Tíminn - 30.08.1990, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 30. ágúst 1990
Tíminn 7

Sigurður Lárusson:
Vei yður hræsnarar
í grein í Tímanum 22.8.1990, sem ber yfirskriftina „Búvöru-
samningur ræddur í ríkisstjórn í vikunni", er meðal annars
örstutt viðtal við Sighvat Björgvinsson alþingismann. í iok
viðtalsins segir hann: „Það er ekki endalaust hægt að láta
skattborgarana borga. Einhverntíma verður því að linna.“
Svipaðar yfirlýsingar hefur Jón Baldvin, ráðherra og
flokksbróðir Sighvats, gefið í sjónvarpinu kvöld eftir kvöld.
Það er engu líkara en að basndur séu
ekki menn eins og aðrir þegnar þessa
lands. Kjör þeirra hafa verið þrengd
smám saman síðasta áratug, en þó
hafa stjómvöld undanfarinna ára gætt
þess að þeir hefðu einhveija lágmarks
tryggingu. En það er engu líkara en al-
þingismenn krata líti á bændur og
annað sveitafólk sem búpening, en
ekki menn. Það sé með öðrum orðum
hægt að ráðskast með þá eins og
hvem annan kvikfénað.
Bændur i hefðbundnum búskap hafa
sýnt mikla þolinmæði og skilning á
nauðsyn þess að fækka bústofni
vegna of mikillar framleiðslu, þó það
hafi komið niður á þeim sem versn-
andi kjör. Þennan þegnskap vilja for-
ustumenn Alþýðuflokksins launa
þeim með stórlega versnandi kjörum.
Hvaða stétt í landinu mundi láta bjóða
sér slíkt? Allar aðrar stéttir í landinu
vilja fá bætt kjör þó að Alþýðusam-
bandsleiðtogar og þeirra fólk ásamt
BSRB-mönnum gerðu á liðnum vetri
mjög raunsæja og ábyiga samninga
við sína viðsemjendur. En kratafor-
ingjamir vilja níðast á þeim sem lægst
hafa launin. Öllum ferst fremur en
þeim að tala um að láta skattboigar-
ana boiga með landbúnaðarvörunum.
Halda þeir að almenningur í þessu
landi sé búinn að gleyma matarskatt-
inum sem þeir Jón Baldvin sem fjár-
málaráðherra og Þorsteinn Pálsson,
þáverandi forsætisráðherra, lögðu á
alla landsmenn um áramótin 1987 til
‘88?
Matarskatturinn var ekki aðeins
lagður á skattboigara þessa lands, eins
og það þýðir á mæltu máli, heldur
einnig á alla landsmenn, böm, gamal-
menni, öryrkja og alla þá aðra sem
verst em settir í þjóðfélaginu. Fyrr má
nú vera hræsnin! Þeir þykjast bera hag
fólksins í landinu fýrir bijósti. Það er
mikil hræsni.
Krataforingjamir eins og íhaldsfor-
ustan þykjast með sífelldu tali um
stöðugt hækkandi skatta vilja raun-
verulegar skattalækkanir, en ég held
að þá séu þeir aðeins að hugsa um há-
tekjumennina. Enda sýnir dæmið um
matarskattinn það best. Að minu áliti
er matarskatturinn sá ranglátasti skatt-
ur sem nokkm sinni hefur verið lagð-
ur á landsmenn, af þvi að hann leggst
með sama þunga á ríka sem örsnauða.
Hann leggst með jafnmiklum þunga á
böm, gamalmenni, öryrkja og al-
menna skattboigara. Stefna þessara
tveggja flokka er í möigu svo lflc að
erfitt er að greina á milli. Þeir virðast
vilja auka skatta á almennar nauð-
synjar en lækka skatta á hátekju-
Bændur í hefðbundnum
búskap hafa sýnt mikla
þolinmæði og skilning á
nauðsyn þess að fækka
bústofni vegna of mikill-
ar framleiðslu, þó það
hafi komið niður á þeim
sem versnandi kjör.
mönnum. Hvað segja almennir stuðn-
ingsmenn Alþýðuflokksins um slíka
skattapólitík? Mér finnst Alþýðu-
flokkurinn kominn býsna langt frá
sinni upprunalegu stefnu, ekki síst
síðan Jón B. tók við formennsku í
honum. Lengi vel var hann — flokk-
urinn - málsvari hinna fátæku og
snauðu hér á landi.
