Tíminn - 22.09.1990, Blaðsíða 6

Tíminn 6
Laugardagur 22, september 1990 .
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Síml: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I tausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
NATO og heimurinn
í Tímabréfmu í dag er fjallað um þann krossferðar-
anda sem gripið hefur um sig vegna innrásar íraka í
Kúvæt. Má með sanni segja að ekki sé gert minna
úr þessari árás eins Arabaríkis á annað en vert er,
því að lögð er mikil áhersla á að sýna fram á, að
framferði íraksstjómar eigi sér varla fordæmi, auk
þess sem ekki er sparað að líkja einræðisherranum
Saddam Hússein við Adolf Hitler, alkunnan upp-
hafsmann heimsstyrjaldarinnar síðari.
Vafalaust er margt líkt með þeim Saddam og Hitl-
er, en eins og margir sérfræðingar í alþjóðamálum
hafa bent á í því sambandi er mannjöfnuður af
þessu tagi ekki einhlítur og oft til hans gripið í ein-
hvers konar ofboði eða beinum stjómmálatilgangi.
I umræðum um núverandi Persaflóadeilu fer því
fjarri að atburðir séu settir í sögulegt samhengi eða
skýrðir út frá pólitísku og hemaðarlegu ástandi'þess
heimshluta sem þeir gerast í. Mætti helst ætla að
með innrásinni í Kúvæt hafi írakar verið að rjúfa
frið í Miðausturlöndum sem er beinlínis rangt, því
að þessi heimshluti er eitthvert argasta ófriðarbæli
sem um getur í samanlögðu styrjaldarástandi
heimsins utan Evrópu.
Það er heldur ekki verið að tíunda það í ræðum
leiðtoga stórveldanna upp á síðkastið að Saddam
Hússein hefur notið mikils stuðnings þeirra við
uppbyggingu hemaðarveldis síns, einfaldlega
vegna þess að fram til 3. ágúst sl. var hann talinn
skárri en margur annar smáhitlerinn í Austurlönd-
um nær.
Út af fyrir sig er það lofsvert framtak sem Banda-
ríkjamenn eiga mikinn hlut í, að búist sé til vamar
gegn frekari innrásum íraka og þeim gert ljóst að
þeir skuli hverfa úr Kúvæt og ógilda innlimun
landsins í írak. Hins vegar er ekki hægt að komast
hjá því að vara við því pólitíska ofboði sem gripið
hefur um sig af þessu tilefni. Þar er ekki síst ástæða
til að vekja athygli á kerfísbundnum áróðri ýmissa
áhrifamanna í Atlantshafsbandalaginu um að það
fari að breyta stofnsáttmála sínum um að vera vam-
arbandalag Norður- Atlantshafsríkja í það að verða
alheimshemaðarbandalag sem eigi sér engin land-
fræðileg takmörk.
Manfreð Wömer, framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins, er meðal þeirra forystumanna banda-
lagsins sem famir em að gera því skóna að NATO
þurfí að stækka umráða- og hagsmunasvæði sitt.
Það bendir til þess að áróðurinn verði hertur innan
bandalagsins. Islendingar verða að hafa á sér allan
vara um þessar hugmyndir, enda fráleitt að gleypa
við þeim hráum. Flest bendir til þess að farið verði
að kreíjast af okkur nýrra skuldbindinga vegna
hemaðarútgjalda, enda þegar farið að prófa sig
áfram með það í Persaflóadeilunni, eins og rætt er
sérstaklega í Tímabréfínu og því verður fylgt eftir,
ef Islendingar gangast undir hugmyndimar um að
NATO breytist á alþjóðalögreglu.
RUMT ÁR ER LIÐIÐ síðan
George Bush Bandaríkjaforseti
flutti þjóð sinni og heiminum öll-
um alvöruþrunginn boðskap um
stríð gegn framleiðendum,
smyglurum og dreifingarhringum
fíkniefha í Bandaríkjunum.
Stríðsvettvangurinn var þó engan
veginn bundinn við Bandaríkin,
því að forsetinn hafði í hyggju að
uppræta ræktun fíkniefhajurta í
öðrum löndum og ijúfa aðflutn-
inga á efhunum til Bandaríkjanna,
þótt það kostaði íhlutun í innan-
landsmál viðkomandi landa með
einum eða öðrum hætti. Er óhætt
að fullyrða að sjaldan hefur leið-
togi þjóðar beitt jafhsannfærandi
mælsku og Bush þegar hann skar
upp herör gegn fíkniefhaógninni
síðsumars 1989.
Mælska
Bandaríkj aforseta
Forseti Bandaríkjanna hafði æma
ástæðu til þess að beita sér i þessu
máli, því að neysla fíkniefha er
orðin að útbreiddu félagslegu og
heilsufarslegu vandamáli í land-
inu og umfangsmikilli undir-
heimastarfsemi glæpahringanna.
