Tíminn - 29.06.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 29. júní 1993
Björn Grétar Sveinsson, formaður Verkamannasambands íslands: ■ Arnar Sigurmundsson, form. Samt. fiskv.stöðva:
Gengisfelling ekki innbyggð Að óbreyttu mun
forsenda kjarasamninganna sækja í sama farið
J*íci, það er sko alldeðs ekki í lagi að fella gengið um 7,5% og rýra kjörin
um 3%. Ef menn halda að þetta sé eitthvað sem er innbyggt í kjarasamn-
ingi þá er það mikill misskilningur. Þessar viðmiðanir í kjarasamningnum
eru einungis til að meta í sambandi við uppsagnir og það er ekki hægt að
hengja eitthvað annað utan á það. Að sjálfsögðu verður tekið tillit til þessa
þátta þegar að kemur að hausti," segir Björn Grétar Sveinsson, formaður
VMSÍ.
Bjöm Grétar segir að verkalýðs-
hreyfingin geri sér auðvitað fulla
grein fyrir nauðsyn efnahagsaðgerða
í tengslum við ákvörðun um stór-
felldan samdrátt í þorskafla á næsta
fiskveiðiári.
Jdaður átti því von á að sjá heil-
steyptan pakka í þeim efnum en
þetta er eins og menn ætli sér ekki
að hætta að pissa f skóinn sinn,
heldur halda því áfram. Auðvitað
koma skuldbreytingar og lenging
lána til góða, en nær ekki lengra en
að vera aðeins kvalastillandi um
tíma.
Formaður VMSÍ segist hafa haldið
það að allir sem komu að nýgerðum
kjarasamningi hafi verið sammála
um að það ætti að vemda sérstak-
lega kaupmátt lægstu launa. Hins
vegar bregði svo við að í aðgerða-
pakka ríkisstjómar sé ekkert tekið á
þeim þætti.
„Það vantar alveg hlut tekjujöfnun-
ar í þennan pakka."
Bjöm Grétar segir að skuldir sjáv-
arútvegarins í erlendum myntum
muni að sjálfsögðu hækka í kjölfar
gengisfellingarinnar. Síðan sé það
spuming hver áhrifin verði á þróun
nafnvaxta og á innlendar skuldir at-
vinnugreinarinnar.
„Það er ekki að finna í þessum að-
gerðum ríkisstjómar nein raun-
veruleg úrræði við þeim vanda sem
blasir við vegna minni afla. Við höf-
um ítrekað bent á fulivinnslu afla og
að allur afli fari á fiskmarkað, svo
nokkuð sé nefrit. Svona samdráttur
hlýtur að koma alveg gríðarlega
mikið niður á sjávarplássunum og á
atvinnustigið. Auk þess mun sam-
drátturinn hafa keðjuverkandi áhrif
um allt samfélagið. Það er talið að
það séu fleiri störf í þjónustugeiran-
um sem byggja á hvetju einasta
starfi í sjávarútvegi."
Á fundi formanna landssambands
og launanefndar ASÍ f gær kom m.a.
fram sú skoðun að 7,5% gengis-
lækkun krónunnar sé ekki sú lang-
tíma lausnaraðgerð til að bæta hag
sjávarútvegarins, eins og ríkisstjóm-
in heldur fram í sinni yfirlýsingu. Á
fundinum söknuðu menn þess að sjá
ekki frá ríkisstjóminni tillögur sem
tækju á vandamálunum til lengri
tfma og um úrbætur í atvinnumál-
um.
