Tíminn - 09.10.1991, Side 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 9. október 1991
■BHf EFNAHAGSBANDALAG EVRÓPU
Ráð og stofnanir Efna-
hagsbandalags Evrópu
Efnahags- og félagsmálanefndin
Ein helsta nefnd Efnahagsbanda-
lags Evrópu og Evrópsku kjarn-
orkustofnunarinnar er Efna-
hags- og félagsmálanefndin (Ec-
onomic and Social Committee,
ESC), en Evrópska kola- og stál-
samfélagið hefur eigin nefnd í
þeim málum. í 198. gr. Rómar-
sáttmálans segir: (Ráðherra)ráð-
ið og framkvæmdastjórnin skulu
hafa samráð við nefndina, eins
og á er kveðið í samningi þess-
um.“ Ber ráðherraráðinu og
framkvæmdastjórninni þannig
að leita álits nefndarinnar um fé-
lagsmál, starfsmenntun, störf
fólks í öðru aðildarlandi en sínu
eigin, samgöngur og samræm-
ingu laga. Að 170. gr. stofnsamn-
ings Evrópsku kjarnorkustofn-
unarinnar ber stjórn hennar að
leita álits nefndarinnar um
starfsþjálfun og rannsóknir, heil-
brigðis- og öryggismál og fjár-
festingu. Að auki var nefndinni
1972 heimilað að leggja fram
álitsgerðir að eigin frumkvæði.
Aftur á móti er hvorki ráðherra-
ráðinu né framkvæmdastjórn
skylt að hlíta ábendingum
nefndarinnar.
Frá útvíkkun EBE 1986 hefur
Efnahags- og félagsmálanefndin
verið skipuð 189 fulltrúum, til-
nefndum af rfkisstjórn sinni, en
skipuðum af ráðherraráðinu til
fjögurra ára. Þótt skipaðir séu
sem einstaklingar er til þess ætl-
ast að nefndarmenn komi úr
þremur meginhópum:
i. Atvinnurekenda (og er um
helmingur þeirra úr iðnaði)
ii. Verkafólks (og eru allflestir
úr samtökum launþega)
iii. Ýmissa aðila (og er um
helmingur úr landbúnaði)
Úr eigin hópi kýs Efnahags- og
félagsmálanefndin sér formann
og varaformann til tveggja ára.
Allsherjarfundir heldur nefndin í
Brussel tíu sinnum á ári og
standa þeir að jafnaði í tvo daga.
Nefndin hefur eigið starfslið sem
1989 taldi um 480 manns.
í störfum sínum, svo sem við
samningu álitsgerða, skiptist
nefndin upp í níu hópa eftir at-
vinnuvegum: 1. Landbúnaði. 2.
Iðnaði, verslun, handverki og
þjónustu. 3. Efnahags-, fjár- og
peningamálum. 4. Félags-, fjöl-
skyldu-, fræðslu- og menningar-
málum. 5. Flutninga- og samn-
ingamálum. 6. Útlendum sam-
skiptum. 7. Orku- og kjarnorku-
málum. 8. Byggðamálum. 9.
Umhverfis-, heilbrigðis- og neyt-
endamálum. Þessir hópar hafa
sinn „málflytjanda" til þess að
ganga frá áíitsgerðum og vinna
með undirnefndum. í hópum
þessum eru samtals um 70-80
reglulegir fundir á ári og að auki
300-400 fundir í nefndum og
undirnefndum.
Síðustu undanfarin ár hefur
Efnahags- og félagsmálanefndin
sent árlega frá sér um 120 álits-
gerðir, um 10-15 þeirra að eigin
frumkvæði.
um við þá) mynda svonefnd og tilskipunum settum af
grunnlög (primary legislation) framkvæmdastjórninni.
Sérstakiega segir aðeins sjald-
Evrópudómstóliinn situr í Lúx-
emborg, en hann var upphaf-
lega á stofn settur í Evrópska
kol- og stálsamféiaginu 1953.
í dómstólnum sitja 13 dómar-
ar, skipaðir tii sex ára. Til dóm-
stólsins er í fyrsta lagi skotið
máium á millí aðiidarianda, á
miili evrópsku samféiaganna
og aðildarlands, á milli stofn-
unar Samfélagsins og aðildar-
Íands, á milii stofnana þess og
lögaðila (einstaklinga eða fé-
laga) og málum vegna túlkunar
atriða í alþjóðiegum samning-
um evrópsku samfélaganna; og
í öðru lagi áfrýjað úrskurðum
dómstóia í aðildarlöndum.
Evrópsku samfélögunum eru
búin lög: í stofnsamningum
þeirra; í eigin löggjöf, í aiþjóða-
lðgum þeirra, af lagahefð (gen-
erai principles of law) og af
túlkun iaga.
Stofnsamningarnir þrír
(ásamt breytingum og viðauk-
samfélagsins og segja má Itka
að þeir séu stjórnarskrá þess.
