Tíminn - 03.11.1992, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 3. nóvember 1992
Tíminn 7
Reiðvegamálin á landsþingi hestamanna. Grundvallarspurningu ósvarað:
EIGA HESTAMENN AÐ
GREIÐA VEGAGERÐINA?
Eftlr Jón Leví Tryggvason. Mynd GTK.
Reiðvegamál voru annað aðalmál-
ið, sem landsþinginu var ætlað að
fást við. Máíið var undirbúið á
þann veg að fengnir voru þrír
framsögumenn, þeir Jón Birgir
Jónsson aðstoðarvegamálastjóri,
Árni Mathiesen frá samgöngu-
málanefnd Alþingis og Kristján
Auðunsson sem fulltrúi hesta-
manna.
Eins og við mátti búast notuðu
ræðumenn stóran hluta af ræðu-
tíma sínum í sögulegt rabb. Jón
Birgir lýsti þó þeirri faglegu skoðun
Vegagerðarmanna að reiðvegir
væru ekki hluti af hinu eiginlega
vegakerfi í landinu. Þrátt fyrir þessa
túlkun, gerði Vegagerðin ráð fyrir
reiðgötum samhliða nýjum vegum.
Hann komst hins vegar upp með
það, fundinn á enda, að minnast
aldrei á endurbyggingu gömlu mal-
arveganna, sem er miklu alvarlegra
og raunhæfara vandamál.
Þá verður það seinunnið að koma
því heim og saman að tala f öðru
orðinu um sex til sjö milljónir kr.
til reiðvega á ári, en í næstu andrá
um að óþolandi ástand sé í umferð-
inni á leiðinni Reykjavík- Hvera-
gerði. Á þessari leið nota hesta-
menn gamla bílveginn, sem aðeins
er notaður af örfáum bílum á ein-
stöku stað. Hins vegar þurfa hesta-
menn að fara fjórum sinnum yfir
nýja alvöruveginn á Hellisheiði. Sá,
sem þetta skrifar, veit örlítið um
reiðvegamál eftir margra ára starf í
þessum málaflokki í Kjalarnes-
þingi.
Árni Mathiesen þingmaður er
hestamaður sjálfur og skilur og
þekkir málið af eigin raun. Hann
benti réttilega á að flokka ætti við-
fangsefnið í þrjá flokka: vegi næst
hesthúsabyggðum, sem eðlilegt er
að viðkomandi sveitarfélög kost-
uðu; hálendisvegi, sem til greina
kæmi að hestamenn yrðu að kosta;
og loks reiðvegi samhliða þjóðveg-
um.
Af öryggisástæðum væri mikil
nauðsyn á að skilja að umferð ríð-
andi manna og bfla færi aldrei sam-
an. Það gæti verið réttlætanlegt að
kosta slíkar aðgerðir af vegafé; slíkt
yrði þó vafalítið óvinsælt af bfleig-
endum, sem teldu sig greiða ærið
nóg. Um þetta yrðu hestamenn að
sækja á, hver í sínu kjördæmi.
Árni sagðist í upphafi hafa talið til-
lögur um að hestamenn greiddu
sinn hlut með hóffjaðragjaldi fárán-
legar. En við nánari skoðun yrði
hann að viðurkenna að engin betri
leið hefði fundist. Árni lýsti því hins
vegar yfír að hann þyrði ekki að
standa að slíkum málflutningi,
nema fyrir lægi viljayfirlýsing
hestamanna sjálfra. Þegar að pall-
borðsumræðu um málið kom,
bættust í hópinn Bryndís Brynjólfs-
dóttir bæjarfulltrúi á Selfossi og
Kristmundur Halldórsson úr Kópa-
vogi. Bryndís taldi að samtök sveit-
arfélaga væru jákvæð í garð hesta-
manna, en hefðu ekki mótað sér-
staka stefnu í málinu. Á hinn bóg-
inn gerðu einstök sveitarfélög
yfirleitt vel við hestamenn. Þess var
hins vegar alls ekki getið að Ölfus-
árbrú og Selfossbær er verulegt
vandamál fyrir þá, sem fara ríðandi
um þjóðveg nr. 1 í gegnum Selfoss.
Kristmundur benti rækilega á að
styrkja þyrfti lagalega stöðu reið-
vega og hestaumferðar og eru það
vissulega orð í tíma töluð. Fáeinar
fyrirspumir og ábendingar komu
úr þingsal. Umræðan leiddi fátt
nýtt í ljós, en helsta niðurstaðan var
að gera þyrfti ítarlega reiðvegaáætl-
un. Slíkt væri þó varla viðráðanlegt
í sjálfboðaliðastarfi og kom þá sú
hugmynd fram að ráða sérfróðan
mann í sex mánuði til að gera slíka
áætlun. Einnig var skorað á Alþingi
að lögbinda gerð reiðvega samhliða
vegum með bundnu slitlagi. Þingið
svaraði hins vegar því eina, sem það
raunverulega þurfti að svara: hvort
og hvernig hestamenn ætluðu að
borga kostnaðinn við reiðvegagerð-
ina. Þess vegna datt undirrituðum í
hug:
Hérsitja menn tvo dýra daga,
drósir brosa við hverjum hal.
