Tíminn - 25.09.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 25. september 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur.Lyngháls 9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1000,- , verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Orka og iðnaður
Almennt virðist sú stefna eiga hljómgrunn meðal
þjóðarinnar að gera sér tekjulind úr orku fallvatna
(og jarðvarma) með því að selja raímagn úr ís-
lenskum orkuverum til orkufreks iðnaðar, en er-
lendir auðhringar eigi iðjuverin. Þessa steínu er nú
verið að framkvæma af fullum krafti af hálfu opin-
berra aðila. Samningar um að útlendir álffamleið-
endur reisi nýja álbræðslu á íslandi eru að komast
á lokastig. Fáir gera ráð fyrir að upp úr þessum
samningaviðræðum slitni eins og komið er.
Varla er hægt að segja að neinar stórdeilur hafi
orðið um meginþætti þessara mála sem það er að
tengja saman íslenskar virkjanir og erlenda stór-
iðju. Deilur um álsamningana hafa nær eingöngu
staðið um staðarval álversins. Eins og málum er
háttað um hinn almenna vilja til þess að nýta ís-
lenska raforku til orkufreks iðnaðar, er eðlilegt að
staðarvalið verði aðaldeilumálið. Engum getur
dulist að iðjuver af þeirri stærð sem hér um ræðir
er ekki bara áhrifavaldur þegar litið er á þjóðarbú-
skapinn sem heild, heldur snerta efnahagslegu
áhrifin afkomu verksmiðjustaðarins og nágrennis
hans engu síður og miklu fremur í augum þeirra
sem staðarvalið snertir beinlinis.
Hin fyrirhugaða álbræðsla hefur því svo til ein-
göngu verið rædd sem efnahags- og viðskiptamál,
þ.e. menn hafa einblínt á fjárhagsvonina, peninga-
gróðann sem henni fylgir í margvíslegum mynd-
um. Svo eðlilegt sem það er að tryggja fjárhags-
legan ávinning álsamninganna er á fleira að líta í
því sambandi. Það hlýtur að valda ýmsum furðu,
hversu lítið hefur verið talað um umhverfismál í
umræðum um álbræðsluna, mengunarmálin, eins
mikilvæg og þau eru í framkvæmd atvinnu- og
iðnaðarstefnu nútímans.
Hér verður því ekki haldið fram að þessi viðbót-
arálbræðsla (hvar sem hún verður) sé sá skaðvald-
ur íslensku umhverfi, lofti, landi og sjó, að hún ein
skeri úr um hvort verið sé að fara yfir mörkin í
mengunarhættu á íslandi. Hitt er einboðið að með
tilkomu verksmiðjunnar er verið að auka mengun
í landinu og slík mengun verður þeim mun meiri
sem fleiri álbræðslur rísa.
Ef íslendingar standa ekki þegar frammi fyrir því
að þeir séu að fara yfir mengunarmörkin með nýja
álverinu, þá er einsýnt að ef álbræðslustefnan
verður keyrð áfram út í það óendanlega, er stefht á
heljarþröm í umhverfis- og mengunarmálum. Nú-
verandi álsamningum ber auðvitað að ljúka með
skaplegum hætti eins og til hefur verið stofhað. En
lokadagur samninganna þarf hins vegar að verða
upphafsdagur í leit að nýjum úrræðum í iðnaðar-
og atvinnumálum. Þjóðin þarf að eignast aðra
ffamtíðarsýn en drauminn um tuttugu álver.
GARRI
allt verdlag á olíu, þannig a5 þjóð,
fyrir ntan Bandaríýamenn, má
fara að Jwí&a fyrir hækkun á
bensínverði. Ekki fcætír úr skák,
að Saddam Husstin { fnk hótar
ektó er fundið upp annað
brennsluefni, eins og vetni, halda
þessar olíuþjóðlr föstu tató um
kverkar þjóðanna, sem í sffettt
staerri maett hyggja tíhdst sfna á
am Hussein er enn staddur f
ektó vita að Sovétrfkin eru Kka
þátttakendur (aögerðum gegn yf-
Ílróður upp Í*já honum, itsði
um í kringum sig fari eriendar
þjÓðir ektó fcurt af Persaflóasvæð-
inu með Íið sítt hið snarasta og
aflétti hafnbanni á írak. Þetta eru
öli deilan við l'ersaflóa. Kúvst er
smárik), en auðugt af ol(u. Það
ritó var að gera þá kröfu á írak að
það borgaði tuga milljarða skuid-
ir sínar, sem Saddam Hussein
fékk lánaðar á meðan hann var að
Hann brá á það ráð á taka inn-
heimtuaðilann og leggja hann
undir sig.
