Tíminn - 29.01.1991, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 29. janúar 1991
Tíminn 5
Hornsteinn varnarmálastefnu íslendinga veldur þingmönnum heila-
brotum vegna hugsanlegrar aðildar íslands að Persaflóastríðinu:
Þingmenn óttast að
ísland verði að lýsa
yfir stríði við írak
ísland verður ekki sjálfkrafa aðili að stríði ráðist írak á Tyrkland. ís-
land mun ekki lýsa yfir stríði við írak nema ráðherraráð Atlants-
hafsbandalagsins lýsi yfir stríði við írak og Alþingi íslendinga sam-
þykki að fara í stríð. Þetta kom fram hjá forsætisráðherra, utanrík-
isráðherra og fjármálaráðherra á Alþingi í gær þegar rætt var utan
dagskrár um Persaflóastríðið og hugsanlega aðild Islands að því.
Það var Kristín Einarsdóttir, þing-
maður Kvennalistans, sem hóf um-
ræðuna. Hún bað utanríkisráðherra
og forsætisráðherra um að skýra Al-
þingi frá þeirra túlkun á 5. grein Atl-
antshafssamningsins frá árinu 1949,
en þar segir: .Aðilar eru sammála
um að vopnuð árás á eitt þeirra eða
fleiri í Evrópu eða N- Ameríku skuli
teljast árás á þá alla. Fyrir því eru
þeir sammála um að ef slík vopnuð
árás verður gerð að þá muni hver
þeirra, í samræmi við rétt þann til
eigin varna og sameiginlegra sem
viðurkenndur er í 51. gr. sáttmála
Sameinuðu þjóðanna, aðstoða aðila
þann eða þá sem á er ráðist með því
að gera þegar í stað, hver um sig og
ásamt hinum aðilunum, þær ráð-
stafanir sem hann telur nauðsynleg-
ar og er þar meðtalin beiting vopna-
valds til að koma aftur á friði og
varðveita öryggi N- Atlantshafs-
svæðisins."
Kristín sagðist ekki túlka greinina
á þann veg að ísland sé sjálfkrafa
komið í stríð verði ráðist á TVrkland,
sem er aðili að samningnum eins og
ísland. Kristín sagði að ef sú væri
ekki raunin teldi hún kominn tíma
til að losa ísland undan slíkri kvöð.
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
Takast saettir
á Vesturlandi?
Davíð víkur
úr öðru sæti
Framsóknarmenn á Vesturlandi
bíða nú eftir svari Sigurðar Þórólfs-
sonar um hvort hann taki annað
sæti á framboðslista framsóknar-
manna á Vesturlandi. Davíð Aðal-
steinsson á Ambjargarlæk tilkynnti
um helgina að hann viki úr öðru
sæti listans og um leið skoraði
hann á Sigurð að taka sæti sitt.
Sigurður Þórólfsson er bóndi á
Innri Fagradal í Saurbæjarhreppi í
Dölum. Hann lenti í þriðja sæti á
framboðslista framsóknarmanna á
Vesturlandi þegar listinn var valinn
á kjördæmisþingi í desemberbyrjun.
Megn óánægja hefur ríkt meðal
Dalamanna um að eiga ekki mann í
efstu sætum listans og hafa verið í
gangi hugmyndir um sérstakan BB
lista en líklegt er að sættir takist eft-
ir þessa ákvörðun Davíðs á Arnbjarg-
arlæk. -sbs.
Bílveltaí Eyjum
Bílvelta varð í Vestmannaeyjum
snemma á laugardagsmorguninn.
