Tíminn - 29.06.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 29. júní 1993
Tímiim
RIÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdasflóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar. Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrfmsson
Skrtfstofun Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Sfml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: ÁskrHt og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vonbrigði
Loksins hefur ríkisstjórnin tekið af skarið og kynnt
hugmyndir sínar um hvernig bregðast eigi við aðsteðj-
andi efnahagsvanda. Margir voru að vonast til að sjá
umfangsmikil og frumleg úrræði, en það segir talsvert
um þessar aðgerðir að þeir voru til sem ekki áttuðu sig
á því strax að um nýjar aðgerðir væri að ræða og héldu
að verið væri að tala um sömu aðgerðir og fyrir átta
mánuðum. Þá voru óspart notuð slagorðin um stofn-
un Þróunarsjóðs sem átti að taka á skipulagsvanda
sjávarútvegarins og um áframhaldandi fastgengis-
stefnu og stöðugleika þrátt fyrir gengisfellingu.
Enn á ný er Þróunarsjóðurinn kynntur sem veiga-
mikil efnahagsaðgerð þótt stjórnarliðið hafi ekki
treyst sér vegna ágreinings til að koma honum í gegn-
um þingið sl. vor. Og enn er talað um fastgengi og
stöðugleika þrátt fyrir tvær gengisfellingar á átta
mánuðum. Sú spurning á fyllilega rétt á sér, hvort ein-
mitt þetta tvennt verði í þriðja sinn uppistaða efna-
hagsaðgerða ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar eftir átta
mánuði héðan í frá? Sannleikurinn er nefnilega sá að
ríkisstjórnin hefur dregið lappirnar og hikað þegar
kemur að stjórn efnahagsmálanna og ef framhald
verður á slíkum vingulshætti mun fljótlega sækja í
sama farið aftur og sá ávinningur sem þó næst með
þessum ákvörðunum mun tapast.
Segja má að í þessum efnahagsaðgerðum felist bæði
góðar fréttir og slæmar. Góðu fréttirnar eru að ríkis-
stjórnin hefur vaknað til lífsins og viðurkennt að hér
var kominn upp mjög alvarlegur efnahagsvandi sem
ekki var hægt að líta framhjá lengur. Það er jákvætt
þegar stjórnvald viðurkennir staðreyndir og ákvörð-
unin um þorskaflamark, gengisfellingin, og skuld-
breyting lána sjávarútvegsfyrirtækja var spurning um
viðurkenningu á ákveðnum staðreyndum. Þetta eru
því ánægjulegri fréttir, að fram til þessa hafa sumir
forystumenn ríkisstjórnarinnar talað af lítilsvirðingu
um fiskifræði, kallað lánalengingar sjóðasukk, og sagt
að gengisfellingar kæmu ekki til greina.
Slæmu fréttirnar sem felast í aðgerðum ríkisstjórn-
arinnar hins vegar lúta að því hversu seint þær koma
og hversu takmarkaðar þær eru. Það hefur íegið fyrir
um langt skeið að rekstrarafkoma útflutningsgrein-
anna væri skelfileg og versnaði dag frá degi. Engu að
síður hefur ríkisstjórnin kosið að láta vandann hlaða
utan á sig þannig að sífellt verður erfiðara að fást við
skriðþunga erfiðleikanna. Allir eru sammála um að
með þeim aðgerðum sem kynntar hafa verið sé aðeins
verið að setja plástra á umfangsmikil efnahagssár og
sjálfur forsætisráðherrann hefur sagt að ekki hafi átt
að lyfta sjávarútvegi upp fyrir núllið. Og þótt of lítið sé
gert á sumum sviðum er jafnvel enn minna gert á öðr-
um! Þannig vantar alla stefnumörkun um lækkun
vaxta í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar. Þar er heldur
ekkert að fmna um uppbyggingu eða nýsköpun af
neinu tagi. Enginn sóknarhugur virðist fyrir hendi hjá
ríkisstjórninni, enginn kraftur eða vilji til að snúa
þróuninni við.
Af þessum sökum valda aðgerðir þessar vonbrigðum.