„Fundurinn mótmælir harðlega
þeim skilningi sem lesa má út úr yf-
irlýsingu ríkisstjómarinnar að
gengisfellingin sé innibyggð for-
senda í þeim kjarasamningum sem
gerðir vom í sl. maf. Afstaða verka-
lýðshreyfingarinnar við endurskoð-
un kjarasamningsins í haust hlýtur
m.a. að markast af verðlagsþróun í
kjölfar gengisfellingarinnar og að-
gerðum ríkisstjómar í atvinnumál-
um.“ -grh
JVfiðað við hina þröngu stöðu þá gat maður ekki búist við meiru í kringum
gengið, en þessu, 7,5% gengisfellingu. Lenging lána bætir greiðslustöðuna
í atvinnugreininni og hallinn lækkar úr tæpum 9% í 4,5%-5%. En að öllu
óbreyttu mun sækja aftur í sama farið hvað varðar tapið, með nýju fiskveiði-
ári í haust Hins vegar er viðbúið að einhveijum fyrirtækjum í vinnslu og
útgerð verði synjað um lánalengingu og skuldbreytingar á þeim forsendum
að þau séu eÚd á vetur setjandi," segir Amar Sigurmundsson, formaður
Samtaka fiskvinnslustöðva.
Amar segir að næsta skref sé að
reyna að ýta eftir úreldingunni og þá
sérstaklega í skipunum, en f þeim
efnum horfa menn til Þróunarsjóðs-
ins. Hinu sé þó ekki að leyna að nið-
urskurður í aflaheimildum og þá
einkum í þorski muni geta haft al-
varlegar afleiðingar fyrir atvinnustig
fiskvinnslufólks, vítt og breitt um
landið.
Hann segir að áhrif gengisfellingar-
innar á afkomu fyrirtækjanna eigi að
skila sér mun betur en 6% gengis-
fellingin frá því í nóvember í fyrra.
„Engu að síður nutu menn góðs af
6% gengisfellingu á fyrri hluta þessa
árs. En auðvitað em menn ekki að
leika sér að því að fara í gengisfell-
ingar og kalla ekki á eftir henni
nema því aðeins að menn sæju ein-
hvem ávinning af því.“
Um síðustu áramót skuldaði sjávar-
útvegurinn rúmlega 100 milljarða
króna og þar af vom 60 milljarðar í
erlendum lánum og 40 milljarðar f
innlendum. Vegna gengisfellingar-
innar er sýnt að erlendar skuldir at-
vinnugreinarinnar munu aukast
sem nemur gengisfellingunni. Að
hinu leytinu hefur dollarinn verið að
hækka á síðustu missemm um 3%-
4%.
„Ég vona að þessar aðgerðir muni
ekki hafa mikii áhrif til hækkunar á
nafnvexti. En hvað raunvextina
varðar þá er það alveg sjálfetætt mál,
en engu að síður em þeir alltof háir,“
segir Amar Sigurmundsson, for-
maður Samtaka fiskvinnslustöðva.
-grh
Steingrímur Hermannsson:
Of litlar aðgeröir
Margrét Frímannsdóttir:
Þarf að gera miklu meira
JÉg leggst ekki gegn þessum aðgerð-
um. Ég tel að aðgerðir vegna ástands-
ins í sjávarútvegi hafi verið óhjá-
kvæmilegar. En ég tel hins vegar að
þær komi allt of seint og séu of litlar,"
segir Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins. „Ég tel
að þama hefði þurft að fylgja með
lækkun á vöxtum. Sömuleiðis tel ég
að það sé löngu orðið tímabært að
horfast í augu við staðreyndimar, taka
til hendi, hvetja til nýsköpunar í at-
vinnulífinu og veita töluverðu fjár-
magni í að koma af stað nýrri fram-
leiðslu."
- Hvað hefði Framsóknarflokkur-
inn gert öðruvúi?
J'ramsóknarflokkurinn hefði aldr-
ei lagt þær álögur á sjávarútveginn
sem þessi ríkisstjóm gerði í upphafi,
sem var hátt í milljarð, og náttúm-
lega kom á versta tíma, þegar afli var
að minnka. Við hefðum kannski gert
eitthvað svipað og nú er verið að
gera, eins langt og það nær, en við
hefðum fyrir löngu hafið aðgerðir til
að stuðla að nýsköpun í atvinnulíf-
inu, veita fjármagni til þess sem
skapar meiri atvinnu og meiri fram-
leiðslu og kannski er það númer
eitt, að við hefðum aldrei hleypt
vöxtunum svona upp,“ segir Stein-
grímur. „Ég tel að það þurfi að
lækka vextina um tvö til þrjú pró-
sentustig. Það er
hægt að gera það
með þvf að Seðla-
bankinn bjóði í
ríkisvíxlana eins
og fjóra til fimm
af hundraði vexti
og með samning-
um við lífeyris-
sjóðina. Þá munu bankamir fylgja á
eftir." GS.
