Tíminn - 24.04.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 24. apríl 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavik. Sfmi: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,- , verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Hvert stefnir?
Þrátt fyrir þá ályktun Alþýðublaðsins í gær að úr-
slit kosninganna undirstriki íyrst og fremst þakkir
kjósenda til ríkisstjórnar Steingríms Hermanns-
sonar fyrir vel unnin störf og mikinn árangur
verka sinna, hefur þingflokkur Alþýðuflokksins
ákveðið að styðja ekki lengur þessa ríkisstjórn.
Formaður Alþýðuflokksins tilkynnti Steingrími
Hermannssyni forsætisráðherra í gærmorgun að
Alþýðuflokkurinn teldi rétt að ríkisstjórnin bæðist
lausnar og hefur það orðið. Ríkisstjórnin mun eigi
að síður sitja sem starfsstjórn þar til ný stjórn
verður mynduð, enda er í því efni fylgt viðtekinni
venju.
Þegar svo er komið munu eðli máls samkvæmt
hefjast viðtöl og viðræður ýmiskonar um hugsan-
lega stjórnarmyndun. Þess er að geta að forseti ís-
lands hefur ekki falið neinum tilteknum manni
umboð til stjórnarmyndunar. Af því má ljóst vera
að allir möguleikar hljóta að vera opnir til um-
ræðu, þótt varla verði því neitað að þessir mögu-
leikar eru mislíklegir til þess að verða að veruleika.
Að svo komnu verður engu slegið föstu um það
hvernig hið endanlega stjórnarmynstur verður.
Miðað við úrslit kosninganna sem eru þau að frá-
farandi ríkisstjórn hlaut traust kjósenda eins og
Alþýðublaðið hefur undirstrikað og öllum er ljóst,
er auðvitað eðlilegasti kosturinn að þríflokkasam-
starf Framsóknarflokks, Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags verði endurreist á grundvelli nýs stjórn-
arsáttmála.
Slík endurreisn farsæls stjórnarsamstarfs væri
vísbending um að félagshyggjuflokkarnir ætla að
starfa saman án þess að nokkur þeirra fari að ráð-
ast undir áraburð hjá fjölskylduauðvaldinu í land-
inu með því að gera hinn pólitíska foringja þess,
Davíð Oddsson, að forsætisráðherra. Það getur
naumast verið eftirsóknarvert íyrir neinn formann
félagshyggjuflokkanna að verða til þess að fægja
geislabaug borgarstjórans eftir skuggann sem á
hann féll í kosningabaráttunni.
Því er þó ekki að leyna að Sjálfstæðisflokkurinn
sækir fast að Alþýðuflokknum að ganga til sam-
starfs við sig og ekki vafamál að viðtöl hafa átt sér
stað milli formanna þessara flokka. Hitt er einnig
kunnugt að innan Alþýðuflokksins eru mjög skipt-
ar skoðanir um hversu farsælt eða æskilegt það sé
að vera í stjórnarsamstarfi með íhaldinu. Þótt
reynt sé að gylla minningu hins fræga stjórnar-
samstarfs þessara flokka á árunum 1959-1971,
vekur sú upprifjun minni fögnuð en margir hafa
ímyndað sér. Ekki munu þeir færri Alþýðuflokks-
mennirnir, þar á meðal sjálfur formaðurinn, Jón
Baldvin Hannibalsson, sem betur muna samstarfið
við Sjálfstæðisflokkinn eitt þingár í upphafi nýlið-
ins kjörtímabils. Þótt það samstarf byrjaði með
blíðulátum lauk því með litlum kærleikum.
GARRI

Fátt sýttlr meirl pólitíska fátækt
en að ætla að roynda rfldsstjóra í
tnionlngu annarrar ríklsstjÓmar.
Allt í eino er farið aÖ tala um sam-
steypustjóra Sjálfstæöisflokksins
og Alþýóuflökksins. Umtaiið um
þá stjóra byggist ekki á fiokkun-
nn), sem ætia að mynda hana,
heldur á minningu ríkisstjóraar
sem hér var við jýði frá 1960-71
og nefnd var Vlðreisn. Allir þelr
sem í þeirri stjórn sátu eru látnlr
nema menntamálaráðhem henn-
ar, dr. Gylfi Þ. Gfsiason. Ekki er
vitað tii að neinn þeirra, sem nú
ætla sér ráðherrastól, eigi hlð
minnsta sameiginlegt með hinum
látnu ráðherrum. Samt cr eins og
menn í tveimur
Viðreisn. Birgir Áraason tekur
svo til orða í Alþýðublaðinu f gter,
að viðræður um myndun Við-
reisnar eigi fyrst og fremst að
„snúast um sldptingu ráðuneyta,
en ekki um málefnasamning..."
Slíkur er tiliinningahitinn sem
fyigir Vlðreisnar-nafninu, en sú
ríkisstjóra sat þangað til Alþýðu-
flokkurinn var næstum orðinn að
engu. Sjáifur forínginn, Jón Bald-
vdn Hannibaisson, lýsir yfir í DV í
gær. „Við höfuro ævinlega átt
hlýjar minningar um Viðreisn."
