Tíminn - 27.05.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 27. maí 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hróifur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verð í lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Hinir smáu og hinir
stóru
Nýlega gaf Landssamband iðnaðarmanna út skýrslu
um kynnisferð, er farin var á vegum sambandsins til
héraðsins Emilia Romagna á Ítalíu. Ferðin var farin
til þess að kynna sér starfsemi svokallaðra „íyrir-
tækjaneta“, sem eru útbreidd í þessu héraði og hafa
skilað miklum árangri. „Fyrirtækjanet" er með öðr-
um orðum samstarf smærri fýrirtækja, í þessu tilfelli
í iðnaði. Að því að sagt er í áðumefndri skýrslu hefur
hagvöxtur í Emilia Romagna orðið meiri en annars
staðar á Ítalíu og meðallaunin 25% hærri.
Efnahagslífið þarna byggist á fjölþættri fram-
leiðslu, sem byggist á nánum tengslum milli lítilla og
meðalstórra fyrirtækja. Þau sérhæfa sig innbyrðis og
styrkja hvort annað í vöruþróun, framleiðslu og
markaðssetningu.
Þess er reyndar getið í skýrslunni að fyrirtækjanet
séu ekki með öllu óþekkt á íslandi. Sölusamtök físk-
iðnaðarins væru dæmi um slíkt samstarf, sem hefði
skilað miklum árangri.
Þessi skýrsla kemur upp í hugann nú, þegar Sölu-
samband íslenskra fískframleiðenda fagnar sextíu ára
afmæli sínu á aðalfundi samtakanna í dag. Þetta eru
dæmigerð samtök sem hafa þjónað fjölmörgum smá-
um framleiðendum og séð fyrir þá um störf sem eru
sérhæfð og krefjast mikils fjármagns, þ.e. útflutning
afurða á erlenda markaði.
Það er rétt fyrir okkur íslendinga að gleyma því
ekki, þótt á móti blási í ýmsu, að þrátt fyrir minnk-
andi afla er útflutningsverðmæti sjávarafurða meira
en nokkru sinni, og yfir 75% útflutnings okkar eru
sjávarafurðir.
Alltaf koma upp, einkum þegar verð er hátt, raddir
um að einstakir framleiðendur geti staðið á eigin fót-
um og samtök af öllu tagi dragi úr mönnum kjark og
þor. Að sönnu er engin ástæða til þess að hefta fram-
tak einstaklinga, en hitt er þó staðreynd að full þörf er
áfram fyrir öflug sölusamtök í sjávarútvegi. Það er al-
veg borðleggjandi að hingað til hafa stóru sölusam-
tökin gert fjölmörgum smáum framleiðendum kleift
að starfa og sérhæfa sig í því að framleiða gæðavöru.
Auðvitað þurfa stór sölusamtök á borð við SÍF, SH
og íslenskar sjávarafurðir að laga sig að breyttum að-
stæðum, og það er nauðsynlegt að allt framtak á sviði
útflutnings geti notið sín. Þunginn mun hins vegar
hvíla áfram á þeim, vegna þess að í stöðugu og lifandi
markaðsstarfi verða framleiðendur að sameina krafta
sína, vegna þess hve dýrt það er.
Það er stundum dálítil þversögn í umræðunum
hér um stærð fyrirtækja. Sumir telja að lausnin í sjáv-
arútvegi sé að fyrirtækin séu sem stærst, aðrir telja að
þau eigi að vera sem minnst. Það er áreiðanlega eng-
in einhlít regla til í þessu. Hitt er þó staðreynd að þeg-
ar á heildina er litið hefur samspil stórra sölu- og
markaðsfyrirtækja og smærri framleiðslufyrirtækja í
sjávarútvegi gefist okkur íslendingum vel og fært
okkur meðal þeirra þjóða sem best lífskjör hafa, ekki
síður en þá sem vinna í svokölluðum „fyrirtækjanet-
um“ í Emilia Romagna á Ítalíu.
Vort daglega
brauð
íslensk skólabörn slasast sjö sinn-
um oftar en jafnaldrar þeirra í Sví-
þjóð. Samt eru Svíar engir eftir-
bátar annarra í þessum efnum.
Umferðarslys eru mun tíðari hér-
lendis en annars staðar og vinnu-
slys margfalt fleiri. En hér eru
fleiri leikhús á hverja þúsund íbúa
en annars staðar eru dæmi um.
Hið sama gildir um sjónvarps-
stöðvar.
Fyrir utan ofbeldið í bílaum-
ferðinni, sem er á heimsmæli-
kvarða, eru íslendingar orðnir vel
gjaldgengir meðal þjóðanna hvað
varðar þjösnaskap og villimann-
legar árásir á náungann. Þótt
samanburðartölur liggi ekki fyrir,
er óhætt að ganga út frá því sem
vísu að við stöndum flest-
um á sporði í sívaxandi
beitingu ofbeldis.
Fréttir um kviöristur og
hnífstungur eru orðnar
hiuti af daglegu lífi. Nauðgarar ota
breddum að fórnarlömbum sínum
og eggjárn eru notuð í sívaxandi
mæli til að stinga fólk og skera og
eru tilefnin iðulega ekki önnur en
að nota verkfærin.
Ný atvinnugrein
Aðgangsharðir rukkarar eru
farnir að beita handafli til að ná
peningum af skuldurum. Sérþjálf-
aðir drullusokkar úr heilsurækt-
arstöðvum taka að sér svona sér-
stæðar innheimtur.
