Tíminn - 30.07.1991, Side 7

Þriðjudagur 30. júlí 1991
Tíminn 7
Nýlega bárust mér í hendur nokkur gömul Morgunblöð frá síð-
asta vetri. Sjö þeirra birtu greinar eftir Þorvald Gylfason, pró-
fessor við Háskóla íslands. Hann hlaut að hafa eitthvað mikils-
vert að segja þjóð sinni, fyrst ákafínn var slíkur. Ég brann af
löngun að komast „í tíma“ hjá svo lærðum manni. En vonbrigði
mín urðu mikil. Margt í þessum greinum vöktu undrun mína.
Andúð prófessorsins á aðalatvinnuvegum þjóðarinnar, landbún-
aði og sjávarútvegi, væri merkilegt rannsóknarefni.
í einni greininni frá 29. jan. segir
hann: „Margir stjórnmálamenn
okkar tala fjálglega um „frum-
framleiðslugreinar" og „undir-
stöðuatvinnuvegi" eins og sjálf-
sagða hluti.“ Já, er þeirra nú ekki
lengur þörf? Og hann talar um:
„Rótgróin forréttindi landbúnaðar
og sjávarútvegs á kostnað annarra
atvinnuvega og almennings." Enn-
fremur segir prófessorinn: „Við lif-
um ekki lengur á sjávarútvegi fyrst
og fremst. Sá tími er löngu liðinn".
Kennir prófessorinn nemendum
sínum þetta?
Jón Baldvin sagði í útvarpsviðtali
á nýliðnum vetri, að hlutur sjávar-
útvegs í útflutningstekjum lands-
manna væri 75-80%. Halldór
Blöndal segir hann 75% (í dreif-
býli). Og í Morgunblaðinu 8. febr. í
vetur er útdráttur úr fréttatilkynn-
ingu frá Hagstofu íslands. Þar eru
sjávarafurðir einnig taldar 75%
alls útflutnings s.l. árs, og verð-
mæti 10% meira en árið áður. Og
margan málsverðinn úr sjónum
fáum við á diskinn hér heima.
Fleira væri hægt að færa fram til
staðfestingar á því, að við lifum
enn fyrst og fremst á sjávaraflan-
um, þótt stór hluti þjóðarinnar sé
nú kominn á svo hátt menningar-
stig, að hann þoli naumast fisklykt
og jafnvel fréttir af fiskgengd og
afla í fjölmiðlum, sem Þ.G. kvartar
sáran undan.
Þá kem ég að smáklausu í sömu
grein, sem varð helst orsök þess,
að ég stakk niður penna. Þ.G. segir
þar: „Blátt bann ríkir enn gegn
innflutningi allra landbúnaðaraf-
urða.“ Orðið allra er ekki prent-
villa. í annarri grein höfundar í
Morgunblaðinu frá 25. jan. s.l. seg-
ir hann: „Þegar við sjálfir þvertök-
um fyrir innflutning landbúnaðar-
vara af öllu tagi hingað heim.“
(Leturbr. mín).
Hvf fullyrðir prófessorinn þetta
og endurtekur slíka fjarstæðu?
Veit hann virkilega ekki betur um
það efni, sem honum er þó svo
ákaflega tíðrætt um, öðrum til
leiðbeiningar? Eða er hann svo
hlaðinn áróðri kratanna gegn ís-
lenskum landbúnaði, að hann
kjósi að dylja staðreyndir? Inn-
flutningsskýrslur hefi ég engar, en
upp í hugann kemur sægur af
landbúnaðarafurðum, sem eru að
staðaldri fluttar til landsins. Mest-
ar að næringargildi eru efalaust
kornvörur allar, sykur og ávextir,
sem ég hugði að allir landsmenn
neyttu og vissu hvaðan væru.
Ég hefi oft heyrt, að útlendu land-
búnaðarafurðirnar legðu til um
helming allra hitaeininga í fæðu
íslendinga, auk allrar þeirrar korn-
vöru, er fer til skepnufóðurs, sem
heldur nær einvörðungu lífinu í
svínum og fiðurfénaði. Skyldi ann-
ars nokkur þjóð í Evrópu flytja inn
meira magn af landbúnaðarvörum
á hvern íbúa en við?
í annarri Morgunblaðsgrein frá
25. jan. s.I. kemst Þ.G. svo að orði:
„Menntun er besta og öruggasta
fjárfesting, sem við eigum völ á.“
Skyldi annars nokkur
þjóð í Evrópu flytja
inn meira magn af
landbúnaðarvörum á
hvem íbúa en við?
Þetta hélt ég líka lengi, en nú er ég
farinn að efast um öryggi þeirrar
kenningar. Mér sýnist hún hafa illa
mistekist í menntun ýmissa hag-
fræðinga, sem nú um skeið hefir
borið mest á í fjölmiölum þjóðar-
innar.
