Tíminn - 06.09.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimríitudagur 6. september 1990
Trminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
SkrHstofurLyngháls 9,110 Reykjavfk. Slml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Forleikur styrjaldar
Rúmur mánuður er síðan írakar réðust inn í fiirsta-
dæmið Kúvæt og lögðu undir sig á einum degi að kalla
án teljandi mótspymu. Nokkrum dögum eftir innrásina
innlimuðu þeir furstadæmið í ríki sitt gegn almennum
mótmælum ríkja heims, þ. á m. flestra Arabaríkja.
Það sýndi ekki síst almenna fordæmingu þjóða
heimsins á framferði íraka, að Öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna samþykkti að leggja viðskiptabann á írak, og
hefur það verið í gildi í fjórar vikur. Athygli vakti að
Sovétríkin og Bandaríkin stóðu algerlega saman um
viðskiptabannið, þegar það var ákveðið. Sú staðreynd
var talin sem enn eitt vitnið um gerbreytt samskipti
risaveldanna, sem varla þurfti þó fleiri vitna við.
Eftir innrásina í Kúvæt var talið við búið að írakar
létu ekki við það eitt sitja, heldur myndu þeir þess al-
búnir að ráðast inn í Saudi- Arabíu, sem varð hið form-
lega tilefni þess að Bandaríkjamenn tóku að sér að
verja það land og hafa sent 100 þús. manna her þang-
að, sem er í óðaönn að búa um sig í landinu. Fleiri
þjóðir hafa auk þess sent herflokka þangað. Hemaðar-
viðbúnaður takmarkast ekki við þetta eitt, því að Bret-
ar, Bandaríkjamenn, Frakkar og fleiri þjóðir hafa sent
herskip til vörslu á siglingaleiðum til íraks. Viðskipta-
banninu er þar með haldið uppi með hafnbanni, sem að
vísu hefur verið átakalítið fram að þessu, en er í eðli
sínu fullgildur hemaður. Allt þetta sýnir að ef ekki er
komið stríð milli Iraka og Vesturveldanna, þá er verið
að spila forleikinn að slíku drama. Nú hefur það gerst
að bandarískt herskip hefur hertekið íraskt flutninga-
skip sem var á leið heim ffá Sri Lanka með fullfermi af
Ceylon-tei. Varla er því hægt að halda öðm ffam en að
tekið sé á móti Irökum með fullri alvöm. Með her-
flutningum til Persaflóasvæðisins, viðskiptabanni og
virku hafnbanni er verið að gera íraksforseta fulla
grein fyrir því að styijöld sé ekki útilokuð.
Samt er það svo að mörgum hrýs hugur við því að fara
út í opið stríð við íraka. Ráðamenn herveldanna em á
engan hátt sammála um hversu langt eigi að ganga í
hemaðarátökum. Herfræðingar em hikandi í að telja
ffekari styijaldaraðgerðir nauðsynlegar, reyndir stjóm-
málamenn og herforingjar ráða ffá því að hefja stór-
styrjöld og stjómmálaskýrendur hvetja til varfæmi. í
máli þeirra sem vara við ótímabærum stríðsyfirlýsing-
um er ekki gert ráð fyrir öðm en að Irakar bíði ósigur
um það er lyki, en öllum ber saman um að slíkt stríð
yrði grimmt og blóðugt, kostnaðarsamt og óvist um
pólitískan eftirleik þess.
Það er af þessum ástæðum að í öllum löndum vilja
menn halda í vonina um að finna megi ffiðsamlega
lausn á núverandi deilum við Persaflóa. Þótt góð sam-
staða hafi náðst um viðskiptabannið fyrir tilstuðlan Ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna er ekki þar með sagt að
stuðningsríki þess séu almennt fus til að ganga lengra í
hemaðaraðgerðum gegn írak. Forsetar Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna ætla að hittast um næstu helgi og víst
að þar verður ástandið á Persaflóasvæðinu rætt. Þótt
enginn geti vitað um árangur þess fimdar er jaftivíst að
viðræður forystumanna risaveldanna em tímabærar
eins og nú horfir í heimsmálum.
