Tíminn - 03.04.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 3. apríl 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofiirLyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöidsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð í lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ti’aust kvótakerfi
Skoðanakönnun sem Gallup á íslandi gerði fyrir
páska á vegum tímaritsins Sjávarfrétta leiðir í ljós að
gildandi fyrirkomulag á fiskveiðistjórn nýtur fylgis
mikils meirihluta þjóðarinnar. 62% þeirra sem tóku
afstöðu til málsins sögðust styðja núverandi kvóta-
stefnu. Þeir sem ekki lýstu stuðningi við gildandi
kvótareglur dreifðu fylgi sínu á ýmsar og ólíkar
minnihlutaskoðanir eða tóku enga afstöðu.
Þessi skoðanakönnun ber ótvírætt með sér að sú
stefna, sem Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra hefur haft forystu um að sameina stjórnvöld
og hagsmunaaðila um, á mikinn hljómgrunn meðal
þjóðarinnar. Þjóðin ber traust til fiskveiðistefnu
sjávarútvegsráðherra á sama hátt eins og Alþingi
hefur allt frá því að Halldór Ásgrímsson tók við for-
ystu sjávarútvegsmála fyrir átta árum virt forgöngu
hans um þróun fiskveiðistjórnar með samþykkt lög-
gjafar á því sviði.
Fyrstu heildarlög um stjórn fiskveiða voru sett árið
1984. Þau hafa að sjálfsögðu þróast í ljósi reynslunn-
ar og tekið breytingum sem nauðsynlegar þóttu. En
þar sem enn eru fýrir hendi sömu meginaðstæður
um lífríki sjávarins og voru fyrir átta árum, að gæta
yrði varúðar í sókn á nytjastofnana og haga veiðum í
samræmi við lífvæna viðhaldsþörf þeirra, er það
ekkert deilumál að fiskveiði á íslandsmiðúm verður
að lúta ströngu aðhaldi.
Um það deila menn heldur ekki að þetta aðhald
verður að vera undir yfirstjórn sjávarútvegsráðherra
samkvæmt stoð í lögum frá Alþingi. Um það verður
heldur ekki deilt að sjávarútvegsráðherra hlýtur að
haga valdbeitingu sinni í eðlilegum samráðum við
hagsmunaaðila í sjávarútvegi og styðjast við ráðgjöf
Hafrannsóknarstofnunar. Alls þessa hefur Halldór
Ásgrímsson gætt af mikilli fyrirhyggju sem nýtur
trausts þjóðarinnar. Ekkert sýnir það betur en nið-
urstaða skoðanakönnunar Gallups og Sjávarfrétta.
í sambandi við þetta skiptir auðvitað höfuðmáli að
meta árangur fiskveiðistjórnar þetta 7-8 ára tímabil
sem um er að ræða. Hvort sem litið er á árangurinn
frá sjónarmiði heildarafkomu sjávarútvegs og þjóð-
arbús eða verndunar- og viðhaldsstefnu fiskistofna
og lífríkis sjávar almennt er ljóst að vel hefur til tek-
ist. Heildarafli landsmanna hefur verið tiltölulega
jafn og stöðugur þessi ár. Stórlega hefur dregið úr
offjárfestingu í sjávarútvegi. Fyllstu aðgæslu er
framfýlgt um sókn á fiskistofnana og varað við of-
veiðihættu hvar sem hún sýnir sig.
Til þess að meta árangur íslenskrar fiskveiðistefnu
og fiskveiðistjórnunar er e.t.v. öruggast til skilnings
að kynna sér fiskveiðistjórnun í Evrópubandalaginu
og bera saman við það sem gerist hér á landi. Sá
samanburður leiðir í ljós muninn á rányrkjustefnu
Evrópubandalagsins og lífvænni fiskveiðistjórn á ís-
landi.
Almenningur á íslandi þekkir þennan mun og
treystir þess vegna forystu núverandi sjávarútvegs-
ráðherra um árangursríka fiskveiðistjórn og al-
menna fiskveiðistefnu.
&&&&V888Í m mmmmm %:í:; " >
ííÝiíííííííS ■■ ■■ ■ mmMmmmmmmmm mmrnm
Flugleiöir og Eimsfcipafélag ís-
lands eru saretengd fyrirtæki. Því
ráöa hlutabréfm og eigendur
þeirra, þar sem má fínna frfðan
flofcfc úr Qölskyldunum íimmtán.
Þessir eigendur fcaupa efcki hluta-
bréf í fyrirtaefcjum sem hafa lítið
umleiids, eða þeim sem byggst
hafa öðrum þræði upp á félags-
hyggju. Ailt slífct er þessure eig-
endure hlutabréfa í Flugleiöure og
Eimskip heidur á móti skapi. Þeir
vilja eiga það sere stórt er, eins og
skíp og flugvélar. En slfkar eignlr
fæla þá ektó frá aö ræöa fjálgíega
rim óþolandi einkaaöstööu ann-
arra, jalhvel þótt slík samtök séu
byggö upp af fimmtíu þúsund
meðlimum. Þá er aðeins um að
ræða dagaskipti. Þennan daginn
er barist með fcjafti og klóm fyrir
einokunaraöstöðu í flugi til og frá
landinu, eöa farmflutningum reeð
skipum. Hinn daginn er fárast útí
ímyndaða einkaaðstööu voldugra
félagasamtaka, sem hafa náð þehn
árangri, að verða umsvifamildl í
verslun og framieiðslu.
