Tíminn - 10.03.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Miðvikudagur 10. mars 1993
Neytendasamtökunum hafa borist allmargar kvartanir vegna starfsemi banka og sparisjóða:
Islandsbanki hunsar lög
og álit Bankaeftirlitsins
Neytendasamtökunum hafa að undanfömu borist allmargar kvart-
anir frá fólki, sem orðið hefur fyrir því að banki eða sparisjóður hef-
ur farið inn á reikninga þeirra og tekið út eða millifært á annan
reikning án samþykkis eigenda reikninganna sem tekið var út af.
Frá þessu segir í Neytendablaðinu.
í öllum þeim tilfellum, sem komið
hafa til umfjöllunar hjá Neytenda-
samtökunum, telja bankarnir sig
Bændur nota
40% minna af
fóðurblöndu
íslenskir bændur nota í dag 20%
minna af fóðurblöndu en þeir gerðu
fyrir átta árum. Á síðasta ári gáfu
bændur um 49 þúsund tonn, en
gáfu 61,7 þúsund tonn árið 1984.
Jórturdýr fá í dag um 20 þúsund
tonn af fóðurblöndu, en fengu um
33 þúsund tonn árið 1984. Sam-
drátturinn er 40%. íslenskum ali-
fuglum var gefið 15,7 þúsund tonn
af fóðurblöndu, en 19,6 þúsund
tonn fyrir átta árum. Fóðurblöndu-
notkun svínabænda hefur hins veg-
ar aukist samhliða aukinni svína-
kjötsframleiðslu. Svín átu 13,1 þús-
und tonn í fyrra, en 9 þúsund tonn
árið 1984. -EÓ
hafa verið í fullum rétti. Þótt
Bankaeftirlitið hafi úrskurðað slík-
ar millifærslur óheimilar, hunsa
bankarnir það álit og fara sínu fram
í trássi við lög og rétt.
Vegna eins þessara mála, svokall-
aðs íslandsbankamáls (þar sem
bankinn bakfærði 120 þús. kr. út af
reikningi viðskiptavinar, að beiðni
þess er lagði peningana inn) sem
Neytendafélag Akureyrar fékk til
meðferðar, gerði félagið fyrirspurn
til Bankaeftirlitsins. í svari þess
segir meðal annars:
„Mál þetta snýst um það hvort inn-
Iánsstofnun er heimilt að bakfæra
af reikningi án samþykkis reikn-
ingseiganda.
Það er álit Bankaeftirlitsins að slík
heimild sé ekki fyrir hendi. í því
sambandi skiptir ekki máli hvaða
ástæða er sögð fyrir beiðni þriðja
manns fyrir bakfærslunni. Við-
skiptabanki hefur ekki ráðstöfunar-
rétt yfir því fé sem hann hefur tekið
við til geymslu og ávöxtunar sam-
kvæmt einkarétti þeim er honum
er áskilinn í 2. mgr. 26. gr. laga um
viðskiptabanka. Af því leiðir að til
þess að viðskiptabanka sé heimilt
að bakfæra út af reikningi við-
skiptamanna þarf að Iiggja fyrir
samþykki reikningseiganda fýrir
því að einhver nánar tiltekinn aðili
geti beðið um bakfærslu út af
reikningi eða tekið út af honum."
Með skýr svör í bréfí Bankaeftir-
litsins töldu Neytendasamtökin sig
geta rétt hlut fyrrnefnds reiknings-
eiganda í íslandsbanka.
„En íslandsbankamenn voru á
öðru máli. Þeir virðast telja sig
hafna yfir Iög og rétt og álíta að þeir
þurfi ekki að hlíta áliti Bankaeftir-
Íitsins eða viðskiptaráðherra. Hvers
vegna telur íslandsbanki enga
ástæðu til að fara eftir þeim lögum
sem sett eru um viðskiptabanka?
Eftir að hafa kannað málið telja
Neytendasamtökin að skýringuna
sé að finna í lögunum. Á þeim er sá
hængur að brot á þeim varða ekki
við sektir.
Það þýðir víst lítið að setja lög, ef
það kostar ekkert að brjóta þau.
Þarna telja Neytendasamtökin að í
lögunum sé alvarleg brotalöm, sem
verði að leiðrétta hið fyrsta. Á með-
an það er ekki gert, munu bankar
og sparisjóðir halda uppteknum
hætti. Það er að gera eins og þeim
sjálfum sýnist," segir Neytenda-
blaðið.
