Tíminn - 26.03.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 26. mars 1992
EB hafnar búvörutillögum GATT
Aðalfrétt á forsíðu Times 5. mars
1992 var um gagntillögur EB við til-
lögum GATT um lækkun bústyrkja. í
fréttinni sagði: „Þótt embættismenn
haldi uppi viðræðum fram í miðjan
apríl, merkja viðbrögð EB síðustu
daga að ekki verður vænst neins
framgangs alþjóðasamþykktarinnar
um tolla og verslun. Að viðræðunum
loknum munu samningaumleitanir í
Uruguaylotunni hanga í lausu lofti,
þar eð engin ríkisstjómanna 108 vill
lýsa þær á enda, en þær hófust í Uru-
guay í september 1986. í dag (5. mars
1992) munu embættismenn í Genf
taka við 400 síðum hagtalna frá EB.
Skjalið er svar við tillögum Dunkels
um málamiðlun um bústyrki, en í því
eru engar nýjar upplýsingar um út-
flutning búvara. Franska ríkisstjóm-
in hefúr verið einkanlega óbilgjöm.
Ráðherrar hennar lögðu til sl. mánu-
dag (þ.e. 2. mars 1992) að niður
skyldu felldir
kaflar úr
svari EB, þar
eð EB ætti
ekki að ganga til fræðilegra útreikn-
inga varðandi skerðingu útflutnings-
uppbóta í anda tillagna Dunkels. Sjö
aðildarríkjanna studdu þá óbilgjömu
tillögu Frakka og einungis Bretland
og Holland stóðu á því að fram-
kvæmdastjómin skyldi hafe óbundn-
ar hendur um svar sitt til GATT.“
Ofveiði við Ekvador
Útflutningur sjávarvara ffá Ekvador
varð að andvirði 570 milljónir dollara
Á árabilinu 1951-1973 varð hagvöxt-
ur á Bretlandi, mældur á kvarða
vergrar þjóðarframleiðslu, örari en
nokkru sinni áður. Og án tvímæla em
lífskjör manna á Bretlandi betri 1990
en 1945. Engu að síður hefur Bret-
land ekki þá stöðu sem iðnveldi er
það hafði 1945, er það var (að Þýska-
landi og Japan óvirkum), þriðja helsta
i ð n r í k i
heims. Verð-
ur breskum
hagfræðing-
um tíðrætt um ástæður þess, og í
Scottish Joumal of Political Econ-
omy, nóvember-heftinu 1991, er fróð-
leg umíjöllun, að vísu ekki mjög ítar-
leg, um bækur um þau efni, á meðal
þeirra þessar þrjár: Britain’s Econ-
1991 og Iögðu rækjur liðlega 85% til
þess. Fiskafli Ekvador — sardínur,
makríll, ansjósur og síld (thread herr-
ing) — hefur skroppið saman frá
1985, þá 1.970.000 tonn, í 233.000
tonn 1990. Og em nú aðeins 20% af
framleiðslugetu landsins nýtt Þótt
omic Problem eftir R. Bacon og W.
Eltis (Macmillan 1978), The Wasting
of the Brítish Economy eftir S. Poll-
ard (Crom Helm 1982) og The Econ-
omic Dedine of Modem Britain, safn
ritgerða undir ritstjóm D. Coates og
J. Hillard (Wheatsheaf Books 1986).
Bacon og Eltis verður starsýnt á, að
mjög margir starfi utan „eiginlegra"
framleiðslugreina, jafnvel utan mark-
aðskerfisins. Ýmsum hagfræðingum
þykja þær skilgreiningar þeirra orka
tvímælis. Pollard setur líka, í megin-
atriðum, fram einfolda skýringu:
Fjármálamenn ráða fjármunamynd-
un og þá mjög hagvexti, en þá (sem
stjómmálamenn) einkenni skamm-
tíma viðbrögð.
Coates og HiIIard liafa viðað að sér
yfirfærsla EI Nino-straumsins hafi
stuðlað að þessum aflabresti, mun of-
veiði valda honum að miklum hluta.