Þetta veit sá ancmiir, z
Husaein, og hefur því uppi þser
kúnstum um oiíuverð. Hatur
hans og þjóðar hans á kristnum
en á tfmum krossferðanna. Þe«s
tóæí í iófana.
Hussein
utísst af lestinni og I sér ektó von
stuðnings úr nokkurri átt sem
máli. En hann getur
upp
■ weasaw mmm pti ■ j
Út af fyrir sig hefði ckki orðið
heimsbrestur, þótt eitt eyði-
merkurríki hefði iagt annað eyði-
merkuríki undir sig, ef svarla
gullið, oKan lægi etód undir
sandinum. Vegna oiíunnar eru
þessi gömlu landssvæði Bedú-
ína, sem enginn hirti um á öid-
inni sem Teið nema nokkrir
brcskir sérvitringar, eins konar
púðurtunna heimslns, þar sem
ektó má haiiast á um sandinn,
svo jafnvei gamilr féndur sam-
einist etóct um þessa iúku af sól-
hcitri möl og vetji eignarréttinn
á olíutmi.
Svo virðist sem póiska afbrigðiö
frá haustdögutn 1939 sé að end-
urtaka sig á söndum Saudi-Arab*
tu. Stórveidi eina og Bandarftón
ráðhetra sinn af stjórnarfundi af-
síðis og skjóta hann, af því hann
var með múöur á fundinum.
Einnig aö stóÓta elttbvað hundr-
af því þeir voru ektó sammála
Saddant Hussein.
Á þessari öid höfum við haft
segg, sem reyndisl þjóðum Evr-
ópu dýr í matmsKfum. Hann gat
ektó hótað með oiíuskorti, en
hann hótaði með þúsund ára rfki,
þar sem kynþáttum eins og gyð-
ingum og slövum hafði verið út-
rýnt og etóct aörir hæfir tií undan-
eidis en hreinir aríar. Tattð var að
nóg væri fyrir öidina að fæöa af
sér einn vitieysmg. En svo virðist
ektó hafa verið. Saddam Hussein
sannar það.
Sameinuöu þjóÖimar gripu
formlega inn í þetta mál og ólikar
þjóöir sameinuðust um aðgerðir.
beldismanni á horö við Saddam
Hussein tíl að tryggja einskonar
friö um oiíuveröið. Og á meðan
efnahag Evrópuianda. Um stund
iáta metra duga aö æsa ræöur stn-
ar. Þetta hik, scm minnirá Þjóða-
orðið
Hér heima kvíðum við hækkun á
oiíuverði. Margt ber tfl. Sjávarút-
vegurinn, sem býr viö minnkandi
afla, má síst vtð því að fá tii við-
bótar ófyrirsjáanlega hækkun á
gasoJíu í framtíðitraJ. Hinir fjQl-
mörgu bflaeigendur eíga Íika bágt
með að bæta á sig ófyrirsjáanlegri
hækkun á bensínverði. Þjóðar-
sáttín hefur dugað vei tíi þessa.
Nú er hún í hættu vegna hækkana
ohunnar. Fyrir okkur stóptir
þjóðarsáttin og framhald hennar
rnfldu. Stjómvaldsaögerðir henni
til bjargar eru eflaust takmöriwn-
um háöar. Samt er ástæöa tíi aÖ
ætia að slflcar aðgerðir geti gefið
okkur umþóttunartfma, beinist
þær aö niöurgreiösium á oiíunni.
eða minni skattheimtu af henni.
sein sig eiga í hoggi viö Banda-
ríkjamenn eina. Það er hlutí áróö-
ursstriösins. Þá er ijóst aö Sadd-
aö óheftar hækkanir kalla aðeins
á kauphækkanir.
VITT OG BREITT
Bara ekki ódýrara
Þegar loks er upplýst og staðfest
með óyggjandi rökum að Bygginga-
sjóður ríkisins og Byggingasjóður
verkamanna, sem einnig er ríkis-
rekinn, eru gjaldþrota, láta þeir
sem þessum sjóðum stjórna eins og
þeir séu búnir að vita þetta lengi og
þykjast hafa varað við.