Þá eru þeir, sem þykjast hafa
orðið fyrir harkalegum inn-
heimtuaðgerðum, farnir að hefna
í héraði fyrir það sem á hallaðist á
alþingi. í fyrri viku var ráðist inn á
heimili lögfræðings og þjarmað
að honum fyrir að hafa tekið bíl
fjárnámi. Skuldarinn og vikapiltur
hans voru þar að verki.
í gær bárust fréttir af því að
menn voru keyptir til að ryðjast
inn á heimili, draga húsbóndann
úr baði og berja hann til óbóta.
Húsfreyja var kýld umsvifalaust,
þegar hún ætlaði að koma bónda
sínum til bjargar.
Tilefnið var sagt vera köttur, en
auðsjáanlega liggur ekkert annað
en mannvonska og firring að baki
svona voðaverka.
Sama daginn var olíu hellt yfir
húsgögn á tveim hæðum veitinga-
húss og kveikt í.
Samtímis voru tveir menn á
ferð í Hafnarfirði í bíl og gerðu sér
leik að því að skjóta með loftriffii á
12 ára gömul stúlkubörn.
Víkingasveit lögreglunnar lok-
aði friðsælt íbúðahverfi af fyrir
skemmstu og gráir fyrir járnum
umkringdu þeir byssumann, sem
var nýbúinn að skjóta félaga sinn í
andlitið og puðra skotum yfir ná-
grennið.
í vímu
Innan um þetta slæðast svo
fréttir af upptekt brugghúsa og að
svo og svo mörgum hundruðum
lítra af gambra eða landa hafi ver-
ið hellt niður og að einhver kíló af
hassi og eitthvert magn af kókaíni
og LSD hafi verið tekið í tolli eða
heima hjá einhverjum fíklinum
eða dreifingaraðila.
Bílstjóri í hassvímu keyrði á
strætisvagn miðjan og bar við yfir-
heyrslu að hann hafi ekki séð
hann. Annar fíkill á þungum og
skriðmiklum bíl sá hvorki rautt
ljós né kennslubifreið, þegar hann
komst í fréttirnar um daginn.
Hlátur setti að ungviðinu um
síðustu helgi, þegar dóplöggan
setti sig í stellingar og sagði þjóð-
inni að grunur léki á að ofvirkni-
lyfið „alsæla" væri til sölu hér á
landi og væri jafnvel notað á
skemmuskemmtunum, sem er
tískufyrirbæri meðal táninga.
Það, sem krökkunum þótti
svona sniðugt, er að alsælubland-
an er búin að vera á markaði í þrjú
ár og nóg til af henni. Þetta voru
engar fréttir nema fyrir gaml-
ingja.
En þeir eru ekki dauðir úr öll-
um æðum, því pólitíið tvístraði
hópi áhorfenda, sem skemmtu sér
við að horfa á fimlega ástarleiki
karls og konu, sem komin voru af
léttasta skeiði. Því varð þetta að
lögreglumáli, að sýningin fór fram
á almannafæri á messutíma á
sunnudagsmorgni s.l.
Lífsstíll
Hér er aðeins gripið ofan í
nokkrar fréttir af ofbeldi og fíkni-
efnaneyslu síðustu daga. Innbrot,
þjófnaðir og skemmdarverk eru
ekki upptalin, né klassískar upp-
tuggur um alkóhólþamb og marg-
víslegar afleiðingar þess.
Ekki eru mörg ár síðan það
taldist til stórtíðinda þegar ein-
hver var lagður hnífi, endavar það
nær óþekkt. Að hægt væri að
kaupa ofbeldisseggi til að gera
húsbrot og vaða inn á heimili
fólks og misþyrma því, var óþekkt.
Sömuleiðis innheimtuaðgerðir
með handafli.
Miklar breytingar eru að verða á
samfélaginu og ekki allar til bóta.
Nakið ofbeldi er að verða einhvers
konar lífsstfil, sem einhverjir hóp-
ar temja sér. Aðrir verða ónæmir
fyrir fregnum af fantaskap og ill-
mennsku, vegna þess hve al-
gengar þær eru.
í Bandaríkjunum er mik-
ið fjallað um upplausn þjóð-
félagsins þessar vikurnar.
Flótti betur megandi fólks úr stór-
borgunum flýtir fýrir þeirri þróun
að þær verða vettvangur ofbeldis
og glæpa. Fíkniefnaneysla eykst ár
frá ári. Atvinnuleysi með tilheyr-
andi fátækt og alls kyns volæði er
að skipta þjóðinni í andstæðar
fylkingar og þykir mörgum fram-
tíðarhorfur heldur daprar.
íslenskt þjóðfélag er þúsund
sinnum smærra en hið bandaríska
og ólíkt því á marga lund. Hitt er
víst að fyrirmyndir að hugmynd-
um og lífsstfi á Fróni eru sóttar
vestur um haf. Tískubylgjurnar
berast þaðan fyrr eða síðar, sumar
ágætar og aðrar vondar.
Upplausn fjölskyldunnar og
einstæðir foreldrar með fleiri eða
færri börn á sínu framfæri, sem
hvorki hafa tíma né fjármuni til
að veita börnum sínum viðunandi
uppeldi, er með því fýrsta sem
þjóðfélagsrýnendur koma auga á,
þegar farið er að hyggja að
breyttri samsetningu nútímasam-
félags.
Hér skal engum getum að því
leitt hvað veldur stórauknu of-
beldi og illvirkjum. Virðingarleysi
fyrir náunganum, heimili hans og
eigum fer greinilega vaxandi og
enginn vafi leikur á síaukinni
fíkniefnaneyslu.
En enginn þorir að ræða málin
eða reyna að skoða þau í víðara
samhengi. Það getur verið erfitt
að skoða upp undir sjálfan sig.
OÓ