Ut af fyrir sig er fíkniefhaneysla
ekki einskorðuð við Bandaríkin.
Hér er um alþjóðlegt vandamál að
ræða sem snertir flest lönd heims
að meira eða minna leyti, ekki síð-
ur í Evrópu en í Ameríku, þess
gætir m.a. á íslandi án þess að
neitt liggi fyrir um það hvar Is-
lendingar eru þar á vegi staddir í
samanburði við aðrar þjóðir.
Vandamálið hér er eigi að síður
nægilegt til þess að hafa af því
áhyggjur. Það hefur í rauninni sýnt
svipuð einkenni og alls staðar þar
sem það er fyrir hendi, þótt vissu-
lega sé það í smærri stíl en í hinum
stóru þjóðfélögum, t.d. Bandaríkj-
unum. Því má þó ekki gleyma að
fíkniefnaneysla og ásókn í þau er
undirrót margra þeirra afbrota sem
íslensku þjóðinni stendur hvað
mest ógn af. Fíkniefhavandinn er
ekkert hégómamál.
Það var því auðvelt að skilja þá
miklu áherslu sem Bandaríkjafor-
seti lagði á vilja sinn og ríkis-
stjómar sinnar til þess að vinna
gegn fíkniefhaneyslunni og kosta
þar mikfirtil í fjárframlögum og
löggæslustörfum, reyndar beinum
hemaðaraðgerðum. Eitt af því
sem varð sérstaklega til þess að
reka á eftir aðgerðum Bandaríkja-
forseta í þessum efhum var
ástandið í Suður-Ameríkuríkinu
Kólumbíu, sem á land að Karab-
íska hafinu og hefur að því leyti
auðvelda siglingaleið til Banda-
ríkjanna, því að stórsmygl er auð-
veldast með skipum. Hefur verið
talið að 80% af fíkniefhum á
Bandaríkjamarkaði sé komið frá
Kólumbíu. Þar að auki berst mik-
ið magn fíkniefna þaðan til Evr-
ópu. Bandaríkjaforseti gat því
fundið hljómgmnn fyrir herút-
boði sínu gegn fíkniefnafurstum
Kólumbíu hjá Evrópuþjóðum, að
svo miklu leyti sem boðskap hans
var beint í þá átt. Það stóð heldur
ekki á því að fréttir af uppivöðslu-
semi kókaínfurstanna í Kólumbíu
rötuðu rétta leið um dreifíngar-
kerfi heimspressunnar. A síðsum-
armánuðum í fyrra og ffam á
haust rak hver fféttin aðra af
skipulögðum árásum einkaheija
kókaínfurstanna á lögleg stjóm-
völd landsins með morðhótunum
og morðum á dómurum, blaða-
mönnum og ráðherrum að
ógleymdum atkvæðamiklum
ffambjóðanda til forsetaembættis
Kólumbíu.
Var ekki að sökum að spyrja að
veldi fíkniefhabarónanna reyndist
ríki í ríkinu. Ríkisstjóm landsins
fékk ekki við neitt ráðið, þótt hún
réði að sjálfsögðu yfir her og lög-
reglu og nyti þegar aðstoðar ffá
Bandaríkjamönnum. Mátti svo
sannarlega halda því ffam að eins
konar borgarastríð ætti sér stað í
landinu milli fíkniefhaveldis
kókaínfurstanna og ríkisvaldsins.
Fíkniefhakóngamir vom stað-
ráðnir í að veija þau landsvæði
sem þeir notuðu til ræktunar
fíkniefnajurta og ffamleiðslu
söluvamings og halda opnum
flutningaleiðum til markaða í
Norður-Ameríku og Evrópu.
Utan við nútímann
Öll var umgjörð þessa máls eins
og hún væri utan við nútímann.
En í reynd var svo ekki, heldur
enn eitt dæmið um þær ósættan-
legu stjómmála, menningar- og
þjóðfélagslegu andstæður sem
nútíminn er fullur af. Menn rekast
alls staðar á þessar andstæður,
engu síður á vesturhveli jarðar en
annars staðar. „Bakgarður Banda-
ríkjanna" er ekki lagður tómum
súlnagöngum og rósabeðum,
enda gerði George Bush sér það
vel ljóst þegar hann blés til styrj-
aldar gegn fíkniefhavandamálinu
með rómaðri mælsku fyrir einu
ári. Það stríð skyldi vera alamer-
ískt, „pan- american“, eins og
orðsnjallir fféttamenn létu sér um
munn fara þegar þeir vom að
leggja út af ræðu forsetans.