Þær skuldbindingar sem þessir
sjóðir hafa verið látnir taka á sig eru
svo langt frá greiðslugetu þeirra að
ríkið verður að hlaupa undir bagga
með gífurlegum fjárframlögum og
hefur ekki nokkur maður hugmynd
um hvar á að taka það fé.
Enn er verið að gefa lánsloforð út
á gjaldþrotið, eða að minnsta kosti
er tekið á móti umsóknum og fólk
látið standa í þeirri meiningu að
þarna verði niðurgreidda fjármuni
að fá og er umsækjendalistinn
lengri en tárum taki.
Félagsmálaráðherra kemur í fjöl-
miðla og segist hafa varað við gjald-
þrotinu lengi og er helst að herya
að enginn hafi viljað á æðsta mann
byggingasjóðanna hlusta.
Ráð við vandanum er að hætta að
lána úr Byggingasjóði ríkisins og
kaffæra verðbréfamarkaðina með
húsbréfum.
Þrautir
Hins vegar segir félagsmálaráð-
herra að ekki komi til mála að
minnka framlög til félagslegra
íbúða og verður ríkissjóður að ráða
fram úr þeirri þraut með einhverj-
um ráðum.
Ástæðan er sú að einhvers staðar
verða vondir að vera og fátækt fólk
á ekki í önnur hús að venda ef það á
annað borð ætlar að fá að hýrast
innan veggja og undir þaki.
Þau mál verða vafalaust leyst með
einhverri stjórnviskunni.
Á sama tíma og lánakerfi húsnæð-
isvandræðanna hefur gengið sér
svo rækilega til húðar að ekki sér í
annað en glóruleysið sé litið til
framtíðar, þá gefur Moggi út viku-
legt sérblað um húsnæðismarkað-
inn og þar auglýsa byggingameist-
arar þriggja herbergja íbúðir fyrir
allt að 10 milljónir og heilu spalt-
amir af einbýlishúsum og raðhús-
um fyrir 15-30 milljónir eru þar á
söluskrám.
Heilu hverfm af nýbyggingum eru
til sölu og þar er alít frágengið með
parketti, flísum og maghóníi, bíl-
skúrum og malbiki og gott ef ekki
trjáplöntum við upphitaðar heim-
reiðar.
í Reykjavík, Hafnarfirði, Garðabæ,
Kópavogi, Seltjamamesi, Mosfells-
sveit em mörg ný hverfi í byggingu
og á unga fólkið að fara í raðhús,
parhús og einbýli og einstaka í sætt
og huggulegt sambýli en öldmðum
er komið fyrir í himinháum tum-
um, sem þjóta upp eins og ofvaxnar
gorkúlur á haug.
Af öllu þessu leiðir að gríðarmikið
er á markaði af eldra húsnæði á höf-
uðborgarsvæðinu og í flestum
byggðarlögum úti um allt land.
Ihint, trunt
Allar húsnæðis- og skipulagsáætl-
anir eru miðaðar við þarfir bygg-
ingafélaga og þeirra meistara sem
hafa með húsasmíði að gera.
Út frá þeirra hagsmunum er hús-
næðisþörf fólksins í landinu áætl-
uð.
Á íslandi er þegar mun stærra hús-
næði á hvern einstakling en í
nokkru landi öðm og eykst sá mun-
ur hröðum skrefum. Því áfram er
byggt og byggt og aftur byggt og
spyrji maður hvaða fólk eigi að eiga
heima í öllu þessu þegar parkettið
og flísamar verða komnar á sinn
stað, er svarað með sama rómi og
dmndi „trunt, tmnt og tröllin í
fjöllunum", við einfaldri spurningu
hér um árið. Er svarið núna: „Is-
lendingar vilja búa veglega."
í allri húsnæðismálaumræðu hef-
ur lækkun byggingarkostnaðar ver-
ið bannorð fyrr og síðar. Hér er
byggt stórt og dýrt og með aukinni
tækni hækkar byggingarkostnaður
og æ færri hafa efni á að búa í hús-
um.
Einkaeignarstefnan er í algjörum
ógöngum og félagslega húsnæðis-
kerfið gjaldþrota og niðurgreiðslur
á vöxtum ganga ekki, en samt er
byggt meira, stærra og dýrara en
nokkm sinni fyrr.
Hvað næst? OÓ