Frumskógur farmiða
Um páskana var víða ferðast.
Mikill fjöldi notfærði sér greiðar
flugsamgöngur við staði innan-
Jands og erlendis. Vegna þess að
páskahátfðin er lengsta frí, sem
fólk yfírleitt fær fyrir utan sumar-
fri, vildu sumir spara sér í far-
gjöldum með því að velja úr frum-
skógi farmiða, þar sem boðið er
upp á afslátt fái flugféiagið að ráöa
ferðatilhögun. Nú gerðist það að
veður var heldur ótryggt og á
surea staði varð ekki flogið sam*
kvæmt áætlun. Þeir sem höfðu
lent í frumskóginum vildu þá
breyta til og fljúga á næstu staði
við áfangastað. Þá kom í Ijós að
afsláttarmiðure var ekki hægt að
breyta, Annað hvort var að fljúga
reeð afsláttarmiðanum á
áfangastað, þótt það yrði ekki fyrr
en á annan í páskum, eða skila
miðanum og kaupa nýjan á næsta
stað viö áfangastaðinn. Sá galli
var þó á þeim skiptum, að kaup-
andinn fékk ekki nema 50% end-
urgreidd af afsláftarmiðanum.
Sldpti engu máli þótt hann gæti
veðurs. I þessu tiifelU var yeðrið
farþeganum að kenna og fyrfr
ábyrgð hans á veðrinu var honum
sMt að þola 50% afföll á afslátt-
anniðanum, víidi hann eða gætí
hann ekki notað hann.
Afföll vegna ófærðar
Bissness er bissness segja fjöl-
skyldumar flmmtán og blaða í
hiutabréfum sínum í Fiugieiðum
og Eimskip. Hvað Flugleiðir
snertir hefur verið komið upp
margbrotnu og flóknu farmiða-
kerfí, sem vel má vera að standist
nokkuð í millilandaflugi. í innan-
landsflugi virðast veðurguðimir
grípa stundum inn í ferðaáætlan-
ir, með þeire hætti að Flugleiðir
segja farþegure sínuœ nánast að
éta skít. Vitað mál er aö veðri er
þannig háttað hér á landi, að oft
teppast lendingarstaðir sfcyndi-
lega. Engu að síður hafa Flugleið-
ir komið upp kerfi, þar sem það er
á ábyrgð farþega hvort flugvöllur
lokast eða ekfci. Að minnsta kosti
er ljóst af fcröfunni um að sé af-
sláttarmlði ebki notaður vegna
ófærðar, skull farþegi ekfci fá
nema 50% hans endurgreidd vilji
hann sfcipta um miða. Svona er að
vera stór og sterkur og hafa einok-
nnaraðstöðu. Hún nær ekki ein-
ungis til áætlunarferða heldur Ííka
til ófærðar, sem norðanhríðin ber
með sér. Þó eiga flölskyldumar
fímmtán engin hlutabréf í henni.
Samt má reyna að græða á henni.
Óskaböm t
einkaeign
En þeir sem tóku sér far með
Flugleíðum um páskahelglna vom
ekki að hugsa um farmiðana sína,
eftlr að þeir vom koronir af stað.
Þeir veltu jafnvei efcfci fyrir sér
hveraig þehr myndu fcomast heim
aftur. Veðurfari er yfirleitt þannig
háttaö á þessum árstíma að flug-
farþegar ráða stundum efcki sín-
um næturstað, þótt ekld sé tefcið
tilHt til þess á afsláttanniðum. Á
meðan stuðst var við skipaferðlr
elnvörðungu, og á meðan Eimsfcip
gefck undir nafninu „Ósfcabam
þjóðarinnar" var ekfci þessum
ferðakvíða til að dreifa. Ósfcabara-
ið hélt sfna leið hvemig sem viðr-
aði og skiiaöi sínum farþegum á
iand án mifcils umstangs. Farmið-
inn var einn og þurftl aldrei að
þrefa um gildi hans. Nú er þetta
allt orðið flóknara og erfiðara við-
fangs. En útgerð flugs og sfcips
hefur styjfcst. Hlutabréfin hafa
hækfcað « verði. Að vísu er fyrir
löngu hætt að tala um ósfcabam
þjóðarinnar. Það var of félagslegt
og benti til að of margir eigendur
væru að flugvélum og skipum.
Fjölsfcyldumar fimmtán kæra sig
efcld um ósfcaböm í bissness. Þaö
minnkar forréttindin. Heldur
fcjósa þær að fljúga með Eimsfcip.
