÓSTFAX TÍMANS
Vinningstölur laugardaginn
4. ágúst '90
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af 5 5 990.037
O PLÚS(eSfn^ 4. 4af 2 257.873
3. 4af5 234 3.801
4. 3af5 6.589 315
Heildarvinningsupphæð þessa viku:
8.430.900 kr.
UPPLYSINGAR: SIMSVARI
681511 ■ LUKKULÍNA 991002