Tíminn - 08.01.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 8. janúar 1992
Tíminn
MALSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrlfstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Slml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Gattsamningamir —
gemm eðlilega fyrirvara
Gatt-samkomulagið er alþjóðlegt samkomulag um milli-
ríkjaviðskipti, sem við íslendingar höfum verið aðilar að
síðan árið 1964. Nú stendur yfir endurskoðun á þessu
samkomulagi og eru þaer viðræður kenndar við Uruguay.
Markmið Gatt- þjóðanna er að koma á fullkominni frí-
verslun milli allra aðildarríkjanna.
Við íslendingar höfum tekið fullctn þátt í þeirri endur-
skoðun sem nú stendur yfir, og um það er ekki deilt að
frjálsari heimsverslun er leið til framfara, ekki síst í þró-
unarlöndunum. Eigi að síður snerta þær tillögur, sem nú
er fjallað um í Gatt-viðræðunum, viðkvæm svið í okkar
atvinnulífi og er þar átt við áhrif samninganna á land-
búnaðinn í landinu.
Þarna erum við ekki einir á báti. Erfiðleikarnir við að
ná samkomulagi í viðræðunum snerta einmitt landbún-
aðinn og hagsmuni einstakra ríkja í því að vernda sína
framleiðslu, einkum EB-landanna. Þannig hafa lönd EB
ekki viljað fallast á þá tillögu í samningunum að lækka
útflutningsuppbætur um 36% á næstu 6 árum. Við ís-
lendingar höfum þegar uppíyllt þetta ákvæði og langt
fram yfir það, vegna þess að við höfum ákveðið að fella
útflutningsuppbætur alveg niður, samkvæmt gildandi
búvörusamningi.
Utanríkisráðherra hefur ekki gert fyrirvara sem varða
sérstöðu íslendinga á landbúnaðarsviðinu, þrátt fyrir
þær staðreyndir að við höfum gengið lengra á sumum
sviðum samningsuppkastsins, hvað þau varðar, heldur en
aðrar þjóðir. Það þýðir ekki að fella þetta mál í hina hefð-
bundnu þrætubók um landbúnaðarmál, eins og utanrík-
isráðherra er að reyna. íslensk bændastétt hefur ekki
neitað að vera með í þróun til frjálsari viðskipta. Hins
vegar á að varast að vera katólskari en páfinn í þessum
efnum og krefjast þess að fyrirvarar séu gerðir sem varða
sérstöðu íslensks landbúnaðar. Þeir fyrirvarar verða að
tryggja það að Iandbúnaðurinn sé ekki þegar í upphafi
óvarinn fyrir niðurgreiddum landbúnaðarvörum erlend-
is frá, og heilbrigðissjónarmiða sé gætt í þeim innflutn-
ingi sem hugsanlega gæti komið til, og sönnunarbyrðin
hvíli ekki á okkur um búfjársjúkdóma hjá öðrum þjóð-
um, jafnvel hinum megin á hnettinum.
Landbúnaðarráðherra hefur látið hafa eftir sér að ís-
lendingar geti ekki samþykkt samningsdrögin eins og
þau eru, en ekki bólar á því að utanríkisviðskiptaráðherra
ætli að gera eðlilega fyrirvara af hálfu íslands.
Það mun reyna á það á næstu dögum hvort landbún-
aðarráðherra tekst að koma fram í ríkisstjórninni
ákvörðun um að gera eðlilega fyrirvara fyrir íslands
hönd, eða hvort sjónarmið utanríkisráðherra hafa yfir-
höndina.
Fyrir íslenska neytendur skiptir það mestu máli að
áfram fái að þróast hér á landi innlendur landbúnaður
þar sem framleidd er gæðavara. Nýlegar skoðanakannan-
ir sýna að mikill meirihluti þjóðarinnar er á þessari skoð-
un. Gatt-samningarnir, svo þarfir sem þeir eru á mörg-
um sviðum, mega ekki verða til þess að hella landbúnað-
inum út í samkeppni þar sem leikreglur eru ójafnar frá
upphafi. Tákmark okkar íslendinga á að vera að taka þátt
í Gatt og endurskoðun samningsins með nauðsynlegum
fyrirvörum, sem tryggja framtíð innlends landbúnaðar.
