Tíminn - 19.01.1991, Blaðsíða 7

14 Tíminn
Laugardagur 19. janúar 1991
Laugardagur 19. janúar 1991
Tíminn 15
Saddam Hussein — George Bush
Andstæðingar af
ólikum uppnna
Hefur um sig hirð
ættmenna og sveitunga
Æviferill Saddams Hussein hefur
verið stormasamur. Hann hefur
gert sameiningu Araba undir eigin
forystu að helsta stefnumiði lífs
síns.
Saddam Hussein, sem með flug-
skeytum sínum gerir nú sitt ýtrasta
til þess að draga ísraela inn í styrj-
öldina við Persaflóa og skapa þannig
ástand sem þýtt gæti linnulaust
ófriðarbál á svæðinu næstu árin,
kann vel að skapa sér nafn í sögunni
sem einn óttalegasti örlagavaldur
mannkyns.
Hussein er fæddur þann 28. apríl
1937 í borginni Tikrit á bökkum
Tigrisfljótsins norðan Bagdad. Faðir
hans var smábóndi, en hann lést er
Saddam var níu mánaða gamall og
ólst drengurinn upp hjá frænda sín-
um. Hann fór ekki í skóla fyrr en
hann var orðinn níu ára, og til Bagd-
ad fluttist hann 18 ára og dróst fljótt
inn í stjórnmáladeilur stúdenta-
hópa.
Hann gekk í fylkingu vopnaðra
liðsmanna Baath-flokksins í írak
eftir að hafa tekið þátt í uppreisn
gegn hinni bresksinnuðu konungs-
stjórn í Bagdad 1956. Árið 1959 tók
hann svo þátt í samsæri sem miðað-
ist að því að myrða forsætisráðherra
byltingarstjórnarinnar í landinu,
Abdel-Karim Kassim, en Kassim
hafði steypt konungi af stóli þrem
árum áður. •
Uppvíst varð um samsærið og
Saddam flýði til Egyptalands og það-
an til Sýrlands. Hann sneri til Bagd-
ad aftur 1963 þegar Baath-flokkur-
inn náði völdum í hallarbyltingu.
Níu mánuðum síðar var hann enn á
flótta, enda hafði stjórn Baath-
flokksins þá verið velt úr valdastóli.
í þetta sinn var Hussein handtekinn
og settur í fangelsi, en látinn laus
1966. Ekki var hann samt af baki
dottinn og átti þátt í undirbúningi
nýrrar byltingar, sem gerð var 17.
júlí 1968. Settist Baath-flokkurinn
þá enn aftur að völdunum.
Hussein varð nú formaður hins
svonefnda Byltingarráðs og gerðist
fyrr en varði umsvifamesti maður-
inn innan nýju stjórnarinnar. Á rétt
rúmum tíu árum hófst hann til að
verða forseti, forsætisráðherra, yfir-
maður hersins, yfirmaður Bylting-
arráðsins og flokksformaður. Skjótt
kom í ljós að hann hugðist ekki þola
neina andstöðu við sig. Nokkru eftir
að hann tók við forsetaembætti voru
21 háttsettur embættismaður í írak
leiddir fyrir aftökusveit og skotnir.
Mennirnir voru ákærðir fyrir land-
ráð.
Saddam hefur frá því íyrsta haft
ákafan áhuga á sameiningu Araba
undir eigin stjórn og hefur hann
stjórnað með stálgreipum frá því er
hann öðlaðist forsetavald 1979.
Nánustu samstarfsmenn hefur hann
valið úr hópi ættingja eða þá úr hópi
æskuvina sinna í Tikrit.
Yfirlýst ástæða þess er hann ruddist
inn í Kuwait var óánægja hans með
fursta landsins, svo og stjórnendur
Sameinuðu furstadæmanna. Hefur
hann borið þeim á brýn að framleiða
meiri olíu en nemur kvóta og lækka
þannig olíuverð á heimsmarkaði. Þá
hefur utanríkisráðherra hans sakað
Kuwaita um að stela íraskri olíu og
landsvæðum. Þá hafa rök verið að
því leidd að hann hafi einnig viljað
afskrifa firnaháar skuldir íraka við
Kuwait, Sameinuðu furstadæmin og
Saudi-Arabíu frá því er þeir fyrst-
nefndu áttu í stríði við írani 1980-
1988.
Stríðið við íran var hið lengsta í
sögu Miðausturlanda á síðari tím-
um. Ávinningur þess varð að lyktum
enginn, en olli óskaplegu tjóni í
löndunum báðum. Um það bil ein
milljón manna féllu.
