Tíminn - 04.12.1992, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 4. desember 1992
Skaðar í vatnsveðrinu um síðustu helgi:
Hver á að bæta tjón
vegna vatnsflóða?
í vatnsveðrinu um síðustu helgi var slökkviliöið í Reykjavík kallað átta sinn-
um út þar sem flætt hafði inn um niðurfoll að húsum. í samtölum við
tryggingafélög og aðila þjá borginni, er alls ekki ljóst hver bætir tjón sem
verður við svipaðar aðstæður. Porsvarsmenn tryggingafélaga segja að fólk
þurfi að tryggja sig sérstaklega fyrir þessu tjóni en gatnamálastjóri segir að
hvert mál sé metið fyrir sig.
„Við hljótum að velta því fyrir
okkur hver sé orsök þess að vatn
flæði inn í kjallara. Er það í raun
eitthvað sem fólk hefur vanrækt eða
sem fólk getur gert í, „segir Jóhann-
es Gunnarsson formaður Neytenda-
samtökanna. „Ef svo er ekki, en lýt-
ur frekar að því hvemig hverfí em
hönnuð, ber borgin ákveðna sök.
Það er alla vega ekkert réttlæti f því
að borgin beri enga ábyrgð, „segir
Jóhannes. „Almennt er ekki bóta-
skylda vegna utanaðkomandi vatns í
skilmálum félaganna" segir Öm
Gústafsson framkvæmdastjóri Vá-
tryggingafélags íslands. Hann segir
að í skilmálum VÍ sé þó undantekið
ef frárennslislagnir og annað slíkt
hafi ekki undan. „Það em alls ekki
öll félögin með þetta í sínum skil-
málum“, segir örn.
Þorvaldur Jónsson hjá Trygging hf.
segir að heimilistrygging og innbús-
trygging eigi að ná að tryggja fólk
fyrir tjóni sem verður þegar frá-
rennslisleiðslur hafa ekki undan.
Hann álítur að borgin bæti almennt
ekki þetta tjón.
„Almennt má segja að tryggingar
greiði okkar tjón ef um er að ræða
vanrækslu af hálfu borgarstarfs-
manna. Þ.e. ef hægt er að sýna fram
á að lögnin hafi haft vemlega skerta
flutningsgetu vegna óhreininda sem
hafi safnast fyrir í henni. Spurning-
ar vakna um bótaskyldu ef okkur
hafi átt að vera þetta ljóst", segir
Sigurður
Skarphéðinsson gatnamálastjóri.
Hann segir að þetta sé sú megin-
regla sem farið sé eftir. „Hins vegar
er reynt að meta hverja ósk um
bótagreiðslu sérstaklega, „segir Sig-
urður en bætir við að tjónið þurfi
ekki að falla á borgina en geti gert
það.
Sigurður segir að ekki hafi komið
fram bótakröfur vegna tjóna af völd-
um vatns um liðna helgi. „Þessi tjón
em til allrar hamingju ekki algeng,
„bæti hann við.
Sigurður segir að þegar mikið rigni
verði oft tjón í Túnunum. „Svæðið
liggur frekar lágt og það er flatt.
Húsin em nokkuð mikið niðurgraf-
in og lagnakerfið er orðið nokkuð
gamalt en það er ekkert óeðlilegt",
segir Sigurður.
Þröstur Ólafsson og
Magnús Gunnarsson:
„Tvíhöfða“
yfirlýsing
Að undanfomu hafa fjölmiðl-
ar birt fréttir um Þróunarsjóð
sjávarútvegsins, sem ríkis-
stjórnin hefur ákveðið að
stofna. Þetta hefur ýmist ver-
ið í formi beinna tilvitnana í
orð undirrítaðra eða í frásögn-
um viökomandi blaðamanna.
Rétt er að það komi skýrt
fram að nefnd stjómarflokk-
anna um stefnumótun í sjávar-
útvegi átti ekki aðild að til-
lögugerð um sjóðina.
Tillögur þær sem lagðar vom
fyrir ríkisstjórnina vom hug-
myndir undirritaðra sem bera
ábyrgð á tilurð þeirra gagnvart
ríkisstjóm.
Reykjavík 2. desember 1992.
Magnús Gunnarsson (sign.).
Þröstur Ólafsson (sign.).