Geir Hallgrímsson forsætsráöherra heilsar upp á Kosygin, forsætisráöherra Sovétrikjanna, er hann fór í
opinbera heimsókn til Garðaríkis 1979. Auk ráöherranna eru á myndinni Hannes Jónsson sendiherra,
Pétur Thorsteinsson ráöuneytisstjóri, Erna Finnsdóttir ráöherrafrú, og glaölegi maöurinn meö gleraugun
aö baki Kosygin er Björn Bjarnason, ráögjafi Geirs. Ótaldir eru tveir Rússar. Mynd Novosty
Söguskoðun á haus
Þá er Morgunblaðið tekið til við að gera upp fortíð
kommúnista á íslandi, og Þjóðviljinn svarar fullum
hálsi að þar sé ekkert upp að gera og séu sósíalistar
göfugmenni hin mestu og hafi ávallt verið, en nasist-
ar bæði útskryppi og innskryppi Sjálfstæðisflokksins.
Hér er greinilega hin efnilegasta ritdeila á ferðinni,
og mun margt vísdómskornið falla áður en yfir lýk-
ur.
Það var í Reykjavíkurbréfi Mogga um síðustu helgi
sem uppgjörs var krafist og farið fram á að íslenskir
kommúnistar og áhangendur flokka þeirra, Þjóðvilj-
ans og Máls og menningar gerðu hreint fyrir sínum
dyrum og játuðu misgjörðir sínar.
GRÆNAR HOSUR
Þá fær Framsóknarflokkurinn sinn skammt í
Reykjavíkurbréfi og honum borin á brýn langvarandi
þjónkun við hin slæmu öfl kommúnismans. „Þeir
gerðu hosur sínar grænar fyrir Sovétmönnum og
lögðu mikla áherslu á viðskipti við Sovétríkin á veg-
um Sambands ísl. sam-
vinnufélaga. Framsóknar-
menn geta ekki verið stoltir
af þessari fortíð."
Þessi söguskoðun Reykja-
víkurbréfs bendir til að öll samskipti við Sovétríkin
hafi verið af hinu illa og verslunarviðskipti varla
skárri en hugmyndafræðileg tengsl.
VAMMI FIRRTIR
En til eru þeir, sem Moggi telur vammi firrta, og eru
það Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur og hafi þeir
flokkar hreinan skjöld í utanríkismálum.
Vel má una við þennan skilning, ef hann ætti við
söguleg rök að styðjast. En þarna skriplar Moggi á
skötu sannleikans, hversu mjög sem honum er í mun
að klína kommaþjónkun upp á Framsóknarflokkinn
og gera viðskipti SÍS tortryggileg.
Stjórnmálatengsl voru tekin upp við Sovétríkin
skömmu fyrir stríðslok og fyrstu viðskiptasamning-
arnir gerðir þegar Ólafur Thors var forsætisráðherra.
Viðskipti Sovétríkjanna og íslands voru efld mjög
þegar Bjarni Benediktsson var forsætisráðherra, og
rammasamningar um margra ára viðskipti gerðir aft-
ur og aftur í skjóli stjórna sjálfstæðismanna.
LANDRÁÐ?
Þegar löndunarbann var sett á íslenskan fisk í Bret-
landi í landhelgisstríði og þjóðir á meginlandinu
drógu mjög úr viðskiptum við íslendinga, stórjuku
Sovétríkin kaup á íslenskum fiski.
Aldrei heyrðist þá frá forystumönnum útgerðar eða
sölusamtaka að það væru nánast landráð að skipta við
Sovétríkin.
Ólafur Thors, Bjarni Benediktsson, Geir Hallgríms-
son, Gunnar Thoroddsen og gott ef ekki bæði Þor-
steinn Pálsson og Davíð Oddsson hafa vermt stól for-
sætisráðherra þegar gagnkvæmir viðskiptasamningar
hafa verið gerðir við Sovétríkin, hvort sem þeir geta
verið stoltir af þeirri fortíð sinni eða ekki.