\mmm
Þau líðiudi gerasl nú bcKl t lcik-
húshciminum, að týndur er mót-
inælalisti frá leíkurum ÞJóðleSk-
fólk með próf upp á að geta
in sér ekki, þá er það henni að
Affur á móti býr þjúðin við þrá-
látar yfirlýsingar frá hinum
próflterðu um hvað skcmmtitegt
«é að leika, og hvað þeir hafi nú
skemmt sér vel i hiuu eðu þessw
fratstykkinu. I.istinn sem týndist
scm þan fræói kenna við skóiaun,
sé ekki alfarið verið i kvennabók-
tnennlum.
Þar sem Ijóst er að Kagnar Arn-
undirskrifta rlistinn hafi verið
frumhlaup. Hingað ISl hafðiverið
illtið að undirskrlftarlistinn
ins, en ek
ur af innbyrðis viöræðun
clAUrðKGB 117 hvlrt-
stjnri yrði ráðinn, þegarGUÚ Al-
Einskisverd reynsla
með puugapróf frá sænskum
semínaristum, eða úr leikiistar*
skólanum, svo ekki komi rofíþau
hússins, að leikritavai skuli fram
fara i kaffitimum hinna fast-
að hann fari að iala f nafni út-
varpssljóra.
ælti kost á að fá til sin mann, sem
hœði hefur verið menntamála-
ráðherra og fjármálaráðherra,
breytast í musterínu annað cn
svaiirnur. Býr leiklistin í laudinu
þá við tvcnnar svalir, sem eru
nokkurn veginn alveg eins, og fer
þá lítið að baliast á um listina.
Sama verður í hvort ieikbúsið
vcrður farið i vetur. í báðum tll-
fellum mæta augunum sömu
imar
vcrður að ieika Pétur Gaut, verð-
próf í sæti Gisla Alfrcössonar.
Margir voru kallaðir og fleiri
komu við sögu en boönir voru,
Það er inikil efrirsjá í því að
Ragnar Arnalds skyldi ekki
verða þjóðleíkhússfjórL liann
sýnd hafa verið i báðum stórlcik-
húsum horgarinnar. Töldu menn
Þjóðleikhúsið að fá slíkan mann
til að stjórnn móvcrkinu, eiukum
einskonar sldðahrekku í stóð
svalanna tveggja, sem Guðjón
vantaði ekkert ncma svulir.
Þuríður á beinió
prófin fram á sjónarsviðlð, m.a.
til að iáta i Ijós, að þrátt fvrir
undirskriftir og undirmál um
það nær fólkinu í landinu. Eins
að vcra cinskonur klíkus'tofnun.
Og tílvist undirskriftariistaus
saunar þaðbeinlínis. Þegar Davíð
Oddsson færði lðuó-kiikunni hós
nð sækja um stöðuna. Leikarar
mcð prófln sín munu hafa úttast
fyrrverandi ráðherra yfir sig að
þeir fóru af siað með undir-
scm þess var
startio að ser. Hann scgir, svo
þjóðin fái að vita það. að hann
„sæki ekki heldur um stöðu þjóð-
)eikhúss(jórau. Áður gclur hann
þess að hann hafi hvorki séð eða
sett nafn sltt á týnda Ustaoo,
ar .lonssnn, sem allt í einu er orft-
á uæstu grösuin. Það ætti aft
tryggja aft hann sækti um sem
vcl þaft. Hitt skorti á að bann
haloi ckkert numift I Jeiklistar-
rcttboríuu ti) aft faafa álit, tekur
hann Þuríði Pilsdóttur á beinið
fyrir að vera þeinrar skoðu uttr að
varla fullt slarf.

VÍTT OG BREITT
Bannfærðar skoöanir
Enn linnir ekki látum vegna upp-
sagna starfsfólks Pressunnar og
sem íyrr er það sjálfsvirðing hlut-
lausra blaðamanna og þrýstingur
pólitískra eigenda blaðsins sem
málið snýst um. Brottreknir rit-
stjórar standa eins og hundar á roði
á þeirri staðhæfmgu að uppsagn-
imar séu pólitískar og til komnar
vegna þess að Alþýðuflokkurinn
fái ekki inni fyrir pólitískan áróður
í vikublaðinu sem hann gefur út.