Sauöfjárbúið á Hesti
byggt upp á Hvanneyri?
Búnaðarþing hefur samþykkt in ákvörðun hefur verið tekin sinna tilraunum í landbúnaði.
ályktun þar sem skorað er á um hvernig staðið verður að Árangur af tilraunastarfinu
iandbúnaðarráðuneytið og Rann- endurbótunum, en talið er að komist fyrr og betur til bænda
sóknastofnun iandbúnaðarins að ekki verði komist hjá því að reisa með nemendum skólans. Þá
beita sér fyrir að endurbygging ný hús, eigi á annað borð að megi gera ráð fyrir að rekstur
yfir tiiraunabúið í sauöfjárrækt, halda rekstri búsins áfram. búsins verði hagkvæmari, hvað
sem nú er á Hesti, verði á Búnaðarþing vili að sú stefna varðar mannahald, heyskap og
Hvanneyri og búið verði jafn- verði mörkuð að búið verði end- nýtingu á tækjum.
framt skólabú. urbyggt að Hvanneyri en ekki að Á Hvanneyri er rekið sauðfjár-
Um nokkurra áratuga skeið hef- Hesti. Þingið bendir á, máli sínu bú, en rætt hefur verið um að í
ur verið rekið ríkisrekið tii- tii stuðnings, að á Hvanneyri sé framtíðinni verði einungis annað
raunabú f sauðfjárrækt á Hesti í nú til staðar hluti Rannsókna- búið rekið. Búnaðarþing telur
Borgarfurði. Húsakynni búslns stofnunar landbúnaðarins, þ.e. vart vansalaust að sauðfjárhald
eru orðin léleg og þarfnast nauð- bútæknideild RALA. Á Hvann- leggist af á höfuðmenntastofnun
synlega mikilia endurbóta. Eng- eyri séu staðsettir margir sem landbúnaðarins. -EÓ
Ómar Smári Ármannsson aðstoðaryfirlögregluþjónn:
AFBROTAUNGUNGAR ERU
FÓRNARLÖMB AÐSTÆÐNA
Svo virðist sem tiltölulega fáir afbrotamenn afkasti miklu í ís-
lensku samfélagi, segir Omar Smári Ármannsson aðstoðaryfír-
lögregluþjónn. Hann segir að tiiefnislausum líkamsárásum hafi
fækkað síðustu fjögur ár og því megi þakka m.a. umræðum í
þjóðféiaginu. Hann telur að vistun afbrotaunglinga eigi að miða
að því að hjálpa þeim á rétta braut og álítur þá vera fómariömb
aðstæðna.
Undanfarið hefur sem hrina inn-
brota og skemmdar- og ofbeldis-
verka riðið yfir íslenskt þjóðfélag
og hefur óhug sett að mörgum
vegna þessa. Skemmst er að
minnast árásar á tvær litlar stúlk-
ur, sem voru á leið heim til sín af
skátafundi er ráðist var á þær. Þá
er öllum í fersku minni tíð inn-
brot í heimahús að undanförnu,
svo ekki sé talað um óhugnanleg
og tilefnislaus skemmdarverk
nokkurra unglinga í Kjós í síðustu
viku.
Ómar telur að um tiltölulega fáa
einstaklinga sé að ræða, en afbrot
þeirra bitni á mörgum.
Hann segir að það skipti miklu
máli að menn séu samhentir í því
að stöðva þessa einstaklinga, hvort
sem þeir séu 16 ára eða yngri, og
álítur almenning eiga rétt á því.
Fómarlömb
aðstæðna
Menn hafa spurt sig frá hvers
konar heimilum og úr hvaða um-
hverfi þeir unglingar komi sem
t.d. vinni tilefnislaus skemmdar-
verk.
„Það sem lýtur að lögreglunni
eru afbrotin, verksummerkin og
upplýsingar eigenda og viðbrögð
þeirra," segir Ómar. Hann bætir
við að barnaverndaryfirvöldum sé
falin varsla unglinga yngri en 16
ára og viti vel um hagi flestra
þeirra.
Ómar hefur samt skoðanir á mál-
efnum þessara ógæfusömu ung-
menna. Hann telur að margir svo-
kallaðra vandræðaunglinga séu
fómarlömb aðstæðna. „Þetta er
spurning um þá áhrifavalda sem
þessir einstaklingar alast upp við,“
segir Ómar og nefnir þar til sög-
unnar uppalendur sem nái ekki að
koma til skila atriðum eins og aga,
tillitssemi og virðingu fyrir sjálf-
um sér og öðrum.