Miðstjórnarfundur Alþýðubandalagsins:
Aðgeröum
stjórnvalda
er hafnað
Miðstjóm Alþýðubandalagsins hafnar algerlega þeim aðgerðum í atvinnu-
og efnahagsmálum sem ríkisstjómin hefur tilkynnt um, en miðstjómin
kom saman um helgina. Alþýðubandalagið telur ekki tryggt að aðgerðimar
leiði til aukinnar atvinnu, auk þess sem þær feli í sér að þungar byrðar séu
lagðar á almcnnt launafólk. Flokkurinn segist vera reiðubúinn til samstarfs
við stjómmálafylkingar og samtök launa fólks um aukna atvinnu, stöðug-
leika í efnahagsmálum, kjarajöfnun og varðstöðu um velferðarkerfið.
.Alþjóðleg viðhorf í efnahags- og
atvinnumálum hafa á síöustu miss-
erum tekið stakkaskiptum. Tími
frjálshyggjunnar er að líða undir lok
og gjaldþrot þeirrar efnahags- og
stjómmálastefnu sem byggði á
blindri markaðstrú verður æ ljósari.
Hugmyndir frjálshyggjumanna og
einstrengingslegra einkavæðingar-
sinna em nú víðast hvar á undan-
haldi. í staðinn koma ný félagsleg
viðhorf þar sem frelsi fjármagnsins
eru settar ákveðnar skorður, hlut-
verk opinberrar þjónustu í því vel-
ferðarsamfélagi sem menn keppa að
er viðurkennt og sóknarlínur í at-
vinnulífi mótaðar með samráð og
samstarf á lýðræðislegan hátt. Við-
urkenning á vistkreppunni gefur
kröfum um aukinn jöfnuð nýjan
byr,“ segir m.a. í ályktun miðstjóm-
ar.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar eru
harðlega gagnrýndar í ályktuninni.
Bent er á að ekki sé tryggt að þær
auki atvinnu í landinu. Með þeim
séu miklar álögur lagðar á almennt
launafólk án þess að reynt sé að
jafna þeim niður. Með aðgerðunum
sé stöðugleika í efnahagslífinu stefnt
í voða. Auk þess sé ríkisstjórnin að
gera tilraun til að festa í sessi núver-
andi fiskveiðistjórn og hindra nauð-
synlega endurskoðun fram að næsta
kjörtímabili.
Á miðstjómarfundinum var minnt
á tillögur Alþýðubandalagsins í efna-
hags- og atvinnumálum, en mark-
mið þeirra er að skapa 1200-1800 ný
störf á 8-12 mánuðum. Lögð er
áhersla á skattlagningu fjármagns-
tekna og aukinn skatt á háar tekjur.
„Alþýðubandalagið hafnar uppgjaf-
arleið ríkisstjórnarinnar og hvetur
áfram til víðtækrar samstöðu í þjóð-
félaginu um raunhæf úrræði í efna-
hags- og atvinnumálum. Tillögur
Alþýðubandalagsins liggja fyrir.
Flokkurinn er reiðubúinn til sam-
starfs við stjórnmálafylkingar og
samtök launafólks um aukna at-
vinnu, stöðugleika í efnahagslífi,
kjarajöfnun og varðstöðu um vel-
ferðarkerfið." -EÓ
Rússneski togarinn við bryggju á Sauðárkróki.
700 tonna afli úr
rússneskum togara
Frá Guttorml Óskarssyni fréttarítara
Timans á Sauðárkróki.
Eins og fram hefur komið í fréttum
kom rússneskur risafrystitogari
hingað til Sauðárkróks 17. nóvem-
ber sl. og landaði 700 tonnum.
Fiskiðjan/Skagfirðingur hf. keypti
tæp 400 tonn af aflamagninu en af-
gangurínn, sem sumpart var rækja,
fór til Húsavíkur, Akureyrar og Dal-
víkur.
Hráefnisgæði voru allgóð, sérstak-
lega hvað varðaði stóran þorsk og
verður hann unninn á Bandaríkja-
markað að sögn Magnúsar Einars-
sonar markaðsstjóra Fiskiðjunn-
ar/Skagfirðings. Alls var verðmæti
afla togarans um 60 milljónir.
Ástæða þess að Fiskiðjan/Skagfirð-
ingur kaupir svo mikið magn af fiski
er sú fyrst og fremst, að um þessar
mundir hafa frystihús Fiskiðjunnar
á Sauðárkróki og á Hofsósi tæplega
nægjanlegt hráefni til að halda úti
fúllri vinnu í húsunum. í síðustu
viku voru unnin 50 tonn af Rússa-
fiskinum á Hofsósi og verður
vinnslu á honum lokið um áramót.