Bíll sem ók eftir Dalavegi fór út af og
fór margar veltur. Tveir voru í bíln-
um og slasaðist annar það alvarlega
að hann var talinn í lífshættu um
tíma. Hann gekkst undir aðgerð á
sjúkrahúsinu í Vestmannaeyjum og
er úr lífshættu. Grunur leikur á að
piltarnir tveir í bílnum hafi verið
undir áhrifum áfengis. —SE
isráðherra sagði engan vafa Ieika á
því að ísland væri ekki þátttakandi í
stríði. ísland stæði hins vegar að 12
ályktunum Sameinuðu þjóðanna
sem fela í sér fordæmingu á innlim-
un íraks á Kúvæt og kröfu um að ír-
aksher fari frá Kúvæt. Utanríkisráð-
herra sagði að ísland væri skyldugt
til að aðstoða Sameinuðu þjóðirnar
við að framfylgja þessum ályktun-
um.
Utanríkisráðherra sagði að til þess
að 5. gr. Atlantshafssáttmálans yrði
virk yrði ráðherraráð Nató að koma
saman og samþykkja að hernaðar-
árásin falli undir ákvæði greinarinn-
ar. Slík ákvörðun yrði ekki tekin
nema um það væri fullt samkomu-
lag aðildarþjóða Nató. Síðan yrðu
ríkisstjórnir eða þjóðþing hvers
lands fyrir sig að samþykkja að lýsa
yfir stríði við árásaraðilann. Ráð-
herra sagði erfitt að segja fyrir um
hvernig mál þróast á næstu vikum
við Persaflóann, en sagðist efast um
að Nató dragist inn í stríðið með
þeim hætti sem rætt er um.
Jón Baldvin sagði að Atlantshafs-
bandalagið væri árangursríkasta
varnarbandalag sem stofnað hefði
verið. Hann sagðist telja varhuga-
vert fyrir vopnlausa smáþjóð eins og
íslendinga að leggjast gegn því að
ákvæðum 5. gr. væri beitt. Hún væri
hornsteinn Atiantshafsbandalagsins
og sú grein sem íslendingar settu
mest traust á.
Steingrímur Hermannsson forsæt-
isráðherra sagðist hafa sama skiln-
ing á 5. gr. og Kristín Einarsdóttir
og utanríkisráðherra. íslendingar
yrðu ekki sjálfkrafa þátttakendur í
stríði verði ráðist á Tyrkland. For-
sætisráðherra benti ennfremur á að
íslendingar hefðu skyldur fram yfir
ýmis önnur aðildarríki Nató vegna
þess að í varnarsamningi íslands og
Bandaríkjanna er ákvæði sem skuld-
bindur íslendinga að veita Banda-
ríkjamönnum aðstöðu hér á landi
og hjálp við að standa við og fram-
kvæma alþjóðlegar samþykktir.
Ólafur Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra sagði ástæðu til að undir-
strika að Sameinuðu þjóðirnar
stæðu ekki að þessu stríði og að ís-
lendingar hefðu ekki átt aðild að
þeirri ákvörðun forseta Bandaríkj-
anna að hefja loftárásir á írak. Hann
sagði einnig ljóst að ekki væri hægt
að draga Islendinga inn í stríðið
nema því aðeins að Islendingar vildu
taka þátt í því og vísað í því sam-
bandi til skilnings utanríkisráðherra
á 5. greininni. Hann sagði að þrátt
fyrir að ekki væru í stjórnarskrá ís-
lands ákvæði um að Alþingi yrði að
samþykkja stríðsyfirlýsingu, líkt og
þjóðþing margra annarra ríkja þurfa
að gera, kæmi ekki annað til greina
en slík yfirlýsing yrði borin undir Al-
þingi.
Ólafur Ragnar sagði brýnt að menn
athuguðu í þessari umræðu að 5.
greininni umtöluðu hefði aldrei ver-
ið beitt og því væri ekki komið nein
reynsla á það hvernig staðið verður
að því að taka ákvörðun um að beita
henni. Hann sagðist hins vegar telja
það misnotkun á Atlantshafssamn-
ingnum ef greinin er látin ná til
hugsanlegra loftárása íraka á her-
flugvelli í Tyrklandi vegna þess að
Tyrkland og Bandaríkin hafa gert
tvíhliðasamning sín á milli um að
gera loftárásir á írak frá tyrkneskum
herflugvöllum. Nató hafi ekki staðið
að þeim samningi. Öðru máli gegni
ef írakar gerðu árásir á flugher
Belga, Þjóðverja og ítala, sem nú
eru í Tyrklandi á vegum Nató.