Þeir leggja einkum niður meg-
inreglur, svo sem um sam-
keppni, óheftan tilfiutning
varnings og þjónustustarfsemi
aðiidarianda á milli, sem og
fijáisa búferlaflutninga fólks
til langs eða skamms tíma,
sameiginlega ytri tolla, sam-
ræmda stefnu í viðskiptamál-
um. Hinar síðastnefndu taka
einkum tll kola og stáls, nýt-
ingar kjarnorku, landbúnaðar,
féiagsmála, vöruflutninga,
byggðamála og tækni ýmiss
konar.
Löggjöf evrópska samfélags-
ins tekur einkum til útfærsiu
meginákvæða í stofnsamning-
unum í lögum, settum af ráð-
herraráðinu (í samráði við Evr-
ópuþingið eða að leitaðri um-
sögn þess), og í regiugerðum
an til alþjóðalaga í starfsemi
evrópska samfélagsins, þótt
Evrópudómstóllinn hafl nokkr-
um sinnum neytt þeirra í út-
lagningu sinni á löggjöf þess.
En jafnframt hefur hann tekið
mið af því að í vaxandi mæli
gildir hið sama um Samfélagið,
sakir framþróunar þess, sem
um aðiidarlöndin sjáif, svo sem
varðandi alþjóðiega samninga
og friðindi og ósaknæmi ai-
þjóðlegra stofnana.
í stofnsamningum evrópsku
samfélaganna þriggja er Evr-
ópudómstólnum falið að
tryggja að túikun og framfylgd
ákvæða þeirra sé að lögum.
Merkir það einkum að hlítt sé
meginreglum um iögmæti og
réttarreglur, um réttindi og
kvaðir samkvæmt stjórnsýslu-
iögum og um mannréttindL
Evrópuþingið
Það er upp úr samkundu Evr-
ópska kola- og stálsamfélagsins
sprottið, en tók sér nafnið Evrópu-
þing árið 1962. Á því sitja nú 518
þingmenn og hafa þingmenn þess
verið kosnir beinni kosningu frá
1979. Það hefur hins vegar ekki
löggjafarvald og einungis tak-
markað fjárveitingarvald.
Löggjafarvald evrópsku samfélag-
anna þríggja (Efnahagsbandalags-
ins, Kola- og stálsamfélagsins og
Evrópsku kjarnorkustofnunarinn-
ar) er hjá ráðherraráðinu og hefur
það, að nokkru ásamt fram-
kvæmdastjórninni, frumkvæði um
setningu laga og samningu frum-
varpa að lögum. Þau þarfnast þó
umsagnar Evrópuþingsins áður en
út verða gefin sem lög (eins og
Evrópudómstóllinn staðfesti 1980
með „isoglucose“-úrskurði sín-
um). Um umsögn þess var að nýju
á kveðið 1987 í lögunum um einn
evrópskan sammarkað. Um löggjöf
undir flestum greinum Rómarsátt-
málans leggur Evrópuþingið fram
umsögn sína eftir eina umræðu,
eins og áður. En og löggjöf undir
10 greinum hans fara fram tvær
umræður. Að móttekinni umsögn
þingsins, eftir hina fyrri, yfirvegar
ráðherraráðið hana og tekur tillit
til hennar áður en frumvarp er
sent því í endanlegri mynd sinni til
annarrar umræðu. Málsmeðferð
þessi er nefnd samráð ráðherra-
ráðsins og Evrópuþingsins.
„Erfitt er að segja nákvæmlega til
um áhrif umfjöllunar Evrópu-
þingsins á endanlegt form laga.
Ein ástæða þess er sú að Evrópu-
þingið neytir óformlegra sam-
skipta sinna við framkvæmda-
stjórnina til að flytja mál sitt og til
fortalna, þannig að ógerningur er
að meta áhrif þess. Þá koma fram-
kvæmdastjórnin og ráðherraráðið
gjarnan hálfa leið til móts við sjón-
armið þess, en gera athugasemdir
við orðalag og einstaka liði um-
sagnar þingsins. Auðsætt er samt
sem áður að framkvæmdastjórnin
er því talhlýðnari en ráðherraráð-
ið.“ (N. Nugent: The Govemment
and Politics of the European
Community, bls. 112.)
Þá hefur Evrópuþingið á stund-
um neytt 194. gr. Rómarsáttmál-
ans, sem segir: „Svo fremi að (ráð-
herra)ráðið hafi ekki að hafst, get-
ur framkvæmdastjórnin breytt
upphaflegri tillögu sinni og þá
einkum er leitað hefur verið sam-
ráð þingsins um þá tillögu."
Um samningu fjárlaga evrópsku
samfélaganna þriggja gildir sam-
komulagsgerð frá 1982. Að henni
setur ráðherraráðið útgjöldum
heildarupphæðir, en Evrópuþing-
inu er eftir látið að skipta þeim
niður á liði.