Vonum
„Það var vonum seinna að ríkis-
stjómin ákvað að gera eitthvað.
Þótt þessar lánalengingar og
skuldbreytingar kosti sitt þá held
ég að það sé augljóst að það hefði
orðið miklu dýrara að gera ekki
neitt og sitja upp með aukin van-
skil og þrot,“ segir Anna Ólafsdótt-
ir Bjömsson, þingmaður Kvenna-
listans. „En varðandi spamað í út-
gjöldum, sem ríkisstjómin talar
um, þá er það dæmi sem við eig-
um alveg eftir að sjá. Ef frekari
niðurskurður í menntakerfinu og
heilsugæslu kemur ofan á 3%
„Ég held að þessi
niðurskurður á
aflaheimildum
hljóti að vera
mjög erfiður fyr-
ir eftiahagslífið.
Gengisfellingin
ein og sér mildar
bara þau áhrif
sem þessi niðurskurður hefúr. Það
þarf að gera miklu, miklu meira en
seinna
launaskerðingu vegna gengisfell-
ingar, þá eru þessar aðgerðir auð-
vitað til hins verra. BSRB hefur
haft áhyggjur af uppsögnum ef það
kemur til niðurskurðar. Það er
mál sem mér finnst full ástæða til
að taka alarlega. Hvert prósent í
atvinnuleysi kostar okkar hundruð
milljóna. Við verðum að gera okk-
ur grein fyrir því.“
Anna segir að Kvennalistinn vilji
fara eftir ábendingum fiskifræð-
inga og geti stutt þessar aðgerðir
svo framarlega sem þeim sé fylgt
eftir. „Við höfum bent á það að til
það,“ segir Margrét Frímannsdótt-
ir, þingmaður Alþýðubandalags,
um efnahagsaðgerðir ríkisstjóm-
arinnar. „Svo náttúrulega er það
eins og allt annað hjá þessari
ágætu ríkisstjóm, að það stendur
aldrei nokkum tímann það sem
hún segir. Þeir boðuðu það, að þeir
myndu ekki fella gengið og Davíð
Oddsson boðaði það, að veiðiheim-
ildir yrðu meiri en áður hefði verið
þess að aðgerð-
irnar verki þá
verður meira að
fylgja með. Það
verður að reyna
að beina stærri
togurum á fjar-
lægari mið. Það
--------------- skiptir miklu
máli að bæta við auðlegðina í stað
þess að vera að nurla einhveiju
saman,“ segir Anna. „Við viljum
gjaman styrkja aðrar greinar, sem
gefa útflutningstekjur, ekki síst
ferðaþjónustuna. Þar erum við
með mjög mikið af vannýttum
auði. Við höfum allar fjárfestingar
en það vantar markaðssetningu.
Við töpum miklu á spamaði í
ferðaþjónustu."
GS.
talað um. Þorsteinn Pálsson hefúr
orðið ofan á í þeirri deilu," segir
Margrét ,J»að er nánast alveg
sama hvert litið er, það stendur
ekki steinn yfir steini í öllu því sem
ríkisstjómin hefur sagt ffá því hún
boðaði aðgerðir í eftihags- og at-
vinnumálum í fyrrahaust Það er
full ástæða til þess að þingið komi
saman og fjalli um þetta.“
- Hvað myndir þú vilja gera í þess-
ari stöðu, hver em úrræði Alþýðu-
bandalagsmanna?
„Við settum fram mjög vel út-
færðar tillögur í haust um það
hvemig við viljum standa að at-
vinnumálum og ríkisfjármálum.
Þessar ráðstafanir sem gerðar em í
dag skapa bara vítahring. Atvinnu-
leysið eykst og tekjur ríkissjóðs
minnka. Við komumst ekkert út úr
þessu öðmvísi en að gera aðrar
hliðarráðstafanir. Þær höfum við
sett fram í okkar tillögum og einn-
ig hvemig við viljum láta taka á
skattamálum og fleira,“ segir
Margrét „En þær leiðir sem ríkis-
stjómin er að fara em allt aðrar."