Meðan reiðveganna raunasaga
röltir hölt um þennan sal.
Þing hestamanna verða
áfram á sérhverju ári
Þriðja mál landsþings hestamanna
á Flúðum, sem mikinn áhuga vakti,
var tillaga um að fækka ársþingum
á þann veg að þau yrðu annað hvert
ár, en formannaráðstefna hitt árið.
Talsverður hiti hijóp í umræðuna
og skiptust menn í fylkingar. Fáks-
menn höfðu forystu fyrir þeim sem
vildu halda þing árlega. Helstu rök
þeirra eru að hestamenn þurfi nauð-
synlega að ræða sín mál hver við
annan árlega og virðast telja að mik-
ið sé leggjandi upp úr þeim kynnum
og skemmtan sem þinghaldi fylgir,
en gleyma þeirri miklu vinnu sem
unnin er heima í samskiptum við
sveitarstjómarmenn og þingmenn
og kæmu að mun meira gagni í
þeim miklu samskiptum sem hesta-
menn þurfa að eiga við samfélagið.
Talsmenn fækkunar lögðu mikla
áherslu á skoðanir hins almenna fé-
lagsmanns, sem fyndi lítið fyrir
gagnsemi sambandsins og teldi
kostnað við rekstur þess mikinn.
Enda hefði máli þessu verið vísað
heim í félögin eftir síðasta þing og
fyrir lægi að 75% félaganna hefðu
samþykkt að fækka þingum. Full-
trúar hefðu því ekki umboð til ann-
ars en að samþykkja fækkun. Gras-
rótin hefði lagt svo fyrir.
Þessu mótmæltu þingdellumenn
og töldu sig vera grasrótina en ekki
almenning sem heima sæti. Þá kvað
Jón i Skollagróf:
Magnast tekur múlmur hljóðs,
minnkar hyggjan sanna.
Gekk að mestu í gamirstóðs
grasrót hestamanna.
Úrslit málsins urðu þau að 78
sögðu já, en 34 nei. Þar sem um
lagabreytingu var að ræða, þurfti
2/3 fundarmanna að samþykkja.
Fundarmenn voru 122 og hefðu því
82 þurft að segja já svo að óyggjandi
úrslit fengjust. Svona hefur lýðræð-
ið stundum endaskipti á sjálfu sér.
Eins og að venju lætur komu fram
og var samþykktur fjöldi faglegra
tillagna um keppnismál. Merkust
þeirra er að nú verður leyfð þátttaka
hrossabúa í gæðingakeppni. Einnig
á að endurskoða keppnisfyrirkomu-
lag í þeim tilgangi að hæna að fleiri
áhorfendur.
Fræðsluerindi um hinn nýja vá-
gest, sveppasýkinguna, var á dag-
skrá seinni hluta laugardags. Fróð-
legt erindi um merkilegt efni. En
því miður flutt á röngum stað yfir
röngum áheyrendum, sem hvorki
geta né vilja endurflytja fjöldanum,
sem heima situr, þann fróðleik sem
vissulega þarf að komast til allra
hestaeigenda í landinu og á því
heima í almennum fjölmiðlum en
ekki sem verktöf á tímanaumu
þingi. Enda fundu þingfulltrúar að
því hve miklum tíma væri varið til
fyrirlestrahalds á kostnað almennr-
ar umræðu sem annars ágætir for-
setar, þeir Bjarni Andrésson og
Fannar Jónasson, skömmtuðu oft
mjög naumt.
Ásdís Gunnarsdóttir, sem erindið
flutti, varaði meðal annars við
tamningamönnum sem smitberum.
Þá kvað Kári Amórsson:
Það hefur löngum verið vitað,
hve varasamt er margt sem þeir
hafast að.
En að þeir geti allir smitað,
er alveg nýtt fyrir fólk á þessum
stað.
Kári kvað einnig eftir að hafa
brugðið sér á salernið:
Hér hafa karlar kastað af sér vatni
og kannski sumum verið nokkuð
mál.
Það virðist þurfa verulega natni
við að hitta rétt íþessa skál.
Nokkuð var á þinginu ræddur orð-
rómur um að sumir hestamenn
gæfu keppnishrossum stera. Þenn-
an orðróm þyrfti að staðfesta með
lyfjaprófum og ef satt reyndist,
stemma stigu við slíku athæfi. Þá
kvað undirritaður:
Lyfjagmninn skýrt má skilja.
Skömm er hér að segja frá.
En hvort í glösin merar míga vilja,
mikinn vafa tel ég á.
Þinginu lauk með algerlega rúss-
neskri kosningu formanns og aðal-
stjórnar. Hún er nú svo skipuð:
Guðmundur Jónsson formaður.
Guðbrandur Kjartansson varaform.
Jón Bergsson meðstj.
Kristmundur Halldórsson meðstj.
Halldór Gunnarsson meðstj.
Fyrir sátu í stjóm Sigfús Guð-
mundsson og Sigbjöm Bjömsson.
