Tíminn - 04.03.1992, Page 1

Miðvikudagur
4. mars 1992
45. tbl. 76. árg.
VERÐ I LAUSASÖLU
KR. 110.-
Fjármálaráðuneytið reynir að ráða gátuna á bakvið miklu meiri hækkun innskatts en útskatts:
Landinn kominn á lag með að
Ijúga vsk. út úr ríkissjóði?
Hafa glúrair fjáraflamenn nú fundið upp nýjar aðferðir til þess að
sjúga meiri innskatt (vsk.) út úr rfldssjóði heldur en eðlilegt er,
miðað við þann útskatt sem þeir standa skil á? Það virðist a.m.k.
stangast illilega á, að á sama tíma og einkaneysla landsmanna jókst
um nær 6% að raungildi (frá 1990-91) þá dróst innheimta virðis-
aukaskatts hins vegar saman um 4% að raungildi.
Þessar upplýsingar eru meðal þess,
sem athygli vekur í nýrri skýrslu
fjármálaráðuneytisins um ríkisfjár-
málin 1992. Það milljarða misræmi,
sem þarna hefur myndast, skýrist
aðeins að hluta til með auknum
vanskilum. Fjármálaráðuneytið
skoðar það nú af fullri alvöru hvort
menn hafi fundið ný „trix“ til að
smyrja á frádráttarbæran innskatt,
sem svo merkilega vildi til að hækk-
aði miklu meira heldur en greiddur
útskattur.
í skýrslunni kemur fram að í fyrra
skiluðu sér aðeins 39 þeirra 41,6
milljarða virðisaukaskatts sem áætl-
að var í fjárlögum, eða 2,6 milljörð-
um (6%) undir áætlun — í stað þess
að stóraukin almenn neysla hefði að
öllu eðlilegu átt að skila á 2. milljarð
umfram áætlun fjárlaga.
Skýrslan segir vafalaust margvís-
legar ástæður liggja að baki minni
tekjum af virðisaukaskatti en áætlað
var. í fyrsta lagi hafi frádráttarbær
virðisaukaskattur af aðföngum (inn-
skattur) hækkað hlutfallslega meira
en endanleg álagning (útskattur). í
öðru lagi hafi beinar endurgreiðslur
virðisaukaskatts (m.a. vegna hrá-
efnakaupa fiskvinnslu, vinnu við
íbúðarhúsnæði o.fl.) orðið meiri en
reiknað var með. Og í þriðja lagi
virðist innheimtan hafa orðið lakari
en áætlað var í fjárlögum. Samdrátt-
ur í innheimtu skattsins á sama
tíma og innlend eftirspum eykst,
renni m.a. stoðum undir þetta.
Tíminn spurði Halldór Árnason,
hagfræðing í fjármálaráðuneytinu,
um frekari skýringar á þessum at-
hyglisverðu fyrirbærum. Hann segir
það í rauninni tvennt, sem gerst
hafi: í fyrsta lagi hafi innskatturinn
sem hlutfall af útskatti, þ.e. sá skatt-
ur sem ríkissjóður endurgreiðir,
aukist.
„Það er atriði, sem verið er að
skoða núna, og í rauninni eru enn
aðeins getgátur til um það hvers
vegna þetta hlutfall hefur aukist.
Ein skýringin gæti verið sú að
menn reyni að klína meiru á þetta.
Já, það er meðal þess sem verið er
að skoða hér í ráðuneytinu," sagði
Halldór.
— Þannig að menn vita raunveru-
lega ekki ennþá hvað þarna er á
seyði?
„Nei, þetta er svo nýlega komið
upp. Vegna þess að þetta eru þau
viðbrögð, sem verða hjá okkur þeg-
ar þessa verður vart síðari hluta
ársins — slakari innheimta — þá er
ástæða til að skoða það hvort þarna
kunni að vera einhver skýring. Og
það vitum við í rauninni ekki. En
þetta er hugsanlegur möguleiki,
sem þarf að skoða af aivöru," sagði
Halldór.
Hitt höfuðatriðið segir hann vera
aukin vanskil. Kannski sé það bara
afleiðing af versnandi árferði að
meira standi úti í árslok. En þýðir
það þá ekkai einfaldlega líka að
ráðuneytið hefur slakað á klónni í
innheimtuaðgerðum?
Halldór bendir á að sérstakt inn-
heimtuátak hafi verið gert um mitt
ár. „Þótt erfitt sé að meta nákvæm-
lega hverju slíkt átak skili, þá held
ég að það hafi orðið árangur upp á
nokkur hundruð milljónir."
í ljósi þess að kaupmáttur at-
vinnutekna jókst um 1,5% umfram
áætlun fjárlaga, sýnist raunaukn-
ing einkaneyslu upp á 5,7% nokkuð
rífleg. Einkaneysía er áætluð um
233 milljarðar króna á árinu. Aukn-
ingin virðist þannig í kringum 13
milljarða króna að raungildi milli
ára, og þar af 10 milljarðar umfram
áætlun fjárlaga og umfram það sem
áætla má m.v. hækkun atvinnu-
tekna.
Þýðir þetta þá ekki í raun að ein-
staklingar og heimili hljóti að hafa
aukið skuldir sínar um 10 milljarða
í neyslulánum, þ.e. umfram öll fjár-
festinga-(íbúða)-lánin?
