Tíminn - 01.02.1991, Side 5

Föstudagur 1. febrúar 1991
Tíminn 5
Svo kann að fara að Jón Baldvin lendi í svipaðri stöðu hvað varðar samning um
Evrópskt efnahagssvæði og Steingrímur J. er í varðandi nýjan búvörusamning:
Verður Alþingi kallað
saman um EES í sumar?
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra segir vel koma til greina að kalla
nýtt þing saman snemma í sumar til að fjalla um samning um Evrópskt efna-
hagssvæði. Reiknað er með að aðalsamningamenn íslands skrifi undir samn-
inginn í lok apríl eöa byrjun maí og utanríkisráöherra skrífi síðan undir endan-
legan samning í júlí. Ovíst er hver afstaða íslensku stjómmálaflokkanna verður
til lokasamningsins, en nú er einmitt veríð að leysa stærstu og erfiðustu deilu-
málin. Svo kann að fara að þá komi brestur í samstöðuna sem hingað til hefur
verið um málið og hvað gerir Jón Baldvin þá?
Stefnt er að því að í lok apríl eða lega stjórnarflokkar, eru því andvíg-
maí riti aðalsamningamenn Evr-
ópubandalagsins og EFTA undir
drög að samkomulagi um Evrópskt
efnahagssvæði (EES). Fyrirhugað er
að utanríkisráðherrar landanna
skrifi síðan undir endanlegan samn-
ing í júlí. Hér heima hefur alla tíð
verið unnið að málinu með það í
huga að mynda um það sem mesta
pólitíska samstöðu. Fram að þessu
hafa íslensku stjórnmálaflokkarnir
borið gæfu til að vera nokkuð sam-
stiga í málinu. Það kann hins vegar
að breytast þegar menn sjá samn-
inginn í endanlegri mynd og búið er
að ná lendingu í erfiðustu ágrein-
ingsmálum EFTA og EB. Ef sam-
staða íslenskra stjórnmálamanna
rofnar á því augnabliki um þetta
mikilvæga mál, hljóta menn að
spyrja hvað Jón Baldvin gerir þá.
Skrifar Jón Baldvin undir ef einn
eða fleiri stjórnmálaflokkar, hugsan-
ir?
Það er ljóst að hvað sem líður pól-
itískri samstöðu mun utanríkisráð-
herra skrifa undir samninginn með
fyrirvara um samþykki Alþingis.
Hann hefur fullt umboð til að skrifa
undir án þess að ráðfæra sig fyrst við
Alþingi eða ríkisstjórn. Staða Jón
Baldvins gæti orðið erfið í lok aprfl,
skömmu eftir alþingiskosningar, ef
ágreiningur verður um EES- samn-
inginn. Einmitt á þeim tíma verður
hann ráðherra í starfstjórn með tak-
markað umboð til að taka mikilvæg-
ar ákvarðanir. Tálað hefur verið um
að EES-samningurinn sé eitt
stærsta mál sem íslenska þjóðin hef-
ur staðið frammi fyrir í 55 ára sögu
lýðveldisins.
Frá því að skrifað verður undir í
aprfl eða maí og fram í júlí munu
flest þjóðþing aðildarlandanna fjalla
um samninginn, en flest þeirra sitja
lengur en það íslenska. Bent hefur
verið á að ófært sé að láta Alþingi
ekki fjalla um samninginn fyrr en í
október þegar nýtt þing á að koma
saman samkvæmt lögum. Jón Bald-
vin sagði hugsanlegt að Alþingi yrði
kallað saman strax í sumar til að
fjalla um samninginn. Um það hefði
hins vegar ekki verið tekin nein
ákvörðun og yrði líklega ekki gert
fyrr en eftir kosningar.
Utanríkisráðherra sagði fyrir ára-
mót að búið væri að ná samkomu-
lagi um 98% af þeim málum sem
EES-samningurinn fjallar um, en
mikilvægustu málin væru hins veg-
ar eftir. Um þau hefur verið togast á
síðustu vikur og mánuði. Þau lúta
fyrst fremst að því hver og hvernig
eigi að stjórna Evrópska efnahags-
svæðinu. í desember á síðasta ári
kom EFTA fram með tilboð sem
fjallar um að EFTA sé reiðubúið að
falla frá öllum varanlegum fyrirvör-
um gegn því að EFTA fái sterkari
stöðu í ráðinu sem kemur til með að
stjórna EES. EB kom með tillögur á
móti sem EFTA segir að séu ekki
fullnægjandi nema að hluta til. Til-
boðið kveður á um að komið verði á
fót EES-ráði sem hafi pólitískt hlut-
verk og geti sett upp undirnefndir til
að undirbúa ákvarðanir. Um þetta
hefur verið rætt síðan í desember og
miðað í átt til samkomulags að því
er utanríkisráðherra segir. „Ég met
það svo að þetta mál verði ekki að
ásteytingarsteini," sagði Jón Bald-
vin.