Upptaka kvótakerfis er nú á dagskrá í
Ekvador.
Rækjueldi leggur til mestallan
rækjuaflann, sem vaxið hefur úr
ritgerðum eftir marga höfunda, en
aðeins skal getið ritgerðar Staffords
(„Theories of Decline"), sem greinir
milli þrenns konar skýringa: (i) ný-
keynesiskra skýringa, sem Cam-
bridge-skólinn hefúr sett hvað
gleggst ffarn; (ii) „hægri" skýringa,
sem Kilpatrick og Lawson hafa mjög
haldið á loft; og (iii) sósíaliskra skýr-
inga, sem hvað þekktastar em í fram-
setningu Hobsbawm og Aaranowitch.
Cambridge-skólinn kveður fjár-
munamyndun fremur afleiðingu
hagvaxtar en orsök og vanhæfni í
samkeppni hlaða utan á sig: Minnk-
andi eftirspum dragi úr eftirspum,
sem dragi úr fjármunamyndun, sem
dragi úr samkeppnishæfni. Þá ber
þess að gæta, að verslun með iðn-
10.000 tonnum 1980 í 78.000 tonn
1991. Eldistjamir em á ströndum Ek-
vador. Að flatarmáli em þær alls
125.000 hektarar. Hinar minnstu em
um 50 hektarar að stærð, hinar
stærstu um 2.000 hektarar. Yfir hinar
stærstu er fóðri dreift úr flugvélum.
vaming er að miklu leyti í höndum
férra stórra fyrirtækja. Sakir við-
skiptavenja þeirra verða ekki vemleg-
ar verðlagsbreytingar, þótt fram-
leiðsla og nýting vinnuafls séu nokkr-
um sveiflum undirorpnar.
„Hægri" skýringamar leggja ma
út frá því, að bresk verkalýðsfélög séu
fremur „craft unions" en verkalýðsfé-
lög á meginlandi Evrópu og þeim
ósveigjanlegri. Eitt með öðm valdi
það stirfni í hagkerfinu. Sósíalistar
segja kapítalista hafa um miðja 19.
öld farið að hverfa frá iðnaði og að
snúa sér einkum að verslun og fjár-
málum. Þeir hafi kappkostað að flytja
fjármagn úr landi, þannig að úr fjár-
munamyndun dró innanlands. —
Hér hefur verið stiklað á stóm.
Úr viðskiptalifinu
Iðnaðarleg hnignun Bretlands
Er T íminn útrunninn?
Þriðjudapur 24. mar* 1992
Tíminn
hAlsvam frjAlslynhs, s
Dagur að kveldi kominn
Stórblaðið Dafiur i Akureyri,
»*m einkum fiefur tifi út fyrir
»ö flytj» frfttir t/ viðburðum f
bcjarlffi Akureyrar. birtir í
frétUilðu tl fðttudafi um-
tetninfi tem mtriur Umamót f
itlentkri fjðlmiöUtögu. Sam-
tetninfi þennan riUr einhver -
ÞH. tem trúlega er Þröttur
_*< J^IUrtldtton. íöur kenndur við
^ n '>Ú^fyrirhven,?
grannaþjóöi.
byggðum úr steini ■ *'v,/*ia.
Um og upp úr sföustu a..^
ur hús í miðbæ Reykjavfkur ^'b/;> •j*/J
voru hin fegurstu. Má þar fyrst tií té,? j*ð, |
Tlminn birti
þett efnis að
... », tem tenfid-
umfanfitmiklu ffkniefn*-
/• Ji- tenfidust jafnframt
")/,.''í'kveðinnl listamiðstöð ( b«n-
/a. •Mt»/>m tem bxjarfélafiið hefur að
kj*'h4.^P\xí,rm> hluta með að fiera.
