Tíminn - 04.12.1992, Blaðsíða 3

Föstudagur4. desember 1992
Tlminn 3
Guðmundur Bjarnason segir að ríkisstjórnin hafi verið of sein með sínar ákvarðanir:
Niðurskurðartillögurnar
verða kynntar á morgun
Guðmundur Bjamason, nefndarmaður í fjárlaganefnd, segir að það hafí
valdið vissum erfíðleikum í störfum fíárlaganefndar hve seint ákvarðanir
ríkisstjómarinnar hafí legið fyrir. Hann segist óttast að nýjustu hugmynd-
ir ríkisstjóraarinnar um niðurskurð í ríkisrekstrinum beri vott um óraun-
sæi.
Ríkisstjórnin hefur lofað að fjár-
laganefnd verði upplýst um nýjustu
niðurskurðartillögur stjórnvalda á
morgun. Gangi það ekki eftir, verður
að fresta annarri umræðu um fjár-
lög, en fyrirhugað er að hún fari fram
næsta þriðjudag.
Guðmundur sagði að mikið hafi
verið unnið í fjárlaganefnd, margir
fundir haldnir og margir kallaðir á
fund nefndarinnar.
„Það hefur valdið okkar erfiðleikum
hve ríkisstjórnin er sein með sínar
ákvarðanir. Boðaður hefur verið við-
bótarniðurskurður upp á rúmar
1200 milljónir sem við vitum ekki
hvar á að koma niður. Það er auðvit-
að undarleg staða að vera að ræða við
forráðamenn stofnana og ræða um
hvort hækka eigi fjárveitingar eða
lækka um örfáar milljónir þegar ein-
hvers staðar í farvatninu er niður-
skurður upp á 1200 milijónir sem
kannski á að taka af þessum sömu
stofnunum.
Ríkisstjórnin hefur einnig boðað að
verja 500 milljónum til viðhalds op-
inberra mannvirkja, en þar er um að
ræða hluta af svokölluðum atvinnu-
skapandi aðgerðum. Þetta hefúr áhrif
á fjárfestingaliðina sem við höfum
verið að fjalla um í nefndinni. Ég get
nefnt sem dæmi að veita á 250 millj-
ónum til viðhalds og framkvæmda
við sjúkrahús og heilsugæslustöðvar.
Lagðar hafa verið fram umsóknir um
verkefni upp á samtals 800-900 millj-
ónir. Það breytti auðvitað miklu ef
við fengjum nokkur hundruð millj-
ónir í viðbót í þennan lið.“
Guðmundur sagði að fjárveitinga-
nefnd þyrfti að fá upplýsingar um
ákvarðanir ríkisstjómarinnar í dag.
Leggja verði nefndarálit um fjárlaga-
frumvarpið á mánudag ef önnur um-
ræða um frumvarpið eigi að geta far-
ið fram á þriðjudag. Nefndarmenn
verði að vita um alla þætti málsins ef
þeir eigi að geta samið sín nefndar-
álit um helgina.
Guðmundur sagði að í fjárlagafrum-
varpinu sé víða þrengt afar mikið að
stofnunum. Hann sagði að það væri
svo sem ekki nýtt að forráðamenn
stofnana kvarti. „En það sem er nýtt
er að forsvarsmenn stofnanna segjast
ekki vita hvernig þeir eigi að geta
aukið sértekjur stofnana, en mjög
víða er gert ráð fyrir að þær hækki
mikið. Margar stofnanir hafi í reynd
enga þjónustu að selja“.
Guðmundur sagði að niðurskurður-
inn í landbúnaðarmálunum væri gíf-
urlegur og mjög væri þrengt að víða
í heilbrigðiskerfinu. Hann sagðist
ekki sjá hvernig hægt sé að ganga
lengra í niðurskurði á þessum tveim-
ur sviðum, en heyrst hefur að ríkis-
stjórnin áformi að skera niður í þess-
um málaflokkum um mörg hundruð
milljónir. Guðmundur tók sem
dæmi að 200 milljónir vanti til að
mæta lyfjakostnaði á þessu ári og í
fjárlagafrumvarpinu sé gert ráð fyrir
að mæta þessu með samsvarandi nið-
urskurði á lyfjakostnaði á næsta ári.