KÆRLEIKAR
Geir Hallgrímsson fór fyrstur íslenskra forsætisráð-
herra í opinbera heimsókn til Sovétríkjanna árið
1979. Hann lagði mikla áherslu á eflingu viðskipta ís-
lands og Sovétríkjanna, sem þó voru mikil og góð fyr-
ir.
Meðal þeirra, sem þá voru í för með íslenska forsæt-
isráðherranum, var Björn Bjarnason, sem þá var sér-
stakur aðstoðarmaður og ráðgjafi Geirs, síðar ritstjóri
á Morgunblaðinu og kannski höfundur Reykjavíkur-
bréfa, og núverandi þingmaður.
Nú væri ráð að biðja Björn þingmann að hafa sam-
band við Mogga og láta vita að fleirum sé að þakka eða
um að kenna stórfelld viðskipti við Sovétríkin en
Framsóknarflokknum og Sambandi ísl. samvinnufé-
laga.
Það er ótrúlegt annað en að jafn glöggur og sögu-
fróður maður og Björn þingmaður er, geti látið í té
mikla vitneskju um hve vel forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins hafa staðið að eflingu viðskipta Islands og
Sovétríkjanna í marga áratugi.
FORTÍÐARFRÆÐSLA
Ef fortíðarvandi viðskiptanna við Sovétríkin er eins
dimmri þoku hulinn og fram kemur í Reykjavíkur-
bréfi, er frekari fræðslu að vænta hjá þeim sem stund-
að hafa útflutning og innflutning samkvæmt ramma-
samningum við Sovétríkin.
Spyrja má Guðmund Garð-
arsson hjá SH um fisksölur,
Gunnar Flóvenz um sfldar-
sölur, Indriða og Kristin hjá
Skeljungi um olíuinnflutning á vegum Shell, og hver
veit nema Bessí sagnfræðingur búi yfir einhverri
vitneskju um bflainnflutning frá Sovétinu.
Þegar betur er að gáð, kemur áreiðanlega í Ijós að
hlutur Framsóknar og SÍS í Sovétversluninni er stór-
lega ofmetinn í Reykjavíkurbréfi. Að sama leyti er
hlutur forystuliðs Sjálfstæðisflokksins gegnum tíðina
vanmetinn gróflega, ekki síður en þeirra athafna-
manna sem rekið hafa farsæl viðskipti íslands og Sov-
étríkjanna allt frá því að Ólafur Thors og Bjarni Bene-
diktsson lögðu grunninn að sovétversluninni.
Hver sem svo á að vera stoltur af því eða skammast
sín.
TALSMENN FEGURÐAR
Þótt Framsókn og Sambandið fái sína löðrunga hjá
höfundi Reykjavíkurbréfs um fortíðarvanda sovét-
samskiptanna, er það aðallega kommunum sem les-
inn er pistillinn og er þeim borið margt ófrýnilegt á
brýn.
Forystumenn í menningarmálum á vettvangi Máls
og menningar og rithöfundar og listamenn á þeirra
snærum gengu erinda einræðisins og áttu morðóð
einræðisöfl í Moskvu sterka talsmenn hér á íslandi, er
skrifað með orðfæri Reykjavíkurbréfs.
BEST AÐ SLEPPA
Nú vill Moggi að listaliðið fái að finna fyrir því og
svara til saka.
Það er ekki vonum seinna, því áratug eftir áratug
hefur Morgunblaðið verið athvarf og málgagn allrar
þeirrar listmenningar og áróðurs, sem vinstrisinnað-
ar músur valdhafa fegurðar og sannleika þurfa að
koma á framfæri.
Hvers vegna á að fara að gera upp allt í einu núna,
þegar sovétið er fallið, veit höfundur Reykjavíkurbréfs
einn.
Kannski að fortíðarvandinn í menningarmálunum
sé of erfiður viðureignar fyrir málgagn íhaldsins?
Þessum kafla Reykjavíkurbréfs sleppir Þjóðviljinn al-
veg í hrokafullum hugrenningum sínum um ágæta
fortíð sína og nasistanna í Sjálfstæðisflokknum.
OÓ