Ríkisstjórnin hefur vissulega viðurkennt vandann og
sýnt tilburði til að takast á við hann. Hins vegar þarf
augljóslega kraftmeiri stjórnmálamenn og frjórri for-
ustu til að leiða þjóðina út úr þeim vanda sem hún nú
er komin í.
Fyrir nofckrum dögum var það rifjað
upp her í blaðinu — þótt í öðru sam-
hengi væri en hér verður gert — er
Pinnur prófessor Magnusson las drótt-
kvaeða vísu út úr skriðjökulrákum á
sænskri berghelhi. 'Eddi hann að rák-
tmar mundu vera rúnir og er þessi
Finnur ritaði lærða bók um uppgöfv-
un sína og Jónas Hallgrímsson mærði
hann f Ijóði fyrir lærdómsalrekið.
Þama sannaðist orðtakið að „skýst
þótt skýrir séu,“ og er Finnur ekki
minna verður sem iærdómsmaður og
brautryðjandi t fornum fræðum eftír
enáður.
Skriplaö á skötu
En Finnur var hvorid fyrstur né seirt-

En nú fer í verra þegar hídundur
„HelgarspjaBs" tekur að leggja út af
síðustu línunni. Honum verður það á
að skdja .jnarinn svali", svo að átt sé
út af álýkhtnutn sem dregnar voru í
fljótfeeml Nýtt dæmí þess má líta í
,jlelgarspjalli“ Matthíasar Johannes-
serts í Morgunblaðinu á sunnudaginn
var. Þar verður Matthíasi all mjög á í
messunni er hann gallar um hið al-
kunna kvæði nafria síns Jochumsson-
ar „Guð minn, guð ég hrópa" og stað-
næmist einkum við þetta erindi:
JkemsvomildanátuSa,
drottírmþfmbami,-
einsogléttulaufi
lyfti btanr frú hjami,-
einsogtitiUlœkw
Ijúki smu hjali
þarsem lygn í kyni
við limlestan (marinn) fagl, er hann
ætiar að heitá „svali" og því iíkiega eitt-
hvert afbrigði af svöiuætt Og Matthías
ieggur út af misskiiningi sfnum og
segin „Marinn fagltnn er augsýnilega
enginn mun állta Matthias Johanessen
mann að minni hér fyrir, hvorki sem
skáld né ágætan og vandvirkan fröm-
uð vorrar móðurtungu.
Rifrn skjöldurinn
Meinloka Matthíasar er auðvitað sára-
metnbus, en hið sama verður ekki
sagt um allar meinlokur. Því skat þetta
feri notað tii að vekja athygli á mein-
loku sem er í meira lagi vond- Þegar
Finnur bókavörður Sigmundsson gaf
úr ritsafh Bóiu- Hjálmars nærri 1950
betrumbæiti einhver -
arirtn
þetta'
Paðan eru þessar margtilvitnuðu lín-
meðkfofinnhj&mogmfimslgöbL"
,en
er frosirtn niður við mosa eins og
ir « .............................
þ-lm. fskrautbúnu ljóðaúrvali nýlegu
frá Máli og Menningu og Einar Kára-
son rithöfandur, sem vitnar f kweðið f
nýjustu skáldscigu sinni, fefar ekki
Það var nú það. En yrði erindi séra
Matthíasar ekki öllu auðskiljanlegra ef
við kysum að iesa „marinn svali“ blátt
áfram sem hlnn ,kaldi særi‘...
ÖÐum vtrður á og kannske er það
hótfyndni að vekja athygli á slíku smá-
hvergi hefarvitleysan úr Finnsútgáfa
verið leiðrétt það við vitum. En von-
andi þurfa menn ekki að sjá hana
prentaða upp enn aftur.
Nýju vendimir
Jóhanna og Jón Baldvtn
Splunkunýir og hugmyndasnauðir
ráðherrar Álþýðuflokksins afgreiddu
auðmjúkir gamaldags og útjaskaðar
efnahagsráðstafanir um helgina.
Einhverjar atvinnugreinar eru
minna í mínus en fyrir helgi, gengið
og kaupið lækkað, verðbólgan aukin
og vextir hækkaðir til að bjarga at-
vinnuvegunum og ógljósar hug-
myndir eru uppi um að hagræða
enn betur og minnka kostnað í
rekstri ríkis og fyrirtækja með því að
segja upp enn fleira fóiki sem þá
bætast í ört stækkandi hóp þeirra
sem ekki geta séð sér og sfnum far-
borða með vinnum sínum.