Halldór telur ljóst að heimilin hafi
skuldsett sig verulega á árinu.
Hann bendir m.a. á að komið hafi í
ljós að helmingur útlánaaukningar
bankanna á síðasta ári var vegna
lána til heimilanna. - HEl
Flugmálastjórn og Flugráð fjalla um spamaðartillögur, sem fela m.a. í sér minni þjónustu á smærri flugvöllum:
STARFSMÖNNUM MINNI
FLUGVALLA SAGT UPP
Flugráð og Flugmálastjóm fjalla
nú um sparaaðartillögur hjá
stofnuninni, en henni er eins og
öðrum ríkisstofnunum ætlað að
taka þátt í niðurskurði þeim, sem
rfldsstjórain markaði með band-
orminum margumrædda. í tillög-
unum er gert ráð fyrir víðtækum
sparaaðaraðgerðum hjá Flugmála-
stjóra, sem nái til flestra þátta
starfseminnar.
Meðal annarra þátta í sparnaðar-
tillögunum er gert ráð fyrir að föst-
um starfsmönnum á smærri flug-
völlum víðs vegar um landið verði
skgt upp. Er þá átt við flugvelli þar
sem áætlunarflugi hefur verið
hætt, eöa er í mjög litlum mæli.
Þeir flugvellir, sem nefndir hafa
verið og fastir starfsmenn eru á,
eru flugvellirnir á Ólafsfirði, Suð-
ureyri, í Stykkishólmi, á Blöndu-
ósi, Bakkafirði og Breiðdalsvík, en
ekki er um að ræða starfsmenn í
fullu starfi á öllum stöðum. Að
sögn Jóhanns Jónssonar hjá Flug-
málastjórn eru þessar tillögur ekki
fullmótaðar, en athygli hefur
beinst að þeim flugvöllum sem
hætt er að fljúga áætlunarflug á,
s.s. á Ólafsfirði og Suðureyri. Þá
eru undir smásjánni flugvellir, sem
fyrirsjáanlegt er að umferð hætti
eða minnki allverulega um á næst-
unni, eða að umferð um þá sé legg-
ist hreinlega niður. Jóhann sagðist
ekki geta sagt til um á þessari
stundu í hvaða farveg starfsemi
þessara flugvalla yrði sett, en þó
væri ljóst að viðhaldi þeirra og
tækja þeirra yrði þó haldið áfram,
enda hefðu þeir hlutverki að gegna
í sjúkra- og póstflugi um ókomna
framtíð.
Jóhann sagði að þeir hjá Flug-
málastjórn hefðu fljótlega séð að
þeir næðu ekki sparnaði með þess-
um aðgerðum á þessu ári, því ljóst
sé að ef störfin yrðu lögð niður
hefðu starfsmennirnir uppsagnar-
frest, auk þess sem þeir fengju
biðlaun í allt að níu mánuði.
Sparnaðurinn hefði því ekki náðst
hvort sem er á þessu ári, en stefnt
væri að því að ná honum á næsta
ári. Jóhann segir að á þeim flug-
völlum, sem nefndir hafa verið og
til stendur að hætta starfsemi á,
hafi farþegatölur farið hríðlækk-
andi og sé þar fyrst og fremst bætt-
um samgöngum á landi um að
kenna. Að hans sögn miðast sparn-
aðartillögurnar ekki einungis við
fækkun starfsmanna á flugvöllum
úti á landi. Þær næðu til flestra
þátta starfsemi Flugmálastjórnar.
Ólafur Hilmar Sverrisson, bæjar-
stjóri í Stykkishólmi, sagði að þeim
hefðu ekki verið kynntar þessar til-
lögur, enda væru þær ekki fullmót-
aðar, en þó hefði hann heyrt af
þeim. Ólafur sagði að þó áætlunar-
flug legðist með þessu niður, væru
bæjarbúar síður en svo einangrað-
ir, því samgöngur á landi væru
nokkuð góðar. Þessar breytingar
gætu þó haft töluverð áhrif á ferða-
þjónustuna í Hólminum, en þar
væri hún sívaxandi þáttur. PS
vertíðin
er hafin
Undlrbúningur fyrir páskana er
fyrir iöngu hafmn hjá framleiö-
endum páskaeggja, j»6 enn $6
langt í páskana. Að sögtt Amar
Ottesen, skrifstofustjóra hjá Nóa-
Síríusi, hófst framleiösla páska-
eggja strax eftir áramótín. Gera
má ráö fyrir því aö íslendingar
gleypi í sig um 250 þúsund páska-
egg, eða um það bil eitt egg á
mann. Eins og áður segir heftir
framleiðslan staðið yfir frá ára-
mótum og starfa um 20 manns að
henni. Ora segir að sórstök
súfckulaðiblanda sé notuð í eggin
og þeir notí hana ekki í neina aðra
framleiðsiuvöru sína. Um nýjung-
ar er ekfci að ræða; strumpaeggin
eru enn fyrir hendi fyrir ungu
kynslóðina, en þó er alltaf einhver
breyting á máisháttum, en um
þijú hundrað mismunandi máls-
hættir eru í eggjunum ftá Nóa-
SírínsL Á meðfylgjandi mynd má
sjá starfsmenn fyrirtækisins
koma hinum ómissandí unga fyr-
ir á toppi páskaeggs.
-PS/Titnðmynd Pjetof