GS.
Anna Ólafsdóttir Björnsson:
Leyfilegur hármarksafli þorsks á næsta fiskveiðiári aðeins 165 þúsund tonn í stað 230 þúsund tonna eins og þorskafli er áætlaður í ár.
Þorskafli skorinn niður um 65 þúsund tonn
Á ríldsstjómarfundi um helgina var ákveðift að leyfilegur heUdaiafli
þoralcs á nssta fisldveiðiári verði ekki meiri en 155 þúsund tonn. Að
telmu tilliti til veiða krókabáta er hins vegar gert ráð fyrir því að heildar-
afli þoraks verði ekki meiri en 165 þúsund tonn. Það er 15 þúsund tonn-
um melri afli en Hafró lagði til en 65 þúsund tonnum minni afli miðaft
við 230 þúsund tonna áætlaðan þorskafla á yfiratandandi fiskveiðiári.
Sömuleiðis ákvað ríkisstjómin,
að fengnum tillögum sjávarút-
vegsráðherra, að ufsa- og karfaafli
verði 10 þúsund tonnum meiri en
tillögur Hafró gera ráð fyrir, grá-
lúðuaflinn 5 þúsund tonnum
meiri, skarkolaafli um 3 þúsund
tonnum meiri, sfldarafli er einnig
heimilaður 10 tonnum meiri,
humarafli um 200 tonn og úthafs-
rækjuafli um 5 þúsund tonn. Hins
vegar er að fullu farið eftir tillög-
um Hafró hvað varðar heildarafla
ýsu, loðnu, innfjarðarrækju og
hörpudisks.
Að mati sjávarútvegsráðuneytis-
ins mun þetta hafa í för með sér að
leyfilegur heildarafli kvótabund-
inna botnfisktegunda verði 15%
minni í þorskígildum talið en sem
nemur áætluðum afla á yfirstand-
andi fiskveiðiári. Þá telur ráðu-
neytið að afli annarra kvótabund-
inna tegunda geti orðið um 22%
meiri í þorskígildum en áætlað er í
ár og munar þar mestu að gert er
ráð fyrir að loðnuaflinn geti numið
rúmri einni miljón tonna.
Samkvæmt þessu er áætlað að
heildarsamdrátturinn í veiðum
geti numið allt að 6,53% miðað við
þorskígildi. Aftur á móti ef afli út-
hafskarfa heldur áfram að aukast
og verði 40 þúsund tonn á næsta
fiskveiðiári, yrði samdrátturinn
5,5%.
Þetta byggist þó á því að tillögur
um takmarkanir á veiðum smábáta
og línuveiðum yfir veturinn nái
fram að ganga. Þar er miðað við að
heildarafli krókaleyfisbáta verði
um 13 þúsund tonn en hlutdeild
þeirra í 165 þúsund tonna þorsk-
afla er aðeins 3500 tonn, eða sem
nemur 9500 tonna umframafla.
Sömuleiðis er gert ráð fyrir að
hálfur línuafli utan aflamarks yfir
vetrarmánuðina verði 12.500 tonn
í stað 15 þúsund tonna í ár og 1500
tonn af ýsu í stað 2 þúsund tonna.
Nái hins vegar þessar tillögur ráð-
herra ekki í gegn á þingi er viðbú-
ið að Iækka þurfi leyfilegan þorsk-
afla um 12 þúsund tonn til viðbót-
ar.
Þessar ákvarðanir verða til þess að
aflamark einstakra skipa lækkar
um 25,48% í þorski, um 8,15% í
ufsa og tæp 14% í karfa. Til að
jafna þennan mun verður afla-
heimildum Hagræðingarsjóðs út-
hlutað með sama hætti og sl. vor
þannig að aflamark einstakra skipa
er ekki talið skerðast meira en sem
nemur 9,3% á milli fiskveiðiára.
-grh