Allt eins og
blómstrið eina
Það ereins ogþessar minningar
flokksformannsins eigi að koma í
stað málefnasamnings. Ekkert er
titið á það, að Viðreisnin var stjóra
sem átti við aðra tíma, var skipuð
öðrum mönnuro og fékkst við alít
önnur og auðveldari vandamál en
nú blasa við, þegar tekist hefur að
koma á jafnvægi og fríði í þjóðfé-
laginu. Með samsteypustjóm Al-
þýðuflokks og Sjálfstæðisflokks
yrðí friðurinn fljótt úö, enda eru
ails knnar kanseilfistar þegar farn-
ír að biýna kutana í fullvissu þess
að þeir fái yfir sig stjóra sem
heimili þeim aö rífa niöur þann
árangur, sem stjóra Steingríms
Hermannssonar náði í efnahags-
og atvinnumálum. Formenn
Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks
vifia flýta scr sero mest við að
koma s^óraarsamstarfinu á. Yfir*
söngurþe
reisninni gömlu og vaktstaða
þeirra yfir dauöra manna beinum
þeirttof ríkisstjdrnar minnir ekki
h'tíð á útgönguversiö JUIt eins og
biómstríð eina“.
að Aiþýðubandaiagið komi llka f
stjórnina, svo hægt verði að knýja
AJþýðufiokkinn til að láta undan í
Jandhúnaðarmálum? Þessar
spuraingar munu leita á hugann
næstu daga. Ólafur Ragnar hefur
þegar beðið um frest til að sansa
Davíö.
Jafnaðarmenn í
Þannig hefur þeim tekist á ör-
skömmum tíma, Davíð og Jóoi
Raldvin, að snúa hugmynd um
samsteypustjóra upp í minningar-
athöfn um virðingarvcrða stjóra-
málamenn, sem náðu óvenjulega
góðri samstöðu sem stóð lengL
Spuraingin er, svo notað sé orða-
lag Jóns Baldvins: Er hann búinn
að ná sér eftír hnlfstungnna?
Önnur spuming: Er hann relðo-
búinn að fóraa góðum árangrí síð-
ustu rfkisstjóraar fyrir samstarf,
sem miðar að því að nota hann og
félaga hans tit fálmkenndra verka
ósamstæðs flokks, þar sem byrjað
verður á því að reyna að knýja Jón
Sigurðsson frá frekari afskiptum
af álverinu með því að koma Frið-
riki Sophussyni í viðskiptaráðu-
neytlð? Þriðja spurning, en þær
eru alttaf þíjár hjá Jóni Baldvin:
Sættir AJþýðuflokkurinn sig við
Etíd er vitað á þessu stígl hvort
Davíð hefur tekið ákvörðnn um *ð
reyna að fá AJþýðubandalagið í
stióraina líka. Honum blýtur að
vera Ijóst, og má þá muna ttt Hjör-
leifs Guttormssonar, sem stund-
um kýs að vera utan flokka og ut-
an stjóraa, að þegar Alþýöuflokk-
urlnn fer að ræða iandbúnaðar-
máiin mun heyrast f Eggerí
Haukdal, Þorsteinl Pálssyni,
Pálma Jónssyni, Vflhjálmi Egfls-
syni og Agli Jónssyöí, jafovel
Halldórí Blöndal ef hann heldur
skoðun sinni nógu fengL Þótt
þingflokkurinn sé stór er þetta
engu að síður noidcur hópur, sem
vitl ekkert hafa með landbúnaðar-
stefnu kratanna að gera. Þá gæti
veríð gott að hafa Alþýðubanda-
fulltrúum hinna tveggja jafnaðar-
mannaflokka að bítast um bænda-
kjörin. Ölafur Ragnar myndi taka
boði um stjómarsetu feglnshendi,
þótt einhverfir flokksbræður hans
væru að æmta. Hann kjaftar þá
bara í kaf. Hann er Hka byrjaður
að tala tungum við Jón Baldvin og
hefur sagt að kratar og kommar
væra tveir jafnaðarmannaflokkar.
Það tekst hins vegar ekkl að sam-
eina þá frekar en austrið og vestr-
ið. Garrf
■ SSSsS i VÍTT OG BREITT
El k ki e r nóg nagað
Sú var tíð að ungur og upprenn-
andi stjórnmálaskörungur sagði
það verða sitt fyrsta verk þegar
hann kæmist til valda að losa Seðla-
bankann við Jóhannes Nordal
bankastjóra. Var látið að því liggja
að það væri mikið þjóðþrifaverk,
því bankastjórinn sá bæri höfuð-
ábyrgð á hræmulegri efnahags-
stjórn. Langt er liðið síðan Jón
Baldvin Hannibalsson settist í
valdastóla og enn situr Jóhannes
Nordal í sínum stóli. Hið lengsta,
sem formaður Alþýðuflokksins og
ráðherra öflugra ráðuneyta hefur
komist í sókn sinni gegn seðla-
bankastjóra, er að lýsa því yfir að
hann sæti með öllu liði sínu í
Dimmuborgum við Arnarhól og
nagaði blýanta. Þarfari iðja færi
ekki fram í því húsi.