Ómar telur að utanaðkomandi
áhrif eins og ofbeldismyndir hafi
sérstaklega mikil áhrif á þessa ein-
staklinga sem fyrr er lýst.
Það er hægt að
ná árangrí
í vor er ætlunin að taka í notkun
lokaða meðferðardeild fýrir fimm
unglinga sem eiga í bráðum
vanda. Ómar telur að meðferðin
eigi að miða að því að hjálpa þess-
um einstaklingum og reyna að
koma þeim inn á rétta braut. „Það
þarf tíma, því eftir því sem þessir
einstaklingar eru skemmdari því
meiri tíma og umönnun þarfnast
þeir,“ segir Omar. Hann bendir á
að margir, sem fara inn á afbrota-
braut, verði þegar fram líða
stundir gegnir og mætir borgarar.
„Það sýnir okkur að það er hægt
að ná árangri," bætir hann við og
bendir á árangur félagsmálafólks,
sem hafi náð að snúa mörgum til
betri vegar. „Menn mega ekki líta
á þessa lokuðu deild sem fangels-
isstofnun, heldur fýrst og fremst
hjálparstofnun," segir Ómar.
Er stóri bróðir
í sókn?
Nú hafa heyrst raddir sem gagn-
rýna aukið eftirlit með borgurum
og telja það m.a. koma í ljós með
notkun eftirlitsmyndavéla í mið-
bæ Reykjavíkur. „Það er bylgja í
samfélaginu, sem miðar öll í
frjálsræðisátt, og það á að vera
mikið um réttindi, en lítið um
boð og bönn. Við vitum öll hvert
það leiðir okkur," segir Ómar.
„Hér eru stofnanir sem ber að
vinna eftir þeim lögum og regl-
um, sem settar eru, og framfylgja
þeim. Hvernig verklag þessara
stofnana er, er undir þeim sjálfum
komið. Þær hljóta að þurfa að
Ómar Smári Ármannsson.
nýta sér alla þá tækni og mögu-
leika sem eru til staðar, jafnvel þó
að það séu skiptar skoðanir um
þá,“ segir Ómar.
Alvarlegum líkams-
árásum hefur
fækkað
.ýVlvarlegum líkamsárásum hef-
ur fækkað síðustu ár,“ segir Ómar.
Árið 1989 var metár hvað varðar
ofbeldi hjá ungu fólki, að sögn
Ómars, en þá tókst að snúa þróun-
inni við. „Það var sparkað í liggj-
andi fólk og gengið að mönnum
og þeir barðir. Það var eins og ver-
ið væri að horfa á mynd í sjónvarpi
og þetta var okkur framandi," seg-
ir Ómar þegar hann lýsir því
hvernig ástandið var.
Hann segir að þá hafi hafist mik-
il umfjöllun um þessi mál í þjóðfé-
laginu og almenningur hafi tekið
við sér. „Félagsmálayfirvöld, Rauði
krossinn, skólayfirvöld o.fl. brugð-
ust mjög vel við, því þeir efndu til
umræðu meðal unga fólksins um
þetta ástand." Ómar segir að í
kjölfar þessa hafi ungt fólk al-
mennt tekið afstöðu gegn ofbeldi
og almenningsálitið hafi snúist
gegn þessum fáu, sem þá höfðu sig
minna í frammi á eftir en áður.
„Síðan hefur þróunin leitt í ljós
að heldur hefur dregið úr líkams-
meiðingum. Tölurnar eru nokk-
urn veginn þær sömu, en hlutfall-
ið hefur breyst. Alvarlegum lík-
amsmeiðingum hefur fækkað, en
minniháttar líkamsmeiðingum
fjölgað að sama skapi, þó heildar-
talan sé sú sarna," segir Ómar.
„Þessar líkamsmeiðingar, sem við
erum að tala um í dag, eru hlut-
fallslega langöftast í heimahúsum
og á skemmtistöðum þar sem hin-
ir fullorðnu eru að skemmta sér.
Nær undantekningalaust eru
þetta átök ölvaðs fólks,“ segir
Ómar.
Hann telur þetta því ástand sem
erfitt sé að eiga við, en tengist al-
mennu viðhorfi einstaklinganna.
„Þetta er spurning um drykkju-
siði, tillitssemi og skapstillingu.
Þar verður hver og einn að horfa
sér nær,“ segir Ómar.