George Bush gerði heldur ekki
endasleppt við málstað sinn í
þessu pan-ameríska fíkniefha-
stríði. Á tímabili ráðgerði forset-
inn og stjóm hans að senda full-
vopnað lið bandarískra hermanna
til Kólumbíu til þess að hefja
styijöld að eigin ffumkvæði við
hersveitir kókaínfurstanna. Ekkert
varð þó úr þeirri ráðagerð, enda
sætti málið mótspymu í hemum
og meðal almennings. Herforingj-
ar óttuðust að slík herför Banda-
ríkjamanna gæti endað á álíka hel-
för og Víetnamstríðið, sem er
ffægasta hugsjónasfyijöld Banda-
ríkjanna hingað til, en nú talin víti
til vamaðar. Virðulegir íhalds-
menn em nú í háðungarskyni fam-
ir að kenna hana við ffjálslyndis-
stefhu Kennedys og kenna henni
um óviðráðanlega stigmögnun
þess stríðs ffá ári til árs án þess að
nokkum tíma bólaði á sigri „lýð-
ræðisaflanna“ í Víetnam.
George Bush hafði því andvara á
sér um liðsflutninga til Kólumbíu.
Að yfirlýstu samráði við ríkis-
stjóm þess lands lét hann Kól-
umbíumönnum í té milljarða dala
í vopnum og öðrum herbúnaði,
m.a. herflugvélum og vopnuðum
þyrlum, og sendi sveit liðsfor-
ingja til þess að þjálfa hermenn
Kólumbíu í hemaði gegn eitur-
lyfjasölum.
Stríðið sem týndist
Þannig tókst Bandaríkjaforseta
að gera alvöm úr yfirlýsingum
sínum um að beijast gegn kókaín-
kaupmönnum með öllum tiltæk-
um ráðum og á öllum vígstöðvum
heima og erlendis. Það vom þessi
affek George Bush sem heims-
pressan tíundaði hvað ákafast í
ágúst og september í fyrra. Kross-
ferð Bandaríkjaforseta gegn
kókaínfurstunum var ekki látin
fara ffamhjá neinum meðan hún
var í undirbúningi og á upphafs-
stigi. Hins vegar hefur farið færri
sögum af gangi þessarar kross-
ferðar síðan. Hemaðurinn gegn
fíkniefnavaldinu í Kólumbíu hef-
ur ekki verið rúmffekur í fféttum
það ár sem liðið er frá krossferð-
arútboði Bandaríkjaforseta.
Kókainstríðið týndist.
Það er ekki fyrr en nú í þessum
mánuði að fféttaritið Newsweek
birtir grein um gang kókaínstríðs-
ins í Kólumbíu og nálægum lönd-
um undir fyrirsögninni Mátt dreg-
ur úr Andesfjallahemaði. Fíkni-
efhasalar Suður-Ameríku þrífast
þrátt fyrir útskúfunaraðgerðir
Bandaríkj astj ómar.
Segir í greininni að aðeins ári
eftir að Bush tilkynnti að hann
ætlaði að hrinda af stokkunum því
sem hann kallaði „Andesfjalla-
áætlun“ og veija til hennar rúm-
um tveimur milljörðum dala, sé
svo komið að ýmsir þeir sem
ffemst standa í þessari krossferð
leiti nú leiða til að komast hjá
henni. Her Kólumbíu er uppgef-
inn og úttaugaður, margra mán-
aða blóðug átök við fíkniefha-
valdið hafa engan árangur haft.
Bandarísk þingnefnd hefur reynt
að gera úttekt á krossferð forseta
sins gegn eiturlyíjaframleiðslunni
í Suður-Ameríku og komist að
harla dapurlegri niðurstöðu.
Nefhdin segir að skipulagsleysi í
herstjóm og botnlaus spilling í
viðkomandi löndum dæmi úr leik
alla viðleitni Bandaríkjastjómar
til þess að uppræta starfsemi
kókainfurstanna. Af nefhdarálit-
inu verður ekki annað ráðið en að
kókaínstyrjöld Bush forseta hafi
gjörsamlega mistekist.
Far vel Frans
I ffétt Newsweek er því auk þess
haldið ffam, að hinn nýi forseti
Kólumbíu, Gavíria að nafhi, hafi
haft við orð að sér og sinni þjóð
komi þessi fíkniefhakrossferð
hreint ekkert við. Hún sé eins og
hver annar utanaðkomandi og al-
þjóðlegur (þ.e.a.s. bandarískur)
heilaspuni, sem Kólumbíumenn
gera ekki annað en þola fyrir önn
og amstur. í þessum orðum Kól-
umbíuforseta er ekki þakklæti og
aðdáun fyrir að fara, enda bætti
hann gráu ofan á svart með því að
gera greinarmun á því sem hann
kallaði annars vegar „eitur-
lyfjaterrorista“ og hins vegar
„fíkniefnasala", sem er fínna orð í
hans munni. Þar að auki er hert á
þeirri röksemd, að fíkniefnabisn-
issinn sé í eðli sínu „norður-amer-