Tíminn - 09.08.1991, Qupperneq 6

6 Tíminn
Föstudagur9. ágúst 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gfslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavlk. Sími: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ráðherra gegn ráðherra
Utanríkisráðuneytið hefur tekið sér það vald að
skilgreina tilteknar landbúnaðarvörur sem iðnaðar-
vörur og ætlar að stuðla að því að þessar vöruteg-
undir verði fluttar inn í samkeppni við íslenska
framleiðslu, þvert ofan í sett lög og samninga við
bændasamtök og innflutning landbúnaðarvöru
næstu sjö ár. Hér er um brýnt hagsmunamál að
ræða.
Ekki er að fullu upplýst með hvaða hætti eða af
hvaða hvötum utanríkisráðuneytið viðhefur þessa
skilgreiningu. Ýmislegt bendir til að óvarkárni og
mistök, ef ekki hreinn misskilningur, hafi leitt til
þessarar ákvörðunar utanríkisráðuneytisins í fyrstu.
Það auðveldar hins vegar ekki upplýsingar um mál-
ið, að utanríkisráðherra gengur sjálfur hart fram í
því að réttlæta mistúlkun þessa og segir viðkomandi
landbúnaðarvörur iðnaðarvörur, þótt svo sé ekki að
lögum. Hafi málið í upphafi verið embættisafglöp er
það hér með orðið að pólitísku stórmáli, ekki aðeins
í samskiptum stjórnar og stjórnarandstöðu, heldur
innan sjálfrar ríkisstjórnarinnar.
Landbúnaðarráðherra, Halldór Blöndal, segir að
vörur þær sem hér um ræðir, séu landbúnaðarvörur,
því sé það lögbrot að flytja þær inn. Þessi skýra af-
staða landbúnaðarráðherra ætti að vera mikilvæg
fyrir viðunandi lausn á þessu klúðri, þótt út af fyrir
sig sé þess ekki kostur hér að segja til um hvernig
þessir tveir ráðherrar ætla að koma sér saman eða á
hvora sveifina forsætisráðherra leggst. Kannski
hugsar hann sér að niðurlægja Halldór Blöndal í
þessum ágreiningi við kratana eins og hann snerist
gegn Þorsteini Pálssyni í fiskveiðinefndarmálinu
fyrir hálfum mánuði. Ef til slíks kæmi ætti forsætis-
ráðherra að hugsa sig tvisvar um.
Þær framleiðsluvörur sem hér er fyrst og fremst átt
við eru Smjörvi og Létt og laggott. Þessar vöruteg-
undir hafa ætíð verið skilgreindar sem landbúnaðar-
vörur vegna þess að hráefni þeirra er í ríkum mæli
sótt til mjólkur. Mjólkurstöðvar framleiða þessar
vörur. Á því eru engin tvímæli að þessar vörur eru
innan ramma gildandi samninga milli bænda og rík-
isstjórnar um markaðsaðlögun landbúnaðarfram-
leiðslunnar næstu sjö ár.
Stéttarsamband bænda hefur sýnt fram á það með
skýrum rökum, að skilgreining utanríkisráðuneytis-
ins raskar grundvelli og markmiði búvörusamn-
ingsins. Ríkisstjórnin yrði ber að samningssvikum
ef skilningur utanríkisráðherra á að ráða.
Um það hversu miklir framleiðslu- og rekstrar-
hagsmunir eru í húfi fyrir bændur og úrvinnslu-
stöðvar þeirra vitnar best það sem segir í blaði Upp-
lýsingaþjónustu landbúnaðarins 7. þ.m. að leggja
megi innflutning á þessum vörum að jöfnu við
nærri fjórðung mjólkurframleiðslunnar í landinu.
Hlýtur hver maður að sjá að slík skerðing nær engri
átt. Landbúnaðarráðherra ber að koma í veg fyrir
þetta. Þótt hér gangi ráðherra gegn ráðherra veit
Halldór Blöndal að réttlætið er hans megin.

AF ERLENDUM VETTVANGI
Horfur i ferðaþjónustu erlendis
Ferðaþjónusta er umfangsmik-
ill atvinnuvegur í hinum þróaða
heimi, ekki síst í Evrópu. Öll hin
stóru og auðugu Evrópuríki,
Bretland, Frakkland, Þýskaland,
eiga mikið undir ferðaþjónustu,
engu síður en alkunn „ferða-
mannalönd" eins og Spánn, Ítalía
og Grikkland. Talið er að 10 millj-
ónir manna vinni við ferðaþjón-
ustu í ýmsum myndum í helstu
ferðamannalöndum álfunnar.
Hin óbeinu áhrif ferðaþjónustu á
þjóðarbúskap Evrópuríkja er
meiri en tölum verði talið. Sum
þessara landa, s.s. Spánn og
Grikkland, eiga þjóðarafkomu
beinlínis undir ferðaþjónustunni.