’ ***“' Þnfisl eru óvefcnfijan-
unni. eins og fram kom I frftt ____________________________
Tfmant. A/ einhverjum iitarð gerir hann ekki, en fer að fiata
í dagblaðinu Tímanum, sem enn
kemur út í Reykjavík, er ritstjómar-
dálkur sem ber heitið Vítt og breitt.
Lítilmótleg persóna mín varð fyrir
því óvænta láni að heill pistill var
lagður undir hana nú á þriðjudag-
inn. Tilefhið var það að -BG, sem
mun vera fréttastjóri blaðsins, Birg-
ir Guðmundsson, snöggreiddist út
af skrifum mínum um fréttaflutning
Tímans af svonefndu hassmáli á Ak-
ureyri.
Birgir ber mig þungum sökum og
segir að ég hafi gerst brotlegur við
a.m.k. tvær af sex greinum siða-
reglna blaðamanna. Önnur þeirra er
líklega sú sem krefur blaðamenn
um að sýna stéttarbræðrum sínum
trúnað og virðingu; hin er þá vænt-
anlega um óvandaða upplýsingaöfl-
un, ef ég les rétt út úr grein Birgis.
Ekki ætla ég mér að leggja á það
dóm hvort ásakanir Birgis séu réttar.
En ég vil nú samt bera hönd fyrír
höfuð mér.
Varðandi það að ég skyldi ekki
hafe rætt við blaðamann Tímans,
-PS, sem skrifaði fréttina, er þetta að
segja: Ég átti vissulega bágt með að
trúa því að rannsóknarlögreglan á
Akureyri skyldi hafa staðfest þessa
fréttTímans, ekki síst í ljósi þess hve
skammt meðferð málsins var á veg
komin. Þess vegna hringdi ég í við-
komandi lögreglumann, sem hafði
talað við blaðamann Tímans. Hann
neitaði því að hafa staðfest söguna,
sem blaðamaður bar undir hann —
og birti síðan sem staðfesta. Ég vitn-
aði í lögreglumanninn í fréttinni og
þar með var það búið. Frétt mín
hefði hvorki orðið betri né verri,
þótt ég hefði endurtekið staðhæf-
ingu -PS, sem þegar var komin á
þrykk í Tímanum og ég búinn að
vitna til.
Hvað með kirkju-
kórana?
Nú má það vel vera að viðkomandi
lögreglumaður hafi logið að mér og
staðfest hvert orð í frétt Tímans. En
hefði ég verið blaðamaður Tímans,
með slíkar yfirlýsingar á segulbandi
sem Birgir fullyrðir, þá hefði ég ekki
skrifað vandlætingargrein um spill-
ingu í akureyrsku listalífi, heídur
velt því fyrir mér hvað væri að gerast
í rannsóknarlögreglunni í höfuðstað
Norðurlands. Vera má að við hér
norðan heiða séum svona vonlausir
einfeldningar, en við höldum til
dæmis að þótt menn séu yfirheyrðir
í sakamáli sem „grunaðir", þá séu
þeir ekki endilega á leiðinni í stein-
inn.
Það virðist blaðamaður Tímans
hins vegar halda. Orðrétt segir í
fréttinni: ,Alls hafa um 32 aðilar
verið yfírheyrðir sem grurtaðir í
þessu stærsta fíkniefhamáli sem
komið hefur upp á Akureyri. Það er
óhætt að segja að það hrikti í lista-
lífínu á Akureyri í kjölfar þessa
máls, því fjölmargir aðilar úr þeim
hópi sem yfírheyrðir hafa verið
tengjast listalífínu í bænum og
flestir af þeim tengjast svonefndu
Listagili á A/cureyri og koma til með
að hafa þar aðstöðu, en aðilar í
listalífímu hafa keypt hluta af hús-
unum sunnan við gilið. Einnig hafa
fleiri listahópar verið nefndir. “
Svo mörg voru þau frómu orð og
er þetta þó hátíð miðað við það sem
haft er eftir ónafngreindum „við-
mælanda". Ég vek athygli á því að
þama eru eingöngu staðhæfingar
sem enginn er hafður fyrir. Lesandi
hlýtur því að gera því skóna að
blaðamaður hafi haldgóðar heimild-
ir fyrir því sem þama stendur. Mig
langar því til að upplýsa blaðamann
Tímans um það hvemig málið er
vaxið og spyrja hann síðan nokkurra
spuminga, — og Birgir má alveg
svara fyrir hann.