Evrópuráöið
Fyrsta hálfan annan áratuginn
frá stofnun Evrópubandalags
Evrópu hittust leiðtogar aðildar-
landa öðru hverju ásamt utanrík-
isráðherrum og við þá fundi
þeirra festist heitið Evrópuráðið,
sem loks var formlega upp tekið.
í París 1974 afréðu þeir að hittast
þrisvar á ári, en í lögum EBE
fengu fundir þeirra fyrst stað
1987 í lögunum um einn evr-
ópskan sammarkað: „f Evrópu-
ráðinu skulu saman koma leið-
togar ríkja eða ríkisstjórna aðild-
arlanda og forseti framkvæmda-
stjórnar Evrópsku samfélaganna.
Þeim til aðstoðar skulu utanrík-
isráðherrar vera og fram-
kvæmdastjórnarmaður. Evrópu-
ráðið skal koma saman tvisvar á
ári.“
Framvinda Efnahagsbandalags-
ins og meginmál þess hafa verið á
dagskrá Evrópuráðsins, svo sem
uppsetning Skipunar evrópskra
peningamála 1978- 1979 og setn-
ing laganna um einn evrópskan
sammarkað 1985. Allajafna hefur
það náð samkomulagi um
ákvarðanir sínar. Fram til ársloka
1989 mun þannig aðeins eitt mál
hafa verið afgreitt með meiri-
hluta atkvæða (gegn atkvæðum
Bretlands, Danmerkur og Grikk-
lands), samankvaðning ráðstefnu
í Mflanó um stofnanir Efnahags-
bandalagsins. Þótt Evrópuráðið,
eins og það er skipað, geti um-
breytt sér í Ráðherraráðið og tek-
ið ákvarðanir í nafni þess, hefur
það engu sinni haft þann hátt á.
Að venju standa fundir Evrópu-
ráðsins í tvo daga. Utan hinna
reglulegu funda hittast leiðtogar,
þ.e. forsætisráðherrar og Frakk-
landsforseti, og utanríkisráð-
herrar til skrafs og ráðagerða
hvorir í sínu lagi.
í Efnahagsbandalagi Evrópu eru ig kemur vikulega saman. Og
helstu ákvarðanir enn teknar í riðskiptanefndin heidur líka
ráði sem ráðherrar aðildarland- vikulega fúndi (en hún starfar
anna mynda. í reynd skiptist það
upp þannig að ráðherrar hinna
ýmsu ráðuneyta mynda sín ráð,
ráðhenrar utanrfldsmála svo-
nefnt allsherjarráð (Generai Co-
uncii), en aðrir málefnaráð
(Technical Counrils), svo sem
ráðherrar flármála (Ecofin), iðn-
aðar og landbúnaðar og svo
framvegis. Að jafnaði eru um 80
slfldr ráðherrafundir á ári, ýmist
í Briissel eða Lúxemborg. Ráð-
herrar utanrðdsmáia og land-
búnaðar eiga mánaðariega fundi,
en flestir aðrir annan hvern mán-
uð, fáeinir sjaldnar, svo sem
menntamálaráðherrar tvisvar á
ári.
Á fundum sinum 1987 sendi
ráðherraráðið út 40 tllskipanir,
samþykkti 348 reglugerðír og
tók ákvarðanir ( 125 máium. Á
vegum ráðherraráðsins starfa
margar nefndir. Heistar þeirra
eru tvær, skipaðar fastafulitrú-
um ráðherranna í aðalstöðvum
EBE í BrUssel (COREPER
1&2), og koma þær vikulega
saman. Önnur þeirra fæst við ut-
anrfldsmál og Qármál, en hin við
önnur mái. Þá er sérieg landbún-
aðamefnd (Spedal Committee
on Agriculture, SCA), sem einn-
samkvæmt 113, grein Rómar-
sáttmáians). Atvinnumálauefnd-
in er skipuð fuiitrúum atvinnu-
vega, en ekld aðildarianda bein-
línis, og sker hún sig úr aö því
ÍeytL Fundi nefndarinnar situr
framkvæmdastjómarmaður sá
sem umsjón hefúr með atvinnu-
máium.
Nokkrar nefndir, upp settar af
ráðherraráðinu, starfa jðfnum
fetum undir umsjá fram-
kvæmdanefndarinnar. Eln þeirra
er peninganefndin (upp sett
samkvæmt 5. grein Rómarsátt-
málans), sem að jafnaöi hefur
komið saman tíu sinnum á ári.
Ennfremur setur ráðherraráðið
upp nefndir tU að vinna að til-
nefndum verkefnum, svonefndar
starfsnefndir (woridng parties).
Eldd favað síst athuga þærvænt-
anleg áhrif laga og tílsidpana,
sem í undirbúningi em. Síðustu
ár hafa starfsnefndir að jafnaði
verið á annað hundrað.
Ráðherraráðið hefur eigið
starfslið sem taldi 1989 um
2000 manns. Er því sidpt upp í
deildír. Vinnur það mou með
nefndum. AðaSneidstöðvar EBE
eru í Chariemagne-byggingunnl í
BriisseL