Tíminn - 26.09.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 26. september 1990
„Von, hvað er nú
það? Maðurinn í
óhreina hvíta
kiæðnaðinum
hristir skilnings-
laus höfuðið yfir
svo óviðeigandi
spumingu. Hann
reynir að einblína
á númeraplötur
bílsins fýrir fram-
an sig í röðinni.
En hann getur
ekki starað á eitt
eða neitt. Maður-
inn slær skyndi-
lega höndunum
fyrir andlitið, lætur
höfuðið falla á
stýríð og and-
varpar.
Flóttamenn við jórdönsku landamærín bíða eftir að komast til heimalands síns. Flestar eigur egypsku flóttamannanna, sem þeir lögðu af
stað með frá Kúvæt, hafa veríð af þeim teknar, enda líta Palestínumenn á Egypta sem taglhnýtinga heimsveldissinna.
Egypsku flóttamenn-
irnir verða verst úti
Drengurinn í farþegasætinu við
hliðina á honum segir: „Hann er
þreyttur, herra, hann hefur ekkert
sofið í fjórar nætur. Nú verðið þér
að láta hann í friði.“ Síðan teygir
drengurinn sig í aftursætið að
stúlkunni, sem hvflir hreyfingar-
laus þar, og breiðir litríkan klút yf-
ir andiit sitt til að hlífa því við flug-
unum.
Langt framundan er bflflauta
þeytt og bflaröðin hefur sig hægt
af stað. Enn er fjögurra kflómetra
leið að höfninni í Akaba. Faruk el-
Hawari þurrkar svitann og tárin af
andlitinu. Hann segist vera að nið-
urlotum kominn, hann sé búinn
að vera.
„Dóttir mín hefði átt
að fá að deyja í
Kúvæt“
Sex dögum fyrr flúði Faruk ei-
Hawari með fjölskyldu sinni frá
Kúvæt. Þau voru ákveðin í því að
vera þar um kyrrt eins lengi og
mögulegt væri. Nabila dóttir hans
er veik af krabbameini á lokastigi. í
byrjun ágúst höfðu læknarnir sagt
að hún ætti ekki nema fjórar til sex
vikur ólifaðar. Faruk segir: „Nabila
ætti að hafa frið. Hún hefði átt að
fá að deyja í Kúvæt".
En í hernumdu Kúvæt fær eng-
inn frið. Sífellt eykst skorturinn á
matvörum og drykkjarvatni. Þegar
rafmagnið fór af sjúkrahúsinu
sótti Faruk el-Hawari dóttur sína
og fór með hana heim. Að morgni
næsta dags pakkaði hann niður.
Fjölskyldunnar beið 2000 km
löng ferð frá Kúvæt til Akaba í yfir
40 stiga hita í forsælu. Ef allt geng-
ur vel fá Faruk, dóttir hans og son-
ur far með næsta skipi til Nuweiba,
Egyptalandsmegin við Akaba- fló-
ann. Kona hans og tvö yngstu
börnin, sem höfðu fengið far í bfl
vinafólks vegna þess að Nabila þarf
að hafa gott pláss, eru þegar komin
til ættingja í Alexandríu.
Hvað ber framtíðin
í skauti sér fyrir
egypsku flótta-
mennina?
En hvað má búast við að framtíð-
in beri í skauti sér fyrir Faruk el-
Hawari og fjölskyldu hans? Það
getur hann ekki gert sér í hugar-
lund. Allt sem hann sparaði saman
þau tíu ár sem hann vann sem
verkfræðingur í Kúvæt varð hann
að skilja eftir þar. Síðustu dínar-
arnir hans fóru til að kaupa bensín
á bflinn og nokkrar flatkökur.
Faruk er 52ja ára, allt of gamall til
að koma fótunum undir sig á ný í
Egyptalandi. Hann gerir sér engar
vonir um framtíðina.