Kosið var alvöru kosningu til vara-
stjórnar. Þessir voru kjörnir:
Kolbrún Kristjánsdóttir, Marteinn
Valdimarsson, Ágúst Oddsson, Sig-
urgeir Bárðarson og Stefán Bjama-
son.
Þingstörf á Flúöum: Eins og myndin ber með sér hafði Kristinn Hugason sáraumbúðir á höfði. Andr-
és á Kvíabekk gantaðist með að gárungar héldu því fram að skipt hefði verið um forrit í Kristni, en það
væri áreiðanlega vitleysa, því gamla forritið væri á sínum stað eftir erindi Kristins aö dæma.
Ræktunarmál:
Flókið mál að „búa
til“ góðan reiðhest
Fyrst skal nefna erindi Kristins Hugasonar ráðunauts. Kristinn notaði
glærur til skýringar á eyðublöðum og skýrsluformum sem nú eru notuð,
ásamt tölvuvinnslu til gagnasöfnunar, sem eðlilega verður að leggja
áherslu á.
Kristinn benti á sérstöðu hrossa-
ræktar borið saman við aðra búfjár-
rækt þar sem talið er eðlilegt að ein-
beita sér að fáum eiginleikum. Þessu
væri á annan veg farið með íslenska
hestinn þar sem meta þarf mjög
marga þætti.
Svo fjölþætt val gerði kynbætur ís-
lenska hestsins seinlegar og gætu í
sumum tilfellum takmarkað sam-
ræmi í niðurstöðum hrossadóma. Hjá
þessu yrði ekki komist. Ræktunar-
markmið og óskir markaðarins köll-
uðu eftir mjög fjölhæfum hesti til
ólíkra verkefria, svo sem útreiða og
ferðalaga og til keppni. Þá væru þeir
jafnvel til sem ættu hross aðeins til að
horfa á þau og legðu því mjög upp úr
góðri byggingu.
Fyrir þinginu lá tillaga frá Fáki, svo-
hljóðandi:
„43. ársþing Landssambands hesta-
manna haldið að Flúðum 31. október
1992 bendir á að tölfræðileg athugun
hefur leitt í ljós að í dómum kynbóta-
hrossa kunni að vera þverstæða í stig-
ákvörðunum og einkunnum fyrir
byggingu annars vegar og fyrir hæfi-
leika hins vegar, og einkum þó fyrir
fótagerð og réttstöðu annars vegar og
fyrir tölt og skeið hins vegar."
Síðan segir í tillögunni að reynt skuli
að koma á samstarfi um gerð nýs
dómkerfis kynbótahrossa sem sam-
ræmi betur kröfur til byggingar og
hæfileika hrossa, taki aukið mið af
þörfum markaðarins og dragi úr
áhrifum umhverfis á einstaka dóm-
þætti.
Kristinn Hugason hrossaræktar-
ráðunautur gagnrýndi tillöguna og
taldi hana á misskilningi byggða. All-
mikil umræða varð um hana, uns
kynbótanefnd tók sér það furðulega
vald að fella tillöguna í nefnd í stað
þess að mæla með samþykkt eða synj-
un, sem eðlilegt væri af starfsnefnd á
fundi sem þessum.
Fáksmenn brugðust þá við hart og
endurfluttu tillöguna efnislega í þeim
tilgangi að hafa málið í umræðunni. í
þeirri umræðu komu fram merkilegar
spurningar, eins og hvers vegna ekki
eru metnir þættir eins og mælt þol og
úthald eða veikleiki gagnvart sjúk-
dómum eins og heymæði og sumarex-
emi. Kristinn Hugason bað eindregið
um vinnufrið fyrir tillöguflutningi af
þessu tagi og hljóp þá Ingimar Sveins-
son undir bagga með honum og flutti
frávísunartillögu sem var samþykkt.
Kristinn er greinilega mjög athugull
um ræktunarstarfið, talar hratt en er
nokkuð háfleygur og skriðmæltur. Nú
eru það einmitt fyrirlestrar og kynn-
ingar sem almenningur kynnist helst í
annars fjölþættu starfi hrossaræktar-
ráðunautar. Ráðgjafmn Kristinn nýt-
ist okkur hestafólki áreiðanlega betur
með örlítið hægara og alþýðlegra mál-
fari.
Þorkell Bjarnason, sem um árabil
stóð einn í starfi hrossaræktarráðu-
nautar, oft við erfiðar aðstæður og
töluverða gagnrýni, situr nú á friðar-
stóli. Við, sem höfum aldur og minni
til að horfa yfir ríflega 30 ára starfsfer-
il Þorkels, eigum að meta hann að
verðleikum, þótt ekki verði Þorkell
frekar en við hin leystur frá mannleg-
um mistökum.
Þó svo að ræktunarmálin séu hita- og
alvörumál, sló Reynir Hjartarson á
létta strengi um málflutning í kyn-
bótanefnd:
Maðurinn Jónas markaði sporið,
því mælskunnar hefur hann þorið.
En fljótlega á litið,
þá vantaði vitið,
í flest sem að fram þar var borið.