Nú sé rætt um að skera enn meira
niður í lyfjakostnaði. „Mér sýnist að
þetta beri vott um óskhyggju og
óraunsæi", sagði Guðmundur.
Nýlega kom skýrsla frá Ríkisendur-
skoðun um framkvæmd fjárlaga
fyrstu níu mánuði ársins. Guðmund-
ur sagði að þar komi skýrt fram að
markmið ríkisstjórnarinnar um
sparnað náist ekki. Markmiðið hafi
verið 5,5 milljarðar, en aðeins náist
2-2,5 milljarðar. Það merkilega sé
hins vegar að meginsparnaðurinn
náist fram vegna lægri vaxtakostnað-
ar og minni eignakaupa. Sú spurning
vakni, hvar spamaðurinn sé í rekstri?
Horfur eru á að Landsvirkjun verði rekin með 1,8
milljarða tapi á þessu ári:
Landsvirkjun vill
hækka gjaldskrá
sína um 5%
Stjóra Landsvirkjunar telur nauð-
synlegt að hækka gjaldskrá fyrir-
tækisins um a.m.k. 5% og hefur
óskað eftir umsögn Þjóðhags-
stofnunar eins og lög gera ráð fyr-
ir. Jafnframt hefur stjóra Lands-
virkjunar tekið ákvörðun um að
lækka framkvæmda- og rann-
sóknaáætlun fyrirtækisins úr 730
milljónum í 424 miUjónir eða um
rúmlega 300 milfíónir. Astæðan er
versnandi afkoma fyrirtækisins.
Horfúr eru á að afkoma Lands-
virkjunar verði slæm á þessu og
næsta ári. Rekstraráætlun fyrir árið
í ár gerir ráð fyrir rúmlega 1800
milljóna rekstrarhalla og þá hefur
verið tekið tillit til áhrifa gengis-
breytinga á árinu. Áætlað er að
vegna gengisbreytinga hækki er-
lendar skuldir Landsvirkjunar um 4
milljarða, þar af um 3 milljarða
vegna gengisbreytingarinnar 23.
nóvember.
Rekstraráætlun Landsvirkjunar
fyrir næsta ár gerir ráð fyrir 900
milljóna rekstrarhalla miðað við
óbreytta gjaldskrá, en að sparnaður
í rekstri lækki útgjöld um 90 millj-
ónir . -EÓ
Gjöfþýskra blaðamanna
Fyrir skömmu tóku forraoamenn Reykjavíkurhafnar á móti jólatré sem félagsskapurinn Wikingerrunde
í Hamborg gaf. Þetta er í 26. skipti sem þessi félagsskapur þýskra blaðamanna gefur höfninni jólatré
en það er staðsett við Ingólfsgarð. Þar blasir jólatréð við skipum sem koma inn til Reykjavíkurhafnar.
Eins og undanfarin ár flutti Eimskip jólatréð endurgjaldslaust til landsins og Flugleiðir styrktu for fé-
laga Vikingerrunde hingað til lands. -grfa
Iðnaðarráðherra vili breyta Rafmagnsveitum ríkisins í hlutafélag:
Rafmagnsveitur ríkisins
með hlutafjárútboð?
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra telur koma til greina að Rafmagnsveitum
ríkisins verði breytt í hlutafélag og fyrirtækið afli fíár til endurbóta á dreifí-
kerfí Rafmagnsveitanna til sveita með hlutafíárútboði. Jón telur að fara
verði nýjar leiðir við fíármögnun endurbóta á dreifíkerfínu.
Málið var rætt á Alþingi að frum-
kvæði Jóhanns Ársælssonar (Alb.).
Á þessu ári lagði ríkið fram 19
milljónir til uppbyggingar dreifi-
kerfisins í sveitum. Áformað er að
verja sömu upphæð á næsta ári.