Egypska ríkisstjórnin hefur flutt
sex úthafsferjur frá Súez og notar
þær til að flytja flóttamenn yfir
Rauðahaf. Tvö skip til viðbótar eru
í stöðugum ferðum milli Akaba og
Port Súdan. Egypt Air og Sudan
Airways eru með sérstaka loft-
flutninga. En flutningagetan er þó
hvergi nærri nóg. Aðflutnings-
bannið á írak kemur stundum nið-
ur á þeim sem síst skyldi. Tómu
súdönsku skipi, sem ætlaði að
sækja flóttamenn til Akaba, var
snúið við skv. skipun bandarískra
heryfirvalda nýlega.
Undir venjulegum kringumstæð-
um búa 50.000 manns í Akaba.
Núna eru þar u.þ.b. helmingi fleiri.
Öll borgin er einn risavaxinn gisti-
skáli. Egyptar hafa lagt borgina að
miklu leyti undir sig og bflana
sína. Þeir sitja í skugga húsveggja,
múra og þyrnirunna, sitja á hækj-
um sínum milli fjallhárra hrauka
af farangri og bíða. Menn frá jórd-
anska Rauða hálfmánanum útdeila
vatni og brauði. Konur safna úr-
gangi í pappakassa.
Til að létta álagið á borgina hafa
Jórdanir útbúið fleiri bílalestapláss
fyrir 3000 til 5000 bfla síðustu
hundrað kflómetrana út í eyði-
mörkina. Þangað hefur í mesta
lagi fjórðungur egypsku starfs-
mannanna frá Kúvæt og írak kom-
ist.
Ein og hálf milljón Egypta, allt
að því 200.000 Indverjar, helmingi
færri Pakistanar, auk tæplega
fjórðungs milljónar þegna Sri
Lanka, Bangladesh og Filippseyja,
allir vilja þeir yfirgefa hættusvæð-
ið, langflestir um Jórdaníu.
Að því kom að Jórdanir settu
bann á frekari komur flóttamanna,
af mannúðarástæðum sögðu þeir.
Afleiðingin var alger ringulreið.
Næsta dag neyddust Jórdanir til að
opna aftur landamærin við Ruwi-
schid þar sem 50.000 flóttamenn
við landamærin eru við það að far-
ast úr þorsta.
Það eru bara jórdanskar flutn-
ingalestir sem renna ótruflaðar í
báðar áttir yfir Iandamærin. Auð-
vitað tekur ríkisstjórn Husseins
konungs í Amman þátt í viðskipta-
banninu opinberlega. En hún full-
yrðir líka að vörusendingar sem
lagðar voru af stað til Akaba áður
en bannið var sett á, falli ekki und-
ir bannið. Það er alveg sama
hvernig Persaflóadeilan fer, Jórd-
anía verður jafnháð írak efnahags-
lega framvegis eins og hingað til.
Ef stríð skellur á
verður Jórdanía
í víglínunni
Um allt landið glymur útvarpið
allan sólarhringinn. Allir lands-
menn eru dauðhræddir, hræddir
við viðskiptabannið og hræddir við
stríð. Ef stríð skellur á verður
Jórdanía í fremstu víglínu. „Þá
þjóta kjarna- og eiturgaseldflaugar
íraka og ísraela yfir höfðum okk-
ar,“ segir Jórdani sem hefur hang-
andi aftan á bflnum sínum mynd af
þeim báðum Saddam og Hussein
konungi, svona til vonar og vara.
í austurhluta borgarinnar, þar
sem Palestínumenn búa, er stillt
út í búðargluggum skilti með
áletruninni: Drepið síonistana
með gasi, lengi lifi bróðir okkar
Saddam Hussein. Þessi skilti eru
sögð hafa komið að handan, frá
hernumda vesturbakkanum.
Helmingur íbúanna er Palestínu-
menn. Flestir þeirra vilja ekki sjá
neinn frið. Þeir vildu helst fara í
herför með Saddam gegn ísrael.