í skuggabjörgunum sem eru áföst
við Kolaportið er Þjóðhagsstofnun
einnig til húsa og er því mikið
áhrifavald í peningamálum saman-
komið í þessum mannvirkjum, en
þar eru Seðlabankinn og Þjóðhags-
stofnun hvunndags og markaður-
inn mikli um helgar og er þar
kaupslagað og ráðskast með pen-
inga af engu minni hind en í sjálfu
peningamusterinu á hæðinni fyrir
ofan.
Gúrúar hávaxtanna
Á mánudag, þegar menn voru enn
að átta sig á kosningatölum og eng-
ar viðræður um stjórnarmyndun
voru hafnar og ekki lá fyrir með
neinni vissu hvort Steingrímur
Hermannsson segði af sér, voru
jöfrar Dimmuborga kallaðir fram
fyrir þjóðina til að boða vaxtahækk-
anir.
Þeir Jóhannes Nordal og Þórður
Friðjónsson þjóðhagsstjóri lögðu
línur fyrir næstu ríkisstjórn og er
Jón Baldvin Jóhannes
lausnarorð efnahagsmálanna vaxta-
hækkun, og bar ekkert á milli þjóð-
hags- og seðlabankastjóra í þeim
efnum. Útskýringin er að hækkun
vaxta sé nauðsynleg til að forðast
þenslu.
Þegar nú Jón Baldvin, sem eitt
sinn lék hlutverk seðlabankastjóra-
skelfis, er kominn á flugstig að
mynda eitthvað í líkingu við við-
reisnarstjórnina sálugu, fær hann
það veganesti frá Jóhannesi Nordal
að nú beri þjóðamauðsyn til að
hækka vexti, því annars aukist
þensla sem ekki endar öðruvísi en
með miklu bomsarabomsi, og það
er leiðinlegur endir á stjómmála-
ferli.
Það var og er eitt höfuðverkefni
þjóðarsáttar að halda vöxtum niðri,
því hávextir án verðbólgu virka á
sama hátt á kaupmátt og afborgan-
ir og verðbólga með lágum vöxtum.
Þjóðarsáttin er lágir vextir og lágt
verðbólgustig.
Hún getur vel heitið eitthvað ann-
að innan veggja Seðlabanka og
Þjóðhagsstofnunar, en í atvinnulíf-
inu og innan veggja heimilanna í
landinu er hávaxtastefna ekki þjóð-
arsátt.
Afturgöngur
Vel má vera að betur færi á að í
Seðlabankanum væru menn dug-
legri að naga blýanta og létu af því
að reikna en dæmin sanna. Því und-
arleg er sú tímasetning Þjóðhags-
stjóra og Seðlabankastjóra að ráð-
leggja vaxtahækkun þegar mest
Iiggur við að verja og vernda þjóð-
arsátt. Þegar hún var gerð var ekki
tjaldað til einnar nætur og allir að-
ilar sem að henni stóðu, stjómvöld
og aðilar vinnumarkaðar, gengu út
frá því að hún yrði við lýði til fram-
búðar, en ekki eitthvert stundaríyr-
irbrigði milli kosninga.
Nú mælist Jóhannes Nordal sem
sagt til þess við hinn gamla skelfi
Seðlabankans, að hann kasti þjóð-
arsátt fyrir róða og er það fyrsta af-
borgun til að njóta faðmlaga Sjálf-
stæðisflokksins, sem standa eiga að
minnsta kosti til aldamóta og er
það fróm ósk stórkratans Birgis
Ámasonar í grein í Alþýðublaðinu í
gær og eru þau skrif öll hin fróðleg-
ustu.
Slökunarstefna húsbændanna í
Dimmuborgum er sú að gefa þjóð-
arsátt upp á bátinn og ætti það að
verða Sjálfstæðisflokknum auðvelt,
því hann hefur aldrei átt hlutdeild
að henni. Öðru máli gegnir um Al-
þýðuflokkinn. Hann var og er aðili
að sáttinni og á þess kost að verja
hana áfram ef forystumenn hans
kæra sig um.
En allt stefnir í að forystumenn
krata fórni þjóðarsátt fyrir íhalds-
samvinnu, enda skipar Seðlabanka-
stjóri Jóni Baldvin að lúta sínum
boðum og þjóðhagssjóri hnykkir á.
Meira vesenið að þeir skuli gera
nokkuð annað en naga blýanta.
En Ólafur Ragnar getur ekki hugs-
að sér viðreisn af augljósri ástæðu,
en nýsköpun er kostur sem ekki er
vert að slá hendinni á móti. En hún
kostar líka að sparka þjóðarsátt út í
hafsauga. En hvað gerir maður ekki
fvrir ráðherrastóla?
OÓ