Samkvæmt áætlun sem Orkuráð
hefur unnið þarf að verja 144 millj-
ónum til þessa málaflokks á ári ef að
fylgja á áætlun ráðsins. Jóhann
spurði iðnaðarráðherra hvort hann
hygðist beita sér fyrir að áætlun
Orkuráðs verði framkvæmd og
hvernig endurbætur á dreifikerfmu
verði fjármagnaðar.
„TYeystum við okkur til að leggja
það á Rafmagnsveiturnar einar og
Orkubú Vestfjarða, sem þjóna hin-
um dreifðu byggðum, að standa
undir þessum kostnaði eða ætlum
við að finna til þess aðra fjárstofna?
Það skortir ekjti hugmyndir um sér-
staka skattlagningu í þessu skyni, en
það hefur ekki reynst unnt að
mynda um slíkar leiðir meirihluta.
Annar möguleiki í þessu máli væri
að breyta Rafmagnsveitum ríkisins í
hlutafélag og afla því síöan aukins
framkvæmdafjár með hlutafjárút-
boði, en vegna yfirtöku ríkisins á
skuldum fyrirtækisins og stöðugri
hagræðingu í rekstri ætti slíkt (yrir-
tæki að geta staðið undir sér á kom-
andi árum. Ég tel að þetta sé ef vill
sú leið sem við veröum að fara",
sagði iðnaðarráðherra.
Jón Kristjánsson (Frfl.) og fleiri
þingmenn gagnrýndu harðlega
þetta svar ráðherrans. Jón sagði að
það ætti að vera hlutverk ríkisvalds-
ins að sjá um endurbætur á dreifi-
kerfinu. Hann sagði hugmyndir ráð-
herra fráleitar um að breyta Raf-
magnsveitum ríkisins í hlutafélag
og láta hlutafélagið sjá um endur-
bætur á dreifikerfinu. Hluthafar
þyrftu að fá arð af sínu hlutafé og sú
spuming vakni hvort hlutafélag telji
endurbætur á dreifikerfinu arðsam-
ar framkvæmdir. -EÓ
Dómur fallinn í BHMR-deilunni í Hæstarétti:
Hæstiréttur dæmir
BHMR litlar bætur
Hæstiréttur hefur fellt dóm í máli sem félagsmaður í BHMR höfðaði
gegn ríkisvaldinu vegna breytinga á kjarasamningi rfídsins við BHMR.
Samkvæmt dómnum er rfídnu gert að greiða félagsmanninum 4,5%
launahækkun í fímm mánuði ásamt dráttarvöxtum. Frá dragast þær
launahækkanir sem BHMR hefur fengið frá 1990 þegar BHMR-deilan
hófst. Niðurstaða dómsins er að ríkinu beri að greiða þessum tiltekna
félagsmanni í BHMR um 22.600 krónur, ásamt vöxtum.
BHMR tapaði málinu í undir-
rétti, en honum var áfrýjað til
Hæstaréttar. í dómi Hæstaréttar
felst enginn fullnaðarsigur fyrir
BHMR. Flestum kröfum félagsins
er hafnað á grundvelli þess aö rík-
inu hafi verið heimilt að ógilda
samninginn við BHMR. Hæsti-
réttur telur hins vegar að með
ógildingunni hafi félagsmenn
þurft að þola skerðingu á áunn-
um réttindum sem aðrir launþeg-
ar hafi ekki þurft að þola. Á
grundvelli þessarar niðurstöðu er
ríkisvaldinu gert að greiða félags-
manni BHMR 4,5% launahækkun
í 5 mánuði. Dómurinn telur að
löggjafinn hafi haft rétt á því að
standa vörð um efnahagsleg
markmið sem ríkisstjórn og
vinnumarkaður höfðu samið um.
Þess vegna hafi fyrrverandi ríkis-
stjórn verið heimilt að nema úr
gildi víxlverkunaráhrif kjara-
samnings BHMR.
Samkvæmt dómnum verður rík-
ið að greiða félagsmönnum í
BHMR sem svarar 4,5% hækkun
á laun í fimm mánuði ásamt
dráttarvöxtum. Þetta gæti þýtt
um 150 milljóna króna útgjalda-
auka fyrir ríkissjóð. -EÓ