íraska sendiráðið í Amman er sí-
fellt umsetið ungum Palestínu-
mönnum sem vilja slást í för með
„Heiðursherför Saddams" gegn sí-
onistum og heimsveldasinnum.
Hatur Palestínu-
manna beinist gegn
Egyptum fyrst og
fremst
Fyrst og fremst beinist hatrið
gegn hinum svokölluðu skósvein-
um heimsveldasinna, og þar eru
Egyptar fremstir í flokki. Ibrahim
Chabusch, sem vann sem bókhald-
ari í Kúvæt, hefur sjálfur reynslu af
þessari afstöðu. „Þeir höfðu gaman
af að kvelja okkur. Þeir stöðvuðu
okkur við landamærin og létu okk-
ur og börnin okkar bíða klukku-
stundum saman í brennandi hita,
án þess að fá vatn. Þá máttum við
halda áfram einn kílómetra áður
en önnur varðsveit sendi okkur til
baka. Allt þetta endurtók sig þrisv-
ar, fjórum sinnum."
í Kúvæt eru það Iíka Egyptar, auk
innfæddra, sem helst verða fyrir
barðinu á hernámsliðinu. „Evr-
ópumenn og Ameríkanar njóta
enn vissrar verndar þar sem írök-
um stendur enn stuggur af Bush
og Nató, en okkur fara þeir með
eins og lýs,“ segir Ibrahim Chabu-
sch. „Þeir fara inn í húsin þegar
þeim þóknast og taka það sem
þeim líst á.“
Þegar Chabusch og fjölskylda
hans yfirgáfu heimili sitt í Kúvæt
var gamli Chevrolettinn þeirra
hlaðinn farangri í bak og fyrir. Eft-
ir að þau voru komin yfir landa-
mærin við írak var ekki nema
u.þ.b. helmingurinn eftir. Þau
höfðu orðið að afhenda öll raf-
magnstæki og auk þess úr, skart-
gripi og erlenda mynt. Það var sagt
gert skv. skipun frá landstjóra her-
námsliðsins. En hermennirnir
skiptu herfanginu milli sín, og það
áður en þeir rændu voru komnir
úr augsýn.
Kæliskápur, örbylgjuofn, mynda-
vél og saumavél varð Chabusch
fjölskyldan að láta af hendi á leið-
inni fýrir bensín, þjónustu og gist-
ingu. Þegar þau komu að landa-
mærunum í Ruweischid höfðu þau
enn í fórum sínum aðeins tvær
ferðatöskur með sængurfatnaði og
fötum, tvo aukabrúsa með bensíni
og nokkrar vatnsflöskur.
Þetta dugði þeim á leiðinni til Ak-
aba. Margir urðu að skilja bflana
sína eftir á leiðinni þar sem þeir
höfðu enga peninga lengur til að
kaupa eldsneyti. Afganginn af eig-
um þeirra tóku í mörgum tilfellum
jórdanskir vörubflstjórar fyrir að
leyfa þeim að sitja í til Ruweischid.
„Þetta fór eins og
Allah vildi“
Ibrahim Chabusch hafði sparað
nægilegt fé til að geta keypt
þriggja herbergja íbúð í Kaíró. Ef
ástandið hefði haldist óbreytt hefði
hann snúið heim með fjölskyldu
sína 1991 og tekið til við fýrra starf
sitt, kennslu, fýrir áttunda hluta
þeirra launa sem hann fékk í Kú-
væt.
Nú er Ibrahim Chabusch aftur
jafnfátækur og hann var fýrir átta
árum, þegar hann fór til Kúvæt.
Hann flytur með konu sína og
börnin þrjú inn í tveggja herbergja
íbúð foreldra sinna. Þannig verða
50 milljónir Egypta að láta sér
lynda að búa. Hann getur það
væntanlega líka og segir bara:
„Þetta fór eins og Allah vildi".