Það hefir óneitanlega vakið mikla
athygli, að forstjóri Þjóðhagsstofn-
unar þurfti að biðjast afsökunar á
útreikningum starfsmanna sinna,
þar sem sanna átti að allt starfsfólk
fiskvinnslunnar væri í raun ómag-
ar á þjóðarbúinu. Líkt fór með aðra
útreikninga hagfræðinga Seðla-
bankans. Þar kom það í hlut Jó-
hannesar Nordals og Tómasar
Árnasonar að stíga fram fyrir al-
þjóð með afsökunarbeiðnina, —
en með dræmingi þó, því að „út frá
mismunandi forsendum fá menn
svo mismunandi niðurstöður."
(J.N.) Vonandi eru niðurstöðurnar
aldrei fengnar fyrst!
En nokkra kátínu hefir það vakið
hjá almenningi að nú um skeið
virðast margir útreikningar ís-
lenskra hagfræðinga sýna einu og
sömu tölulegu niðurstöðuna um
alveg óskyld efni: Tjón af raforku-
sölu til fyrirhugaðrar álbræðslu
reiknaðist sléttir 15 milljarðar
króna. Gróði þjóðarinnar af inn-
göngu í E.B. 15 milljarðar á hverju
ári (Þ.G.). Árlegur hagnaður þjóð-
arbúsins af útrýmingu íslensks
landbúnaðar einnig 15 milljarðar.
Hugsanleg ársleiga á aflakvóta til
veiðiskipa 15 milljarðar, ef þriðj-
ungi flotans væri sökkt (Markús
Möller hagfr.).
Og hvað var nú talinn mikill
hagnaður af því að senda alla
ómagana við fiskvinnsluna heim
til sín og landa öllum fiski í út-
lendum höfnum? Var hann ekki
líka 15 milljarðar árlega? Eða var
hann bara 10? Ja, þá hefir trúlega
verið reiknað út frá óhentugri „for-
sendu" en tiltæk var: metsölunni
síðustu!
Annars er þetta ekkert gamanmál
heldur ógnvekjandi tilhugsun, þar
sem nú er svo komið, að stjóm-
málamenn okkar treysta betur sér-
fræðingum en eigin dómgreind, ef
sjálfstæði þjóðarinnar og tilvera
helstu atvinnuvega hennar er
komin undir útreikningum ein-
hverra stofulærðra hagfræðinga,
sem „hafa misst sjónar á hlutverki
sínu og kjósa að lyfta sér á stall
hins alvitra sérfræðings" og eru
berir að áróðri.
En fleira hefir farið úrskeiðis í
fræðslu- og uppeldismálum fs-
lendinga en menntun hagfræðing-
anna.
Þegar Háskóli íslands var stofnað-
ur var honum ákaft fagnað sem
miklum áfanga í frelsisbaráttu
þjóðarinnar, enda komu þaðan
margir öflugir stuðningsmenn við
endurheimt sjálfstæðisins. Þá áttu
fslendingar líka mörg skáld, sem
kváðu hrífandi ættjarðarljóð, sem
öll þjóðin lærði og söng.
En þetta hefir breyst.
Og hvað var nú talinn
mikill hagnaður af því
að senda alia ómag-
ana við fiskvinnsluna
heim til sín og landa
öllum fiski í útlendum
höfnum?
Nú hafa flest skáldin villst frá
fólkinu og eru einmana í eigin
landi — eins og mállausir útlend-
ingar. Þau eru að glutra niður
gömlum menningararfi — „stuðl-
anna þrískiptu grein“ — sem við
einir þjóða höfum varðveitt.
Brageyra sínu eru íslendingar að
glata. Ándi Kvöldræðnanna hans
Magnúsar Helgasonar í Kennara-
skólanum er horfinn, en orku beitt
í verkfalla- og vindgapa- fræði, og
„gera allt sem kemur ríkinu verst".
Þjóðin hefir gleymt kjörorði
gömlu ungmennafélaganna: „ís-
landi allt.“
íslensk börn eru „borin út“ árlega
í hundraða tali með aðstoð samfé-
lagsins, en landið opnað fyrir fjöl-
þjóða-landshornalýð.
Alþjóðahyggjan er að ganga af
orðunum ættjörð og fósturjörð
dauðum. í þeirra stað eru komin:
„skerið og klakinn“, sem votta hel-
kalda fyrirlitningu á fósturland-
inu, líklega til að sanna að við sé-
um hlutgeng í bræðralag gömlu
nýlendukúgaranna í Evrópu.
Nú virðist einhugur háskóla-
manna ekki sá sami og áður í sjáf-
stæðisbaráttu þjóðarinnar, — bar-
áttunni að halda sjálfstæðinu.
Upphafsmaður undanhaldsins var
Gylfi Þ. Gíslason.
Öllum landsmönnum er minnis-
stæð sú fullyrðing hans, „að sjálf-
stæði þjóðarinnar verði best tryggt
með því að fórna því“. Þessvegna
ætlum við að binda kænu smáríkis
aftan í hafskip stórveldis. Þorvald-
ur Gylfason hagfræðiprófessor tel-
ur f blaðagrein að hagnaðurinn af
slíkum „búhnykk" (þ.e. innganga í
E.B.) gæti numið „um 24.000 kr. á
hverja fjögurra manna fjölskyldu í
landinu á ári“.