Formaður blaðstjómar neitar stað-
fastlega að ritstjómin hafi verið
beitt slíkum þrýstingi og formaður
fulltrúaráðs krata í Reykjavík tekur
í sama streng og skorar á þann rit-
stjórann, sem fastar kveður að orði,
að sanna mál sitt og bendi á dæmi
um að kröfur hafi verið uppi um að
Pressan legði Alþýðuflokknum lið.
Stendur staðhæfmg gegn staðhæf-
ingu og rökfærslan út i hött.
En eins og áður hefur verið minnst
á i svona pistli em allir aðilar þess-
arar undarlegu deilu á sama máli
um að það eigi ekki að þekkjast að
stjómmálaskoðanir séu settar fram
í blaði og að blöð og blaðamenn
eigi að vera algjörlega hlutlausir
og, af sjálfu leiðir, skoðanalausir.
Stjómmálaflokkar mega alls ekki
eiga sér málgögn og það er Ijótur
og skammarlegaur blettur á blöð-
um að tala máli stjómmálaflokks,
prédikar sibyljan um hlutleysið.
Áróöursherferöir
Allur þessi hlutleysisráróður er
þeim mun undarlegri þegar þess er
gætt að sömu aðilar og sífellt
klappa þann stein að þeir hafi eng-
ar pólitískar skoðanir og að blöð
sem styðja tiltekna stjómmála-
flokka séu óáreiðanleg, reka iðu-
lega ósvífinn áróður fyrir margs
kyns málefnum. Bara að þau séu
ekki íslensk flokkspólitík.
Þessar vikumar er t.d. rekinn
ótakmarkaður kynningaráróður þar
sem hljómsveitin Whitesnake er
hafín til skýjanna. Hér er um að
ræða gróðafyrirtæki örfárra aðila
en hljómsveit þessi á að spila á ís-
landi á næstunni og þarf að selja
dýra aðgöngumiða og hljómplötu-
salar maka krókinn í leiðinni.
Blaðamenn og útvarps- og sjón-
varpsmenn á öllum fjölmiðlum eru
langt ffá því að vera hlutlausir í
takmarkalítilli og langvarandi lof-
gjörð um hljómsveit þessa og nota
fjölmiðlana sem þeir starfa hjá
óspart til að auglýsa þetta áhuga-
mál sitt.
Er þetta hlutleysi eða misnotkun?
Dæmið um Whitesnake er tekið
vegna þess að áróðurinn um þá
hljósmsveit stendur yfir þessa dag-
ana en fjölmiðlafólk er sannarlega
ekki hlutlaust þegar reka þarf áróð-
ur fyrir svona fyrirtækjum og eru
dæmin legió.
Það sem má
Fjölmiðlungar taka sér ávallt
stöðu með Affiska þjóðarráðinu
gegn Inkhatahreyfingunni í Suður-
Affíku, þegar fjallað er um stjóm-
mál í þeim heimshluta, sem er ærið
oft. Á hveiju sú hlutdrægni byggist
er óútskýrt.
Málstaður femínista er ávallt rétt-
ur og brýtur á engan hátt hlutleysi
að reka áróður fyrir honum hvar
sem er og hvenær sem er.
Þá má reka ótakmarkaðan áróður í
fjölmiðlum um listir og menningu.
Þá er það góð latína kýla því inn í
fjölmiðlaneytendur að leiðinleg list
sé góð og að dýrkun ljótleikans sé
menningarleg. Makalaus og linnu-
lítill áróður af þessu tagi telst ekki
til hlutleysisbrota.
Áróður fyrir afvopnun Vestur-
landa brýtur ekki i bága við hlut-
leysi fjölmiðlunga og þykir lýsa
ffiðarást þeirra. En allra síðustu
vikur þykir allt í lagi þótt mesta
liðssöftiuði og vopnaskaki allra
tíma sé beint að Saddam Hussein.
Þar þarf hvorki afvopnun né ffiðar-
vilja.
Hér er aðeins tæpt á örlitlu broti
alls þess hlutdræga áróðurs sem
dag hvem er rekinn f öllum fjöl-
miðlum á íslandi og flestum þykir
sjálfsagður.
Það er aðeins jákvæð umfjöllun
um íslensk stjónunál sem er bann-
færð og eru höfð uppi stór klögu-
mál ef út af er brugðið. Um allt
annað mega fjölmiðlungar reka
eins ósvífmn áróður og þeim sýn-
ist.
OÓ