Þegar EFTA-löndin buðust til að
falla frá varanlegu fyrirvörunum
tóku þau fram að það gerðu þau
með fyrirvara um samþykki ríkis-
stjórna sinna. Ríkisstjórnirnar hafa
rætt þetta atriði og sagðist Jón Bald-
vin meta það svo að þær væru þessu
samþykkar. íslenska ríkisstjórnin
hefur oft rætt þetta mál. Jón Baldvin
sagðist telja að hún væri fylgjandi
því að falla frá þeim fyrirvörum sem
ríkisstjórnin gerði í upphafi við-
ræðnanna. Hægt væri að tryggja
hagsmuni íslands með því að breyta
íslenskri löggjöf. Alþingi og fram-
kvæmdarvaldið eru þessa dagana að
vinna að löggjöf sem á að tryggja að
útlendingar geti ekki keypt hér land
í stórum stfl og að orkulindir verði
áfram í eigu íslensku þjóðarinnar,
en fyrirvararnir fjalla fyrst og fremst
um þessi tvö atriði. Landbúnaðar-
ráðherra er að skoða hvaða breyt-
ingar þarf að gera á jarðalögum og
ábúðarlögum og í þinginu er nú til
Dagsbrún vekur athygli á furðulegum hækkunum hjá ríki, sveitarfélögum, tryggingafélögum og bönkum:
GLOPRUM VIÐjþJÓÐAR-
SÁTTINNI ÚR LUKUNUM?
umfjöllunar frumvarp sem fjallar
um eignarrétt á orkulindum. Krist-
ín Einarsdóttir, alþingismaður
Kvennalista, upplýsti á Alþingi í gær
að um frumvarpið væri bullandi
ágreiningur í þingnefnd, en Jón
Baldvin sagðist vera sannfærður að
meirihluti væri fyrir frumvarpinu á
Alþingi og að það yrði að lögum á
þessu þingi.
En þó að rfkisstjórnin sé fyrir sitt
leyti búin að gefa grænt Ijós á að
falla frá fyrirvörunum virðist annað
gilda um stjórnarflokkana. Hjörleif-
ur Guttormsson alþingismaður seg-
ir að málið hafi ekki verið rætt í
þingflokki Alþýðubandalagsins. Jón
Baldvin sagðist undrast það og þörf
væri á að bæta þar úr. Málið hafi
þegar verið rætt í þingflokkum Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks og
hann sagðist einnig telja að Borg-
araflokkurinn hafi rætt málið.
Um sjávarútvegs- og landbúnaðar-
mál er hart barist í viðræðum um
EES. EFTA hefur krafist tollfrjáls
aðgangs fyrir sjávarafurðir. EB hefur
neitað að ræða það mál nema að
EFTA fallist á rýmri aðgang að
markaði fyrir 70 landbúnaðarteg-
undir sem þeir hafa skilgreint sér-
staklega. Þegar liggur fyrir að í EES-
samningnum verða aðildarþjóðun-
um ekki veittur frjáls aðgangur að
fiskimiðum hinna landanna, enda
væru íslendingar ekki með í viðræð-
unum ef það væri til umræðu.
-EÓ
„Ég held að menn átti sig ekki á að
ef við gloprum þessari þjóðarsátt út
úr lúkunum á okkur þá kemur hér
yfir æðandi verðbólga, lánskjaravísi-
tala fer upp úr öllu valdi með tílfaU-
andi gengislækkunum og atvinnu-
leysi,“ sagði Guðmundur J. Guð-
mundsson, formaður Dagsbrúnar, í
gær. Stjóm Dagsbrúnar hélt fund í
gær og sendi frá sér ályktun þar sem
vakin var athygU á furðulegrí þróun í
hækkunum gjalda sem átt hefur sér
stað undanfaríð hjá ríki, sveitarfé-
lögum, tryggingafélögum og banka-
stofnunum.
í ályktun Dagsbrúnar segir að þess-
ar hækkanir dynji yfir á sama tíma
og kaup verkafólks sé óbreytt og
verkalýðsfélög leggi sig öll fram við
að hindra verðhækkanir sem rýra
kaupmátt Iaunatekna, sem var þó
lítill fyrir. Þær hækkanir sem orðið
hafa um og eftir áramótin eru hjá
Reykjavíkurborg 5% hjá Rafveit-
unni, 8,4% hjá Hitaveitunni, 9% á
strætisvagnagjöldum og 12% á fast-
eignagjöldum. í Kópavogi hafa fast-
eignagjöld hækkað um 15 til 20%.