Reiknað er með að framlegð úr
vörusölu verði 15-20%
Rússneski togarinn dvaldi við hafn-
argarðinn á Sauðárkróki í 10 daga,
eða ffá 17.-26. nóv. og hafnargjöldin
munu nema nokkrum hundruðum
þúsunda króna. Nokkur verslun átti
sér stað við Rússana og meðal ann-
ars keyptu þeir 36 gamla og misgóða
bfla en meðalverð fyrir þá var um 30
þúsund kr. á stykkið.
Fræðslurit um þunglyndi og geðklofa:
Konur líklegri en karlar til að fá einkenni þunglyndis
Fræðslurít um þunglyndi og geðklofa hafa verið gefin út og liggja frammi
í apótekum og heilsugæslustöðvum. Þau eiga að vera til leiðbeiningar fyr-
ir sjúklinga og aðstandendur. Um 25% kvenna og 10% karla fá einkenni
þynglyndis einhvern tíma um ævina og að sögn Lárusar Helgasonar, yfir-
læknis geðdeildar Landsspítalans, er ekki á þessu nein viðhlítandi skýr-
ing. Hérlendis veikjast árlega um 110-125 nýir sjúklingar af geðklofa og
er gert ráð fyrir að hátt í 2.000 íslendingar séu haldnir sjúkdómnum.
Þetta kemur m.a. fram í fréttatil-
kynningu frá lyfjafyrirtækinu Delta
hf. sem gefur ritin út. Þar segir að
með útgáfu fræðsluritanna vilji fyrir-
tækið miðla faglegum upplýsingum
til almennings þar sem geðsjúkdóm-
ar snerti nánasta umhverfi sjúklinga
ekki síður en þá sjálfa. Þá segir og að
það sé von útgefenda að fræðslan
verði til að draga úr fordómum sem
hefur gætt í garð geðsjúkra. Lárus
Helgason yfirlæknir á geðdeild Land-
spítalans er höfúndur bæklinganna.
Lárus segir að niðurstöður á heims-
vísu sýni að 25% kvenna fái einkenni
þunglyndis á móti 10 % karla. Hann
segir að um allan heim sé verið að
reyna að leita skýringa á þessum nið-
urstöðum. „Sumir vilja halda því
fram að það kunni að vera að þung-
lyndi leynist hjá körlum í meiri
drykkjuskap, „segir Lárus en bætir
við að þetta séu samt getgátur. „Þó er
vitað að ýmis innri efnastarfsemi
kvenna er ólík karla ekki síst á horm-
ónasviði, „bætir Lárus við. Hann
bendir einnig á aðra vinsæla skýr-
ingu sem felst í því að konur séu opn-
ari en karlar og leiti því frekar og fyrr
hjálpar en þeir. í fræðsluritinu um
þunglyndi segir að fólk á öllum aldri,
í öllum stéttum og hvar sem er á
landinu, geti fengið einkenni þung-
lyndis. Þá segir að vitað sé um fjölda
fólks sem líði fyrir þunglyndi og leiti
ekki eftir viðhlítandi meðferð oft
með alvarlegum afleiðingum. Sagt er
að án meðferðar vari þunglyndi yfir-
leitt lengi og oftast frá 4 mánuðum
upp í 2 ár. Meðferð er mjög árgang-
ursrík því allt að 90% fá fullan bata
innan mánaðar. Lárus segir að búast
megi við að hátt í 15.000 íslendingar
þyrftu að leita sér meðferðar en geri
það ekki, eða um 40 til 50% fleiri en
leiti sér aðstoðar. Þó segir hann að
mjög erfitt sé að meta þetta.
Um geðklofa segir að einkennin lýsi
sér í breytingum á andlegu ástandi
og hegðun. Kemur fram að viðbrögð
fólks einkennist oft af ótta en það sé
ástæðulaust þar sem það teljist til
undantekninga að sjúklingar er líða
af geðklofa, verði ofbeldishneigðir
eða meiði fólk. Einkenni sjúkdóms-
ins koma oftast fram hjá körlum á
aldrinum 15-25 ára en seinna hjá
konum eða á aldrinum 20-30 ára.
-HÞ