Samkvæmt því, sem heimildir
okkar á Degi herma, munu þrír
þeirra, sem viðriðnir eru hassmálið,
tengjast Listagili að því leyti að þeir
hafa aðstöðu í einu húsanna að
norðanverðu. Ekki mun, skv. sömu
heimildum, neinn þeirra, sem
keyptu sig inn í gilið sunnanvert,
verða sakfelldur í málinu. Daníel
Snorrason, yfirmaður rannsóknar-
lögreglunnar á Akureyri, hefur stað-
fest það í samtali við Signýju Páls-
dóttur leikhússtjóra að enginn
starfsmaður Leikfélags Akureyrar
hafi verið yfirheyrður vegna hass-
málsins. Vel má vera að einhverjir
aðrir Iisthneigðir menn verði á með-
al sakfelldra í málinu, en þá vil ég
spyrja blaðamann Tímans hvaða
„fleiri listahópum" þeir tengjast.
Eru þeir kannski í einhverjum
kirkjukómum?
Úlfaldar og mýflugur
Önnur gryfja, sem blaðamaður
fellur í, er sú sem Gróa gamla á Leiti
heldur sig hvað oftast í. Hann notar
almennt orðalag án þess að rök-
styðja mál sitt. Hvað hefur hann fyr-
ir sér í þeirri staðhæfingu að „það
hrikti í listalífinu á Akureyri"?
Hvaða „fjölmargir" og „flestir" eru
það sem tengjast Listagilinu? Gerir
blaðamaður Tímans, nú eða þá
fréttastjóri, sér ekki grein fyrir því
að með svo almennu orðalagi er
hann að fella dóma yfir fjölda
manns, sem á engan hátt tengjast
málinu? Eöa vita blaðamenn Tím-
ans meira um þetta mál en við á
Degi? Og svo vil ég spyrja Birgi sem
reyndan blaðamann og stjórnar-
mann í Blaðamannafélagi íslands til
margra ára: Fellur ívitnuð klausa úr
frétt Tímans undir þá skilgreiningu
að vera vönduð blaðamennska,
samboðin málsvara frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju?
En svo ég upplýsi þá félaga -BG
og -PS um tilgang minn með frétt-
inni um frétt Tímans, þá var hann
sá að benda á að eins og þessi marg-
umrædda og makalausa frétt var
matreidd þá var hún ekkert annað
en enn eitt innleggið í kjaftasögurn-
ar í bænum. Ég er þeirrar skoðunar
að þetta „stærsta fíkniefnamál á Ak-
ureyri" hafi verið blásið út langt
umfram það sem tilefni gefst til.
Mér hefúr skilist á fréttum að sann-
ast hafi innflutningur og neysla á 2-
300 grömmum af hassi og að þama
hafi tiltölulega þröngur hópur verið
að verki. Þetta er tuttugasti partur
af því sem þeir voru að hirða af
tveimur mönnum í Reykjavík um
helgina. Samt er látið eins og
ástandið á Akureyri sé farið að jafn-
ast á við neðanjarðarbrautimar í
New York.
3. greinin þar og hér
Fyrst Birgir er að nudda mér upp
úr siðareglunum, vil ég segja að
mér finnst hann falla sjálfur í þá
gildru sem hann ætlar mér, semsé
óvandaða upplýsingaöfiun. Ekki
verður þess vart í grein hans að
hann hafi lesið frétt mína, að öðmm
kosti hefði hann varla farið að gera
„textaskýringar" mínar á orðum
Halldórs Jónssonar að umræðuefni.