Samdráttur í ferðaþjónustu er
því efnahagslegt áfall í mörgum
löndum, þ.á m. í Frakklandi og
Bretlandi. Þótt auðvitað hafi orð-
ið geysilegur vöxtur í þessari
starfsemi undanfarna áratugi
miðað við það sem áður var, koma
alltaf fyrir einstök samdráttarár,
sem valda verulegum fjárhags-
vanda í atvinnugreininni. Árið
1991 ætlar að verða eitt hið alvar-
legasta samdráttarár í evrópskri
ferðaþjónustu. Aðalástæðan er
rakin til þess að bandarískir og
japanskir ferðamenn hafa millj-
ónum saman horfið frá því að
ferðast til Evrópulanda og leggja
nú leið sína á allt aðrar slóðir, s.s.
Hawaii, Mexíkó og Ástralíu. Talið
er að Persaflóastyrjöldin í vetur
hafi haft þessi áhrif á ferðaáætl-
anir Bandaríkjamanna og Japana,
enda höfðu þeir ástæðu til að ótt-
ast um öryggi sitt. í ljósi þeirra
breytinga sem orðið hafa, gæti
ástandið breyst á næsta ári og
ekki ólíklegt að svo verði. Svo
stórfelldur samdráttur getur ekki
varað mörg ár.
Samdráttaráhrifin
í evrópskum blöðum og at-
vinnuvegadálkum er miklu rúmi
eytt í að tíunda samdráttaráhrifin
í ferðaþjónustu. í einni slíkri
heimild er sagt að tala ferða-
manna frá öðrum heimsálfum
muni dragast saman um 35%
miðað við árið 1990. Áætlað er að
í fýrra hafi átta milljónir ferða-
manna frá öðrum heimsálfum
sótt Evrópu heim, svo að meira
en þriðjungsfækkun segir til sín,
hvort sem litið er á hana hlut-
fallslega eða í beinum tölum. Tal-
ið er að 40 milljarðar dollara hafi
tapast vegna færri farþega á flug-
leiðum milli heimsálfa, lélegrar
nýtingar gistiherbergja og fá-
mennis á veitingastöðum. 250
þúsund manns hafa misst at-
vinnu sína innan ferðaþjónust-
unnar það sem af er árinu og álit-
ið að sú tala hækki þegar lengra
líður á árið. Þannig er hægt að
rekja þessar óheillatölur enn
frekar og bera þær saman við
fýrri samdráttarár og leggja út af
þeim á ýmsa vegu. Bent hefur
verið á að ástand heimsmála hafi
bein áhrif á ferðalög fólks, ekki
síst Bandaríkjamanna. Ófriðar-
ástand og efnahagskreppur hvetja
síst til skemmtiferðalaga, og þarf
engan að undra.
Það kemur raunar fram í þess-
um dapurlegu fréttum af ferða-
þjónustu í Evrópu, að ferðir Aust-
ur-Evrópumanna hafa aukist,
a.m.k. til sumra Evrópulanda, en
sú aukning vegur á engan hátt
upp á móti samdrættinum að
öðru leyti. Austur-Evrópumenn
ferðast sparlega, enda hafa þeir
ekki úr miklu að moða, m.a.
vegna þess að þeim er skammtað-
ur ferðagjaldeyrir sem gerir þeim
ókleift að kaupa dýrar vörur eða
þjónustu, auk þess sem fjárhags-
getan að öðru leyti er lftil.
Innrás
í Austur-Evrópu
En hvað sem segja má um
ástand og horfur í ferðaþjónustu
Vestur- Evrópu, sem sumir álíta
að sé í alvöru komin á stöðnunar-
eða hnignunarstig, eru vestrænir
hótelrisar byrjaðir að fjárfesta í
gistihúsabyggingum í Austur-
Evrópu, þ.e. gömlu kommúnista-
löndunum. Hér er ekki um nein
farfuglaheimili að ræða, heldur
dýrindishótel með hvers kyns
munaði. Er augljóst að hótelkeðj-
urnar eygja von í að stöndugt
skemmtiferðafólk og kaupsýslu-
menn fari að leggja leið sína til
þessara landa og því fremur sem
gistiaðstaðan batnar. Lúxushótel
með frægum alþjóðlegum nöfn-
um spretta upp hvert af öðru í
höfuðborgum alþýðulýðveldanna
fýrrverandi, Varsjá, Búdapest og
Prag, að ógleymdum vestrænum
hótelsmíðum í Moskvu, jafnvel
Leningrad, þ.e. sjálfri Pétursborg,
sem sænskir hótelkóngar hafa í
hyggju að leggja undir sig og
hefna með því ófara Karls 12. fýr-
ir Pétri keisara forðum.
Þannig virðist alþjóðlega ferða-
þjónustan lögst í nýja landvinn-
inga, staðráðin í að bæta sér upp
minnkandi útþenslumöguleika á
Vesturlöndum sem e.t.v. eru í
sjónmáli.
I.G.