Mig langar að biðja þá Sighvat og
Jón Baldvin að beita sér fyrir þvi að
óhlutdrægir menn verði fengnir til að
reikna út hvað ríkissjóður hefur í ár-
legartekjur af matarskattinum annars-
vegar og hinsvegar hvað ríkissjóður
greiðir árlega vegna búvörafram-
leiðslunnar, t.d. árið 1989. Það vasri
mjög froðlegt fyrir almenning í land-
inu að vita hvemig sá samanburður
kæmi út Eg tel að með álagningu
matarskattsins hafi þeir félagar Jón
Baldvin og Þorsteinn Pálsson, þáver-
andi forsætisráðherra, búið til meiri
vanda en þeir era menn til að leysa, og
jafhframt fært skattbyrðina fra þeim
sem hafa meira gjaldþol yfir á þá sem
minnst gjaldþol hafa.
Með þeirri stórfelldu hækkun, sem
varð á búvörum í ársbyijun 1988,
neyddist almenningur til að draga
stórlega úr kaupum á þessum vörum,
einkum kindakjöti. Síðan hefur neysla
þess stórminnkað og orðið að miklu
vandamáli fýrir sauðfjárbændur og
ríkissjóð.
Nú era horflir á að blómlegar land-
búnaðarsveitir leggist algerlega í eyði
og þéttbýliskjamar þar bíði einnig
mikið atvinnulegt tjón. Austurland er
gott dæmi um þetta Þar hefði þó
miklu síður þurft að fækka sauðfé
vegna uppblásturs á landi, en í sumum
landshlutum. Riðuveiki í sauðfé þar
hefur verið notuð sem skálkaskjól til
að farga sauðfé í flestum hreppum í
Múlasýslum. Enginn veit með nokk-
urri vissu ennþá hvort veikin kemur
þar upp aftur, en hitt vita allir sem til
þekkja, að lítill hluti þeirra bænda,
sem stunduðu þar sauðfjárrækt áður,
tekur aftur upp sauðfjárbúskap sem
aðalstarf eftir tveggja eða þriggja ára
fjárleysi.
Byggð i þessu landi til sveita hefur
fýrst og fremst byggst á framleiðslu
Með þeirri stórfelldu
hækkun, sem varð á
búvörum í ársbyrjun
1988, neyddist almenn-
ingur til að draga stór-
lega úr kaupum á þess-
um vörum, einkum
kindakjöti. Síðan hefur
neysla þess stórminnk-
að og orðið að miklu
vandamáli fyrir sauð-
fjárbændur og ríkissjóð.
sauðfjár- og nautgripaafurða. Þegar
litið er á alla þætti þessara mála efast
ég um að rikissjóður græði á matar-
skattinum. Hann virðist fýrst og fremst
hafa verið lagður á til að fækka fólki í
sveitunum og þéttbýliskjömum út um
allt land, sem lifa að veralegu leyti á
þjónustu við landbúnaðinn. Þetta
mættu menn gjaman hugleiða við
næstu alþingiskosningar. Mín skoðun
er sú að ef matarskatturinn yiði felldur
niður komist fljótlega á jafhvægi í því
sem greitt er með landbúnaðinum og
skatttekjum ríkisins af honum. Auk
þess stuðlaði það að bættum kjörum
landsmanna og að erlendir ferðamenn,
sem famir era að auka mikið þann mat
sem þeir mega koma með til landsins.
Eg tel líka að afhám matarskattsins
mundi vera veraleg kjarabót fýrir alla
landsmenn. Hann er lýsandi dremi um
rangláta stefhu í skattamálum.