Ég held, að þegar menn eru orðn-
ir svo tröllriðnir af hagfræðinni og
alþjóðahyggjunni að þeir láta allt
falt fyrir peninga eða magafylli, —
jafnvel sjálfstæði eigin þjóðar,
tungu og menningu, þá séu þeir á
leið til skóganna og upp í gamla
bælið sitt í greinum trjánna.
FRÍMERKI
„ÁLAND-91
NORDIA-91 “
Póstkortið (eða tölvupóstkortið) með myndinni af Laugardaln
um og Laugardalshöllinni á frímerkinu.
Frímerkjasafnarar eru sérstök
tegund manna, sem umlykur
sig með sérstöku andrúms-
lofti. Lotningarfullir, alvarleg-
ir, einbeittir, leitandi, rannsak-
andi og spenntir ganga þeir
um á frímerkjasýningum og
virða fyrir sér rammana, sem
eru hengdir upp hárnákvæm-
lega eins og þeir eiga að vera.
Frímerki, póstbréfsefni og
venjuleg bréf, sem gegnum
aldirnar, a.m.k. síðustu öld,
hafa skipt um eigendur og ver-
ið nákvæmlega rannsökuð,
sett upp og lýst eftir ákveðn-
um siðareglum, sem líkjast
mest kirkjulegum helgisiðum.
Verðgildi helgigrípanna telst
miljónir króna. Það eru líka til
kaupendur að þessum gripum.
Ef til vill hafa þessir kaupendur
verið á frímerkjasýningu og hrifist
með í andrúmsloftinu þar, eftir að
hafa skoðað hvernig er hægt að
safna þessum hlutum og setja þá
upp. Kann að vera að auglýsingar-
brella frímerkjakaupmannsins,
eða póststjórnarstarfsmannsins
hafi haft sín áhrif. En á þessum
sýningum eru líka margir menn
sem vita nákvæmlega hvað þeir
vilja og hvað þá vantar. Eigum við
að kalla þá atvinnumenn í faginu,
eða frímerkjafræðinga. Á slæmu
máli heitir að hann sé „proff'. Það
hefi ég raunar ekki heyrt fyrr en á
Nordiu 91, og ekki séð notað á
prenti fyrr en í sambandi við Áland
91. Þessi gerð safnara kemur á
sölustandinn og spyr um vissa
hluti, t.d. dagsettar fjórblokkir. Fái
viðkomandi góðar móttökur og
kurteislega afgreiðslu, geta við-
skiptin skipt nokkrum þúsundum.
Gutterpör og dagsettar fjórblokkir
voru sérstaklega vinsælir hlutir á
þessum tveim sýningum.
Margt fleira var þessum sýning-
um sameiginlegt. Þær voru mátu-
lega litlar til að menn kæmust yfir
að skoða þær. Áland var með 700
ramma, en Nordia með rúmt þús-
und. Áland varð stærsta landssýn-
ingin sem hefir verið haldin í
Finnlandi, en Nordia sú stærsta yf-
irleitt, sem haldin hefir verið á ís-
landi. Á báðum sýningum urðu
Álendingurinn Jlm Eklöw.
sýnendur sjóðandi vondir þegar
niðurstöður dómnefnda voru birt-
ar og raun virðist að á báðum sýn-
ingum hafi dómnefndir verið upp-
teknari við að dæma niðurstöður
fyrri dómnefnda, er um sýningar-
efnið höfðu fjallað, vitlausar en að
dæma efhið frá sýningunni sem nú
stóð yfir.
Jim Eklöw var „primus motor" á
Álandseyjum við að koma þar á
góðri sýningu, en Þór Þorsteins
hér uppi á gamla Fróni. Báðum
tókst vel.
Hér heima var aðgangur ókeypis
og enginn veit hve margir komu á
sýninguna. Ef dæma á eftir póst-
kortunum, sem seld voru á sýning-
unni, voru þau aðeins 1,845 seld
eintök. Hrikaleg mistök í kynn-
ingu, sölu og auglýsingu. Við köll-
um þetta víst allt á nútímamáli
„markaðsfærslu". Við gleðjumst
sem höfðum vit á að kaupa, hinir
voru ekki „proff'. En af svona mis-
tökum verðum við að læra. Slíkt
má aldrei gerast aftur. Miklu mætti
bjarga með því að selja kortin
ónotuð, þannig að aðeins eitt kort
fylgdi hverju árssetti íslenskra
merkja, árið 1991. Vitanlega yrði
árssettið 100 krónum dýrara með
þessu innihaldi. En með þessu
væri tvennt unnið: 1) Margir sem
af misstu gætu eignast bréfspjaldið
með Laugardalshöllinni. 2) Póst-
málastofnun losnaði við að eyði-
leggja öll kortin sem eftir eru. Áuk
þess yrði verðmæti þeirra, sem áð-
ur höfðu keypt, ekki skert, þar sem
kort þeirra eru notuð. Þá skulum
við e.t.v. áætla að árssett póstsins
séu um fimmtíu þúsund. Þá þýðir
þetta fimm miljóna tekjuaukningu
af sölu frímerkja til safnara.
Sigurður H. Þorsteinsson