Eftir að Sameinuðu þjóðunum
tókst að koma á friði skelfdi Saddam
Hussein vestrænar þjóðir með því
að hefja ákafa hernaðaruppbygg-
ingu. Meðal þess, er áhersla var lögð
á, voru efnavopn og langdrægar eld-
flaugar.
Ýmsir stjórnmálaskýrendur álitu
að innrás íraka í íran 1980 hefði
miðað að því að koma í veg fyrir að
Khomeini tækist að gera ofstækis-
fulla sjíta-múhameðstrú sína að „út-
flutningsvöru", en sjálfur fylgir
Hussein súnní-múhameðstrú. En
nú þykir sýnt að fyrir honum hefur
vakað að mynda Stór-írak er réði
öllum helstu olíusvæðum og sigl-
ingum um Persaflóa. Svo sem kunn-
ugt er gerði hann vináttusamning
við írani nokkru eftir töku Kuwait á
fyrra ári og tryggði þannig öryggi
landamæra sinna í austri.
Saddam Hussein sýndi það í mars
1990 að alþjóðlegur þrýstingur hef-
ur ekki mikil áhrif á hann, en þá lét
hann hengja blaðamanninn Farzad
Bazoft, er starfaði í London, fyrir
njósnir. Áköll úr öllum áttum um
náðun komu fyrir ekki.
Stáltaugar Husseins og það hve
kænlega hann hefur fært sér í nyt
óbeit Araba og Vesturlandabúa á
stjórnvöldum ílran hefur verið einn
helsti styrkur hans og hjálp við að
halda í völdin.
Hussein hefur um sig geysimikinn
öryggisvörð. Mun ástæða til þess.
Bróðir hans, fyrrum öryggismála-
ráðherra íraka, Barzan Tikriti að
nafni, hefur ritað bók um Saddam.
Segir þar að honum hafi verið sýnt
banatilræði sjö sinnum á fimmtán
árum.
Árið 1963 gekk Saddam Hussein að
eiga frænku sína Sajioda Tolfah. Þau
eiga fimm börn.
Milljónamæringurinn sem
gerðist stríðshetja
Þrátt fýrir hæglætið og prúð-
mennskuna hefur Bush reynst
meiri „stríðsjálkur" en Reagan.
George Herbert Walker Bush, sem
vinirnir kalla „Poppy“ sín í milli, eins
og á skólaárunum, fæddist 12. júní
1924 í Milton í Massachusetts. Faðir
hans, Prescott Bush, var kaupsýslu-
maður og gerðist síðar þingmaður í
Connecticut.
Bush ólst upp í hverfi betri borgara
í Greenwich í New York City og í
Connecticut. Hann gekk í bestu
einkaskóla og settist síðan í Yalehá-
skóla. Hann erfði milljónaauð, sem
ekki hefur rýrnað í hans eigin hönd-
um.
Bush þekkir stríð af eigin reynslu,
en 18 ára að aldri gerði hann hlé á
skólanámi sínu og varð yngsti orr-
ustuflugmaður í bandaríska flotan-
um í seinni heimsstyrjöldinni. Hann
flaug 58 árásarferðir af flugvélamóð-
urskipum á Kyrrahafi og var í eitt
skipti skotinn niður. Hlaut hann
heiðursmerki fyrir hugprýði sína.
Er leið að lokum styrjaldarinnar í
janúar 1945 kvæntist hann Barböru
Pierce. Eins og Saddam Hussein er
hann fimm barna faðir og á auk þess
tólf bamabörn.
Eftir stríð hafnaði hann boði um að
gerast fjármálamaður í Wall Street
og fluttist til Texas. Þar hóf hann að
reka oh'uborunarfyrirtæki, sem aflaði
honum senn stórgróða.
Richard Nixon veitti honum eftir-
tekt í forsetatíð sinni. Það var Nixon
sem vakti athygli á Bush, er hann
gerði hann að sendiherra Bandaríkj-
anna hjá Sameinuðu þjóðunum 1971
og að formanni Repúblikanaflokks-
ins 1973. En þetta var erfið staða að
gegna þegar Watergate-hneykslið
dundi yfir skömmu seinna.
Þegar Nixon hafði orðið að segja af
sér 1974 gerði Ford forseti Bush að
yfirmanni bandarísku fyrirgreiðslu-
skrifstofunnar í Kína. 1976-1977
stjórnaði hann svo CIA, en stofnunin
var sliguð af hneykslismálum um
þær mundir.
Bush var eini frambjóðandinn innan
Repúblikanaflokksins sem lagði Ron-
ald Reagan að velli í nokkrum for-
valskosningum árið 1980, en Reagan
þeytti honum til hliðar, sem öðrum,
þegar á reyndi. Stjómmálaferill Bush
virtist á enda þegar frambjóðandi
Repúblikana, Reagan, reyndi að fá
Gerald Ford til þess að gerast með-
frambjóðandi sinn við kosningarnar.