Eg álít að þessari hringavitleysu
verði að linna. Það er að taka fýrir há-
an skatt af búfjárafurðum og greiða
síðan háar fjárhæðir til þess að bænd-
ur geti lifað af ffamleiðslu sinni. Mér
finnst verk þessara manna minna helst
á þjóðsöguna um þá Bakkabiæður. Ég
vil þó taka fram að mér finnst vel
koma til greina að greiða eitthvað nið-
ur helstu lífsnauðsynleg matvæli
áfram í einhveijum mæli til hagsbóta
fýrir neytendur, enda mundi það
lækka rekstrarkostnað heimilanna.
Að lokum skora ég á landbúnaðar-
raðherra og Stéttarsamband bænda að
láta reikna út í peningum hvað matar-
skatturinn færði ríkinu miklar tekjur,
til dæmis á árinu 1989, og einnig hvað
ríkissjóður greiddi mikið í uppbætur á
landbúnaðarvörar sama ár og líka nið-
uigreiðslur til neytenda.
Þetta teldi ég mjög gagnlegt fýrir alla
landsmenn að vita.
Gilsá, 24.8.1990.
Sigurður Lárusson.
UR VIÐSKIPTALIFINU
Dýrar veigar
PERÚ Á VONARVÖL
Dýrar veigar sækja á, að segir f
fréttabréfi áfengis-iðnaðar, Impact
Intemational (387 Park Avenue
South, New York, NY 10016).
Stærstan hlut í hinum 100 söluhæstu
1989 átti breska fýrirtækið Grand
Metropolitan (ásamt dótturfýrirtæki,
IDV) eða 11 tegundir, en sala 100
söluhæstu tegimda nemur 15% heild-
arsölu áfengis í heimi öllum, 268,4
milljónir 9 lítra kassa.
GrandMet-IDV á 4 tegundir á með-
al hinna 25 söluhæstu: Smimoff
Vodka, Popov Vodka, J & B Scotch
og Bailey- líkjör, og hefur að auki
sölu-umboð fýrir Absolut Vodka f
Bandaríkjunum.
United Distillers, dóttur- fýrirtæki
Guinness, á 8 tegundir á meðal hinna
100 söluhæstu, 4 þeirra á meðal 25
söluhæstu áfengis- tegundanna,
Gordon’s Gin, og viskí- tegundimar
Johnnie Walker Red Bell’s og Dewar
(en í 26. sæti er viskí þess, Johnnie
Walker Black deluxe).
Seagram á 4 tegundir á meðal hinna
50 söluhæstu, 7 Crown American
Whiskey, Seagram’s Gin, V O Can-
adian Whiskey og Chivas Regal
Scotch.
Allied Lyon (sakir kaupa á James
Burrough) á eina vinsælustu viskí-
tegundina, þar sem er Ballantine’s
Scotch, en á meðal annarra tegunda
þess era Canadian Club, Kahlua-lí-
kjör, Beefeater Gin, Teacher’s og Co-
urvoisier.
Þær 15 áfengistegundir,
sem mesta söluaukningu
hlutu 1989
Baccardi hefur þriðju mestu sölu
áfengisgerða, en selur að mestum
hluta romm, sem við það er kennt,
eða 22 milljónir kassa 1989, en sala
þeirra fimm rommtegunda, sem
næstar komu, nam samtals 4,1 millj-
ón kassa.
Vinsælasta áfengistegundin er
skoskt viskí. Af því seldust 43,9
milljónir kassa 1989.
Stígandi
í Perú var kjörinn nýr forseti 10.
júní 1990, Alberto Fujimori. Hefur
hann tekið upp stranga stefnu í efna-
hagsmálum, sem Economist 18. ág-
úst 1990 greindi svo frá: „Tólf dög-
um eftir að Fujimori tók við embætti
(eða 18. ágúst) lét Juan Carlos Hurt-
ado (sem er bæði forsætis- og fjár-
málaráðherra) 30- falda bensínverð
og allt að fjórfalda hámarksverð á
helstu matvælum. Hurtado kennir um
„hörmungunum", sem hann tók við...