Búið er að koma nýju gjaldi, svo-
nefndu sorphirðugjaldi, á í Hafnar-
firði og Mosfellsbæ. Bifreiðagjöld
hafa hækkað um 17%, afnotagjald
Ríkisútvarpsins og Stöðvar 2 hefur
hækkað um 4% og Póstur og sími
um 3,5 til 4%.
Þá hafa tryggingafélög hækkað
húseigendatryggingu um 40 til 50%
en er það misjafnt eftir tryggingafé-
lögum. Þá eru vaxtahækkanir bank-
anna alþekktar.
Guðmundur J. sagði að ef keyrt
yrði áfram á svona hækkunum þá
myndi þjóðarsáttin springa og það
yrði enginn leikur að koma aftur á
slíkum samningum. „Við ætlum
Við eigum samleið með Vilhjálmi
Næstkomandi laugardagskvöld
verður frumflutt söng- og skemmti-
dagskráin Við eigum samleið. Hún
er byggð á ferli Vilhjálms heitins Vil-
hjálmssonar söngvara sem lést í bfl-
slysi í blóma lífsins árið 1978, á há-
punkti ferils síns.
Vilhjálmur, sem hafði einstakt lag á
að ná til áheyrenda sinna í lögum og
textum, naut óhemju vinsælda.
Hann kom víða við á ferli sínum og
mörg laga hans njóta enn mikilla
vinsælda. Á Breiðvangi er rakinn lit-
ekki að kyngja þessum hækkunum
og ætlum að gera tilraunir til þess
að þær verði afturkallaðar, allavega
eitthvað af þeim,“ sagði Guðmund-
ur. Hann sagði að þeir myndu beita
þeim þrýstingi sem þeir hefðu yfir
að ráða, ekki einungis til að berjast
við þessar hækkanir heldur einnig
til að afstýra þeim hækkunum sem
væru yfirvofandi. „Það er fjöldinn
allur af fyrirtækjum sem er í kjöl-
vatninu og bíður eftir því að hækka
og þau gera það ef þau fá ekki ein-
hver verulega afgerandi mótmæli og
aðgerðir gegn þessum hækkunum,"
sagði Guðmundur. Hann sagði að
þeir myndu hafa samband við önnur
verkalýðsfélög og reyna á einhvern
hátt að samræma aðgerðir til að
berjast á móti þessum hækkunum.
—SE
VETRARHJÓLBARÐAR
Nýir
fólksbílahjólbarðar
HANKOOK frá Kóreu
Gæðahjólbarðar á mjög
lágu verði frá kr. 3.180,-
Örugg og hröð þjónusta
BARÐINN hf.
Skútuvogi 2, Reykjavfk
Símar: 91-30501 og 91-84844
Leiðrétting
Ritvilla slæddist inn í opið bréf
Tómasar Gunnarssonar lögmanns
sem birtist í tímanum í gær.
Prentað stóð „1800 flöskur af
sterku áfengi", en átti að vera
„1200 flöskur...". Við biðjumst vel-
virðingar á þessum mistökum.
Hópurínn sem stendur að sýningunni
ríkur söngferill Vilhjálms og þeir
söngvarar koma fram eru Rut Reg-
inalds, Ellý Vilhjálms, Pálmi Gunn-
arsson og Þorvaldur Halldórsson. Þá
rifjar Ómar Ragnarsson upp
skemmtileg samskipti sín og Vil-
hjálms og slær á mjög óvænta
strengi.
um féríl Vilhjálms heitins
Hemmi Gunn er sögumaður á sýn-
ingunni og stiklar hann á stóru í
lífshlaupi Vilhjálms. Hljómsveitar-
stjórn er í höndum Magnúsar Kjart-
anssonar en sýningarstjóri er Egill
Eðvarðsson, sem sett hefur upp
margar stórsýningar af þessu tagi á
liðnum árum. -sbs.
ÞJOÐMINJASAFN ÍSLANDS
HÚSAFRIÐUNARNEFND
Húsafríðunarsjóður
Húsafriðunarnefnd auglýsir eftir umsóknum til Húsa-
friðunarsjóðs, sem starfar samkvæmt lögum nr.
88/1989, til að styrkja viðhald, endurbætur og sér-
fræðilega ráðgjöf við undirbúning framkvæmda við
friðuð hús og hús sem hafa menningarsögulegt og
listrænt gildi. Einnig eru veittir styrkir til bygginga-
sögulegra rannsókna og útgáfu þeirra.
Umsóknirskulu sendarfyrir 1. apríl nk. til Húsafriðun-
arnefndar, Þjóðminjasafni íslands, Pósthólf 1489,
121 Reykjavík, á eyðublöðum sem þarfást.
Húsafriðunamefhd.