Tíminn - 24.04.1991, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 24. apríl 1991
Nabila al-Taywi starfaði með andspymuhreyfingunni í Kúveit og segir að karlar hafi litið á konur þar sem jafningja. Þær vilja að það sama giidi framvegis.
Kúveiskar konur krefjast nú kosningaréttar:
Stríðið hratt af stað
kvenréttindahreyfingu
Fjórar skelfilegar mínútur meðan á hernámi íraka á Kúveit stóð breyttu lífi Lailu al-Qadhi.
Eftir að hermenn hótuðu að taka dætur hennar frá henni, tóku hugsanir hennar að snúast um
útlæga stjórn Kúveits, sem bjó við þau þægindi sem Sheraton- hótelið í Taif í Saúdi-Arabíu hefur
upp á að bjóða, á meðan þegnar þeirra sem heima sátu lifðu við ógnir íraska hemámsins.
Al-Qadhi er 37 ára og enskukenn-
ari við Kúveit-háskóla. Hún sór þess
dýran eið að aldrei framar skyldi
hún óttast hina allsráðandi al-Sabah
ætt, og að eftir frelsun Kúveits
skyldi hún berjast fyrir réttindum
kvenna og þeirra sem minna mega
sín.
Baráttan hafín
Laila al-Qadhi hefur haldið loforð
sitt, með dætur sínar tvær, Danah, 6
ára, og Reem, 5 ára, öruggar sér við
hlið. Hún hefur hafið baráttuna.
„Hvemig gæti ég nú verið hrædd
við fólk sem dvaldist allan hemáms-
tímann í öryggi á fimm stjömu hót-
eli, en ég lenti í því að bíða dauða
míns fyrir framan byssuhlaup og
átti á hættu að missa bömin mín?“
spyr hún.
Al-Qadhi er ekki ein um að sýna
óánægju sína. Þúsundir kúveiskra
kvenna em á sama máli og hún,
jafhvel þó að flestar þeirra vogi sér
ekki að láta álit sitt í Ijós opinber-
lega. Þær þeirra sem horfðust í auga
við dauða, pyntingar, fangavist og
nauðgun eru ekki lengur reiðubún-
ar að sætta sig við stöðu sína í karla-
þjóðfélaginu í landinu.
Þessar konur eru orðnar „kvenrétt-
indakonur" Kúveits og gera sér von-
ir um að þáttur þeirra í frelsisbarátt-
unni verði til þess að þær fái svipað
endurgjald og breskar konur fengu
eftir fyrri heimsstyrjöld. Konumar
krefjast nú kosningaréttar í fyrsta
sinn og réttarins til kjörgengis.
„Við sem vorum um
kyrrt eigum skiiið að
fá að taka þátt í að
stjóma“
„Ef konur hefðu verið í stjóm Kú-
veits hefði landið kannski ekki átt
sinn þátt í að gera skrímsli eins og
Saddam að hetju,“ segir al- Qadhi.
Hún segir konurnar ekki geta leyft
sér, eftir þá reynslu sem þær hafa
gengið í gegnum, að búa við gömlu,
makráðu afstöðuna að þiggja ein-
faldlega þá mola sem er fleygt að
þeim. „Við sem vorum um kyrrt
þegar raggeitumar flúðu eigum
skilið að fá að taka þátt í að stjóma
landinu," segir hún.
Þá sjö mánuði sem hemámið stóð
smyglaði al-Qadhi mat og pening-
um til útlendinga í felum og tók upp
á sína arma tvær telpur, átta og níu
ára, sem írakar höfðu rekið út af
fósturheimili. Al-Qadhi bendir á að
það vom ekki bara þeir sem báru
skotvopn sem börðust fyrir frelsinu.
Þar sem íraskir hermenn litu svo á
að konur væm þeim ekki eins
hættulegar og karlamir, fengu þær
meira ferðafrelsi. Það notuðu þær
til að smygla vopnum undir
„abbaya“, svarta kuflinum sínum,
og til að fylgjast með ferðum íraskra
hersveita.
Margar konur fölsuðu persónuskil-
ríki og kvenlæknar breyttu kjöllur-
unum í húsum sínum í neyðar-
lækningastöðvar þar sem þær líkn-
uðu særðum baráttumönnum í
neðanjarðarhreyfingunni. Sumar
konur fóm jafnvel út á götumar
með byssur og sprengjur.
„Við viljum virðingu
og grundvallarrétt-
indi“
Nahla, sem er bara 21 árs nemi og
vill ekki láta eftimafn sitt koma
fram, bendir á stuðarann á hvíta
Toyota Prelude bílnum sínum, sem
hún hafði notað til að drepa íraskan
hermann. Það hafði verið af ásettu
ráði. Þegar réttar tvær vikur vom
liðnar af hernámstímanum hafði
hún spurt bróður sinn hvemig hún
gæti orðið andspymuhreyfingunni
að liði. Ráðið sem hann gaf henni
var að leita uppi stakan hermann,
sem sneri baki að henni á götunni,
og keyra yfir hann. Nahla segir svo
frá: „Þegar ég sá einsamlan her-
mann jók ég hraðann og lenti á
honum á 100 km hraða. Hann flaug
yfir vélarhlífina og lá síðan hreyfing-
arlaus á jörðinni. Áður en ég lét til
skarar skríða hugsaði ég sem svo að
þessi maður hefði komið til að drepa
fjölskyldu mína og ræna mig frels-
inu. En eftir á grét ég og leið hræði-
lega vegna þess sem ég hafði gert.“
Núna er Nahla sama spuming efst
í huga og mörgum öðmm konum,
hvemig geta konur sem tóku slíka
áhættu undir hemámi nú setið
þegjandi í heimalandi sínu?