VITT OG BREITT
HASKOLAR OKKAR
Sagnabálkurinn sem rithöfundur-
inn Maxim Gorki skrifaði um upp-
vaxtar- og mótunarár sín er með
glæsilegustu bókmenntaafrekum
þessarar aldar. Eitt bindi þess mikla
verks nefndi höfundurinn Háskólar
mínir. Þar segir frá þeim kafla æv-
innar sem hinnar vitru og hjarta-
stóru babúsku naut ekki lengur og
pilturinn varð að sjá sér farborða
meðal umrenninga. Lífsbaráttan var
hörð og óvægin og sigurlaunin ekki
upp á marga fiska á mælikvarða
þeirra sem meta lífsgæði eingöngu
til auðsældar. En í háskólum Gorkis
sá næmt auga skáldsins glitta í
margan gimstein í öllu því manns-
orpi sem þar þreifst, og sú menntun
sem hann sótti þangað nýttist hon-
um til ágætra stórvirkja.
Margir aðrir geta státað af háskól-
um, þótt misjafnir séu og hafa flestir
það framyfir menntasetur Gorkis að
hafa aðsetur í húsum eða hverfum
og hafa launuðu starfsfólki á að
skipa. Og allir háskólar útskrifa
menntagráður, nema þeir sem Max-
im Gorki sótti þroska sinn í.
Háskóli á hverja
50 þúsund
Ekkert ríki í veröldinni er eins vel
búið háskólum og Lýðveidið ísland.
Þeir eru fjórir talsins fyrir utan þau
menntasetur sem veita kennslu á
háskólastigi, eins og það er kallað.
Og nú er fimmti háskólinn að bæt-
ast við og þegar hann er kominn á
koppinn getum við stært okkur af
því að eiga og reka einn háskóla fyr-
ir hverja 50 þúsund íbúa.
Það gerir 20 háskóla fyrir hverja
milljón íbúa og geta talnafróðir
gamnað sér við að reikna út hvað
þjóðir sem telja svo og svo margar
milljónir þurfa marga háskóla til að
standa okkur íslendingum jafnfætis
á sviði æðri menntunar.
Nú er ákveðið að listmenntin fái
inni í húsi því sem byggt var sem
kjöthöll í Laugarnesi og er allt gott
um það að segja. Kjötið verður nú
höggvið, hakkað og piprað á Hvol-
svelli, en glæsihöll sú sem átti að
hýsa þá starfsemi skiptir um hlut-
verk og verður þríeinn listaskóli.
Svo er hugljómun forstjórafrúar
fyrir að þakka að kjöthöllin verður
rýmd fyrir listmenntun og Hvols-
völlur verður byggður upp fyrir
milljarð til að matbúa kjöt. Farið er
að undirbúa nýbyggingar í stórum
stíl svo ekki þurfi að fara að nýta not-
að húsnæði í byggðum austur þar.
En í Reykjavík skapast mikil og góð
atvinna við eflingu listmenntunar-
innar.
Fúskinu úthýst
En kúltúrtröll gera betur en að
breyta kjöthöll í listkennsluhöll.
Lofað er að það verði hvorki meira
né minna en listaháskóli og verður
nú aldeilis munur að koma kennsl-
unni upp á sjálft háskólastigið, en að
kenna bara í tónlistaskóla, handíða-
skóla eða ieiklistarskóla.
Háskóli skal það verða með prófess-
orum, dósentum og lektorum og
fjöld stundakennara. Þegar listahá-
skóli rís verður ekkert fúsk í listinni
meir.
Ekki hefur enn heyrst hvort kúltúr-
tröll hugsa að gera einn listaháskóia
úr ríkislistaskólunum og er spurn-
ing um hvort það er yfirleitt mögu-
legt. Eðlilegra væri að hafa listahá-
skólana þrjá: konservatorium, aka-
demíu fagurra lista og leiklistaraka-
demíu.
Þegar verðugt húsnæði er loksins
fengið er það aðeins framkvæmdar-
atriði hvort í því verða einn háskóli
eða þrír. Auðvitað endar það ekki
nema á þann eina veg að háskólarn-
ir verða þrír, því það verður sýnt og
sannað að allt annað er rugl og
menningarfólki ekki bjóðandi.
Það mun líka sýna sig þegar náms-
brautum fer að fjölga samkvæmt
eðlilegu margfeldislögmáli (skyldi
það vera til?), að akademíurnar
verða að vera sjálfstæðar og frjálsar
hver af annarri.
Hvað um það. Listaháskóli verður
að veruleika innan tíðar og verður
menningarlegum atvinnuvegum
slík lyftistöng að allir þeir sem ekki
geta lifað af list sinni geta altént lifað
af að kenna öðrum og þúsund blóm
munu spretta í sporum þeirra sem
kenna og nema list á háskólastigi.
Maxim Gorki vissi hvað hann söng
þegar hann kallaði barninginn milli
unglings- og fullorðinsáranna há-
skóla sína. Þar öðlaðist hann þekk-
ingu og reynslu sem dugðu til slíkra
listaafreka að hann hefði jafnvel ekki
gert betur þótt hann hafi gengið í
tíma hjá prófessorum í ríkisreknum
akademíum. OÓ
*TkTt/4. t.‘ tfHs t fc.'*4sL.' fc'