En Ford afþakkaði og þá varð að not-
ast við næst besta kostinn — og hann
var Bush.
Vinir Bush segja að hann sé maður
með eindæmum kurteis og auðsýni
öllum sérstaka hlýju. Hann er svo
tryggur vinum sínum að orð er á gert
og marga bestu vinina hefur hann átt
í meira en 40 ár. Dæmi um þetta er
utanríkisráðherrann, James Baker.
Þeir hafa þekkst frá því er þeir fyrst
kynntust í Houston í Texas nokkm
eftir 1950.
„Hann kemur ekki sérlega vel fyrir í
sjónvarpi," segir John Overbey, gam-
all viðskiptafélagi hans frá dögum ol-
íuborunarfyrirtækisins í Texas. „En
ég þori að veðja að menn geta farið
um landið þvert og endilangt í þrjú
ár og samt ekki fundið neinn sem
ekki líkar vel við hann.“
Margir ætla að átökin við Persafló-
ann verði til þess að Bush muni reka
af sér það orð sem oft hefur af honum
farið — að hann sé ekki nægilega
ákveðinn. En komið hefur í ljós að
þrátt fyrir að Reagan væri gjarn á að
skaka brandinn framan í heiminn,
ætlar Bush að reynast meiri stríðs-
maður í forsetatíð sinni en hann. Það
var Bush sem sendi lið til þess að
steypa Manuel Noriega af stóli í Pan-
ama í desember 1989. Einnig léði
hann Corazon Aquino liðstyrk
bandaríska flughersins síðla árs 1989
og sendi lið til E1 Salvador í því skyni
að bjarga nokkrum Bandaríkja-
mönnum það sama ár.
Bush hefur að undanförnu átt í vök
að verjast vegna erfiðleika varðandi
fjármálastefnu stjórnar sinnar. Tákist
honum hins vegar að leiða átökin við
Persaflóann til lykta með skaplegum
hætti, má þó vera að stríðið reynist
honum til framdáttar við endurkjör.
FRYSTIKISTUR
ÚTSALA
Öll verð miðast við staðgreiðsluverð
152 lítra kr. 29.990,-
191 lítra kr. 33.490,-
230 lítra kr. 36.990,-
295 lítra kr. 38.910,-
342 lítra kr. 40.950,-
Ð
L,
HEIMILISKAUP H F
• HEIMILISTÆKJADEILD FALKANS •
SUÐURLANDSBRAUT 8, SÍMI 84670.
Innrabyrði úr
hömruðu áli
Lok með ljósi,
læsingu, jafn-
vægisgormum
og plastklætt
Djúpfrystihólf
Viðvörunarljós
Kælistilling
Körfur
Botninn er
auðvitað frysti
flötur ásamt
veggjum

|

'

Skilafrestur
launaskýrslna o.fl. gagna
Samkvæmt lokamálsgrein 93. gr.
laga nr. 75/1981 um tekju- og
eignarskatt hefurskilafrestur eftir-
talinna gagna sem skila ber á
árinu 1991 vegna greiðslna o.fl. á
árinu 1990 verið ákveðinn sem
hérsegir:
I. Tilogmeð
21. janúar 1991:
1. Launaframtal ásamt
launamiðum.
2. Hlutafjármiðar ásamt
samtalningsblaði.
3. Stofnsjóðsmiðar ásamt
samtalningsblaði.
4. Bifreiðahlunnindamiðarásamt
samtalningsblaði.
II.Tilogmeð
20. febrúar 1991:
1. Afurða- og innstæðumiðar
ásamt samtalningsblaði.
2. Sjávarafurðamiðar ásamt
samtalningsblaði.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
III. 77/ og með síðasta
skiladegi skatt-
framtala 1991:
1. Greiðslumiðar yfir hvers konar
greiðslur fyrir leigu eða afnot af
lausafé, fasteignum og fasteigna-
réttindum, sbr. 1. og 2. tölul.
C-liðs 7. gr. sömu laga.
2. Gögn frá eignarleigufyrirtækjum
þar sem fram koma upplýsingar
varðandi samninga sem eignar-
leigufyrirtæki, sbr. II. kafla laga
nr. 19/1989, hafa gert og í gildi
voru á árinu 1990 vegna fjár-
mögnunarleigu eða kaupleigu á
fólksbifreiðum fyrir færri en 9
manns. M.a. skulu koma fram
nöfn leigutaka og kennitala,
skráningarnúmer bifreiðar, leigu-
tímabil ásamt því verði sem
eignarleigufyrirtæki greiddi fyrir
bifreiðina.
LETTOSTAR
, þrír góðir á léttu nótunum
MUNDU EFTIR OSTINUM