Ólafur Ragnar sagði að það væri
sérkennilegt að Vesturlönd skuli
vera í þeirri aðstöðu að þurfa heyja
stríð til þess að afvopna þjóð sem
þau sjálf hafa átt drýgstan þátt í að
vopna. Hann tók fram, líkt og aðrir
ræðumenn í umræðunum, að ekk-
ert gæti réttlætt innlimun íraka á
Kúvæt.
Rétt er að taka fram að þegar rætt
er um að ísland gerist hugsanlega
aðili að stríðinu við Persaflóa er ekki
átt við að íslendingar taki þátt í
beinum hernaðaraðgerðum, heldur
er átt við að ísland lýsi formlega yfir
stríði við írak og taki hugsanlega
þátt í að styðja það fjárhagslega. Slík
yfirlýsing af íslands hálfu gæti hins
vegar kallað á viðbrögð af hálfu ír-
aka t.d. hryðjuverk.
-EÓ
Lögreglumenn niður við Tjöm síðdegis á sunnudag binda endi á þján-
ingar hinna særðu álftar og fæla upp aðra fugla. Tímamyndir Pjetur
Ungur drengur fylgdist með endalokum álftarínnar og var greinilega
brugðið, enda óvanur því, eins og flest borgarböm, að sjá dýr aflífuð.
Þjáningar linaðar
Síðdegis á sunnudag skaut lögregl-
an í Reykjavík særöa álft á Tjamar-
bakkanum í Reykjavík. Boríst hafði
fjöldi ábendinga vegna álftarinnar
og því var hún aflífuð og bundinn
endi á þjáningar hennar.
Það sló nokkurn óhug að fólki sem
horfði á aðfarirnar og gagnrýnis-
raddir voru uppi vegna þess að álftin
var skotin fyrir almenningsaugum,
þar á meðal fjölda barna, í stað þess
að koma fuglinum í burtu og aflífa
hann svo. Ævar Petersen hjá Nátt-
úrufræðistofnun sagði að önnur ráð
hefðu ekki dugað þar sem þetta
hefði verið fullfleygur fugl og ekki
hægt að hemja hann á neinn hátt.
Ævar sagði að oft þyrfti að nota vopn
á fugla við Tjörnina, s.s. vargfugl,
þannig að þetta atvik á sunnudaginn
hefði ekki verið neitt einsdæmi.
-sbs.
Noröurlandaráö sendir sendi-
nefnd til Eystrasaltsríkja
Forsætisnefnd Norðurlandaráðs
hefur ákveðið að senda sendinefnd
til Eystrasaltsríkjanna og sýna þar
með samstööu með sjálfstæðisöfl-
unum í þessum ríkjum.
Þetta kom fram í máli Páls Péturs-
sonar, forseta Norðurlandaráðs, á
fjölmennum útifundi í miðborg
Stokkhólms í gær. í ávarpi sínu
skýrði Páll frá því hvað Norður-
landaráð hyggst gera á næstunni
og nefndi þar meðal annars vænt-
anlega för sendinefndar á vegum
Noðurlandaráðs og eins sendi-
nefndar á vegum Alþingis íslend-
inga. Málstaður íslendinga virðist
hafa vakið sérstaka athygli því á
einu af fáum spjöldum, sem sáust
uppi við á fundinum, var letrað „ís-
lendingar hafa viðurkennt Litháen
- hvenær kemur að Svíþjóð?"
-sbs.
MIÐVIKUDAGURINN 30. JANUAR 1991
Kemur út á morgun