í stjómartíð Garcia hækkaði verðlag
um 625% í júlí-mánuði einum. A
tveimur (undanfarandi) áram dróst
framleiðsla saman um fimmtung, og
sakir viðvarandi verðbólgu skruppu
skatttekjur saman f 3,5% þjóðar-
tekna.“
„Ráð voru á lögð um aðgerðimar
með hjálp Alþjóðlega gjaldeyris-
sjóðsins, sem Garcia deildi við. Er
þeim ætlað að koma hlutfallslegu
verðlagi í samt lag, að eyða verð-
bólguvæntingum og að minnka fjár-
lagahallann úr 8,5% þjóðartekna nið-
ur í „nálega núll“. Héðan af kveðst
ríkisstjómin aðeins eyða á viku
hverri eins og hún aflar (og kemur
það heim við stjómarskrá Perú, þótt
undarlegt virðist). Skattar eru hækk-
aðir. Nær helmingur bensínverðs fer f
rikissjóð, en skírskotað er til jöfnuðar
með nýjum 1 % auðæfaskatti.“
„Ríkisstjómin lét af tilburðum til að
halda uppi föstu gengi fýrir gjald-
miðilinn, inti, sem upp var tekinn
1985, þannig að tæplega 10 inti
komu á móti dollar. Hún bjóst við, að
á markaðsgengi kæmu 450.000 inti
gegn dollar. En hörgull er á inti-seðl-
um, jafhvel þótt gnótt sé af dollara-
seðlum úr flkniefhasölu. Á markaði
komst á gengið 300.000 inti á móti
dollar, og stutta stund varð Lima ein
dýrasta borg í heimi ... Síðan fór
seðlabankinn að skipta á inti og doll-
urum úr fikniefhasölu og knúði þann-
ig niður gengið."
„I bætur fá verkamenn aukalega
launagreiðslu, jafha júli-launum. En
aðeins fjórði hver Perúbúi hefur
reglulega vinnu. Þriðjungur íbúanna
lifir á minna en 70 $ á mánuði. Rlkis-
stjómin kveðst munu veija 600 millj-
ónum $ til framfærslu hinna fátæk-
ustu. Á meiru er þörf. (Javier Perez
de Cuellar, framkvæmdastjóri Sam-
einuðu þjóðanna, kom í heimsókn til
að veita siðferðilegan stuðning) en
Sameinuðu þjóðimar hafa opnað
gjafareikning." Fáfnir
Tegund Framleiöandi Gerö 1988 1989e Breyting í %
1 Suntory Kakubin Suntory Japanese whisky 0.9 2.5 177.8
2 Suntory Royal Suntory Japanese whisky 0.7 1.5 114.3
3 Dreher Heublein (IDV/Grandmet) Brandy 1.5 2.4 60.0
4 Absolut V&S Vin & Spirit Vodka 2.9 3.6 24.9
5 Gordons Vodka United Distillers (Guinness) Vodka 1.9 2.2 17.9
6 Stolichnaya V/O Sojuzplodsimport Vodka 1.3 1.5 16.9
7 Grants William Grant & Sons Scotch whisky 2.1 2.4 15.0
8 Baileys IDV(Grandmet) Liqueur 2.9 3.3 13.6
9 Early Times Brown-Forman Kentucky whiskey 1.4 1.6 12.0
10 Suntory Suntory Brandy Vsop 1.8 2.0 11.1
11 Jose Cuervo Tequila Cuervo (Group Cuervo) Tequila 3.5 3.8 10.3
12 Rémy Martin Rémy Martin Cognac 1.6 1.7 10.1
13 Courvoisier HWAV (Allied-Lyons) Cognac 1.4 1.5 10.0
14 Hennessy Moét-Hennessy (LVMH) Cognac 2.6 2.8 10.0
15 Gran Reserva Santa Teresa Rum 1.1 1.2 9.5
SAMTALS 27.4 34.1 24.2