Nabila al-Táywi er tvítug, fædd í ír-
ak en hefur búið í Kúveit í 15 ár.
Hún er hjúkrunamemi og starfaði í
andspyminguhreyfingunni með kú-
veiskum unnusta sínum. Saman
sprengdu þau mannlausan íraskan
skriðdreka í loft upp, tveim vikum
eftir innrásina. Þau vom tekin
höndum síðar í ágústmánuði og
höfð í haldi í næstum sjö mánuði.
Hún segir konur ekki fara fram á
annað en virðingu og gmndvallar-
réttindi. „Karlamir umgengust okk-
ur sem jafningja meðan hemámið
stóð og við viljum bara að það sama
gildi áfram,“ segir hún.
Píslarvotturinn
Kvennahreyfingin hefur fundið sér
píslarvott þar sem er Asrar al- Qa-
bandi. Hún var af þekktri ætt í Kú-
veit og orðin 32 ára þegar hún lét
lífið fyrir föðurland sitt.
Að sögn vina hennar og heimilda
úr neðanjarðarhreyfingunni kom
hún upplýsingum til skila til og frá
al- Sabah-fjölskyldunni í útlegðinni
um gervihnött. írakar tóku hana
höndum og síðar af lífi með einu ax-
arhöggi í höfuðið. Líkami hennar,
sem líka bar þrjú byssukúlusár á
bringu, var vafinn í klæði og skilinn
eftir á grasflöt foreldra hennar.
Hind al-Bahar, læknir og náin vin-
kona al-Qabandi, sagðist vona að
dauði hennar hefði ekki verið til
einskis. Hún segir vinkonu sína hafa
verið sterka og fylgna sér og elskað
landið sitt. „Það væri dapurlegt ef
hlutskipti kvenna breyttist ekkert
núna. Nú er hið fullkomna tækifæri
til að hugleiða að koma á nýju þjóð-
félagi," segir hún.
Kúveiskar konur em ekki algerlega
undirokaðar. Þær njóta meira frelsis
en konur í mörgum öðmm löndum
Mið-Austurlanda, sérstaklega í
Saúdi-Arabíu. Þær mega aka bíl,
klæðast vestrænum fötum og reka
fyrirtæki. Sömu menntunarmögu-
leikar gefa mörgum þeirra færi á að
gegna háum stöðum við kennslu,
læknisfræði, lögfræði og í opinberri
þjónustu.
En konur gjalda kynferðis á fleiri
sviðum en hvað varðar kosninga-
rétt. Einstæðar kúveiskar konur eða
þær sem giftar em útlendingum
eiga í erfiðleikum með að finna hús-
næði. Það sama á ekki við um karla
í sömu kringumstæðum.
Berjast fyrir kosn-
ingarétti kvenna og
karia sem ekki geta
rakið ættir sínar til
Kúveit fyrir 1920
Þrátt fyrir þrýsting frá almenningi
um breytingar og loforð yfirvalda
um að taka upp lýðræði í landinu er
langt frá því að tryggð séu aukin
réttindi kvenna. Þó að herferð
kvennanna njóti stuðnings nokk-
urra áhrifamanna, þ.á m. áætlunar-
ráðherrans, er vitað að emírinn, Ja-
ber al-Sabah fursti, er andsnúinn
stórbrotnum breytingum.
Helsta von kvennanna er bundin
við að þingið verði kallað aftur sam-
an sem fyrst, en það var leyst frá
störfum 1986, og þar verði sam-
þykkt lög sem gefi kosningarétt
konum og körlum, sem geta ekki
rakið ættir sínar í Kúveit aftur til
1920 og njóta þar með ekki kosn-
ingaréttar nú.
Enn sem komið er skortir kvenna-
hreyfinguna það skipulag og forystu
sem breskar kvenréttindakonur
nutu fyrir 80 árum, en ef kúveisk
kona á borð viö Emmeline Pank-
hurst fyrirfinnst, gæti það vel verið
al-Qadhi.
Laila al-Qadhi er gáfuð, á gott með
að koma fyrir sig orði, er pólitískt
meðvituð og trúir á málstaðinn. Það
má vel vera að takist að fá hana til að
leggja kennsluna á hilluna um skeið
og helga sig algerlega baráttunni
fyrir rétti kynsystra sinna. „Ef engar
breytingar verða núna verður svarið
við spumingunni „Er Kúveit þess
virði að leggja lífið í sölumar fyrir
það?“ einfaldlega „Nei“,“ segir hún.