Ég minntist ekki orði á þann ágæta
mann í fréttinni, hvað þá að ég vitn-
aði í orð hans.
Ljóst má vera af tilskrifum Þrastar
Haraldssonar að hann telur Akur-
eyringa þurfa sérstaka vemd gegn
upplýsingum umfram aðra lands-
menn og að hann sé einmitt sá sem
eigi að skera úr um hvað þeir þola
og hvað ekki. Við á Tímanum hins
vegar höfum litið á Akureyringa
sem hvert annað fólk, sem ekki þarf
á sérstaklega vemduðu umhverfi að
halda. Skrif Þrastar dæma sig að
öðru leyti sjálf, enda treystir hann
sér ekki einu sinni til að bera á móti
réttmæti þess sem -BG sagði efhis-
lega um málið í umræddum pistli.
í kaflanum um „Úlfalda og mýflug-
ur“ spyr Þröstur okkur beint nokk-
urra spuminga. í fyrsta lagi virðist
það nokkuð augljóst að það hriktir í
listalífinu á Akureyri vegna málsins,
sbr. m.a. það að Dagur birtir greinar
eftir leikhússtjórann á staðnum,
sem ber sakir af starfsmönnm sín-
En mér finnst frétt Tímans jaðra
við brot á 3. grein þeirra ágætu
reglna, sem varar blaðamenn við
því að valda mönnum særindum að
ósekju. í uppbyggingunni í Listag-
ili koma fjölmargir við sögu og því
fer fjarri að þeir hafi „flestir" verið
viðriðnir hassmálið. Það segja hins
vegar rógtungurnar í bænum og
nú hefur Tíminn lagst á sveif með
þeim.
Kannski erum við hér nyrðra
varkárari gagnvart þriðju greininni
en þið fyrir sunnan. Fámennið ger-
ir það að verkum að torveldara er
að fjalla um viðkvæm mál, sem
snerta persónulega hagi fólks og
æru einstaklinga, ekki síst ef um er
að ræða þekkt fólk. í fámennu sam-
félagi geta menn auðveldlega ein-
angrast og jafnvel verið útskúfað,
ef á þá eru bornar sakir, og skiptir
þá engu hvort þær eru réttar eða
ekki. Þess vegna eru fréttamenn
hér varkárir í umfjöllun um saka-
mál og hafe það fyrir meginreglu
að doka við með stórar yfirlýsingar
þar til telja má víst að ákæra sé
sönnuð.
Eins og heiti dálksins gefur til-
efni til, fer Birgir um víðan völl í
mikilli ályktanagleði. Þar fer hann
ýmsum orðum um Dag og stöðu
hans, sem ég hirði ekki um að
svara. Vil bara segja að ef fréttin
um spillinguna í akureyrsku lista-
lífi er í samræmi við almenna
fréttastefnu blaðsins, þá verður
þess ekki langt að bíða að Tíminn
verði útrunninn.
um! í öðru lagi er það ekki við hæfi
að tilgreina nöfn þeirra aðila, sem
tengjast sakamálum, fyrr en í fyrsta
lagi eftir að ákæra hefur verið gefin
út og því ekki hægt að tilgreina
frekar þá fjölmörgu, mörgu,
nokkru, þónokkru eða hvaða orða-
lag menn vilja nú nota, sem tengjast
málinu. Hvorki blaðamaður né
fréttastjóri gera sér grein fyrir því að
þeir hafi fellt dóma yfir fjölda manns
með því að nota almennt orðalag,
enda sértækt og nákvæmt orðalag
ekki notað í fréttum af sakamálum
fyrr en á síðari stigum. T.d. hefúr
Tíminn aðeins notað hið almenna
orðalag „tíu ára drengur" um
ógæfusama barnið sem stakk annan
dreng með hníf á Kleppsveginum í
vikunni. Okkur er ekki kunnugt um
að allir tíu ára drengir við Kleppsveg
liggi undir grun um þessa hníf-
stungu.
Þröstur Haraldsson
Athugasemd PS og BG