Allt er þetta svo gamalkunnugt að
það þarf ekki einu sinni stjómmála-
menn til að upphugsa og útfæra
bjargráð af þessu tagi. Embættis-
menn undir skrifstofastjórastatus
og seðlabankamenn með lítt slitnar
tennur geta sem best séð um að
skvetta svo margreyndum afréttara
á timburmenn þjóðarbúsins til að
halda gangverkinu höktandi enn um
hríð.
En þar sem nýir vendir sópa best
var ekki hægt að bjarga efnahagnum
nema fá þá Guðmund Áma og Össur
til að leggja á snilldarráðin.
í ólgusjó
En ekki gekk þrautalaust að koma
þeim inn í bjargráðastjómina. Það
var ekki gert nema með því að ryðj-
ast yfir gjörvalla kvenþjóðina í Al-
þýðuflokknum og láta útvíkkaðan
þingflokk kjósa leynilega samkvæmt
vilja formannsins og er það afrek út
af fyrirsig.
En þótt búið væri að styrkja björg-
unarsveit þjóðarskútunnar með
þeim Guðmundi Áma og Össuri var
kominn slík slagsíða á Alþýðuflokk-
inn að þar er allt að velta yfimm.
Það kom eins og þmma ofan í ólgu-
sjó bjargráðanna að Jóhanna Sig-
urðardóttir félagsmálaráðherra
sagði af sér sem varaformaður Al-
þýðuflokksins og hótar jafnvel enn
meiru af svo góðu ef út í það fer.
Jóhanna kaus að ávarpa þjóðina
þegar hún skýrði frá ákvörðun sinni
og kenndi Jóni Baldvin flokksfor-
manni
einhliða um að hún neyddist til að
taka svo dramatíska ákvörðun.
Ástæðan fyrir afsögninni liggur
heldur betur á lausu, en Jóhönnu
var óvenju þungt um málbeinið þeg-
ar hún lýsti í sjónvarpi hvemig
' ¥ilt oB hreitt"
flokksformaður hefar sniðgengið
hana í allri ákvarðanatöku fyrr og
síðar. Hún ásakaði Jón Baldvin fyrir
að ráða einn öllu og tala ekki við sig
um neitt sem máli skipti í stjóm
lands og flokks og væri sér ekki vært
undir þessu kúgandi einveldi lengur
og gaf fret í flokksformanninn, sem
virti hana ekki viðlits hvort sem
væri.
Vit og óvit
Jón Baldvin þusti heim í skyndi úr
fríinu í Sviss og hljóp upp í sjónvarp
að kvarta undan Jóhönnu. Þar hældi
hann henni á hvert reipi fyrir dugn-
að, útsjónarsemi og fyrirhyggju í
öllum störfum, en sagði að vísu að
margir væm málaflokkamir sem
hún hefði ekkert vit á og að svo væri
hún gefin fyrir að skrökva upp á sig.
Má ekki á milli sjá hvort vegur meira
hólið eða lastið í umsögnum utan-
ríkisráðherra um félagsmálaráð-
herra.
Jóhanna fer ekki dult með að út-
nefhing Össurar í embætti umhverf-
isráðherra sé komið sem fyllti mæl-
inn. Hún vildi sjálf fá að ráða að
kona settist í þann dægilega sess.
Annars er það næsta furðulegt að
slegist skuli um ráherrastóla í bjarg-
ráðastjóm Davíðs. Eins og málum er
háttað er eðlilegra að flótti sæki að
ráðherraliðinu og em tveir gamal-
reyndir raunar búnir að forða sér,
sem sýnist vitið meira. En að gera
verður út af því að vinkona fái ekki
að taka þátt f að draga efnahagslífið
niður fyrir hörmungarmörkin er lítt
skiljanlegt eins og á stendur.
Einhvem tímann var sagt að fíflinu
skyldi á foræðið etja en Jóhanna Sig-
urðardóttir er greinilega ekki sátt
við það góða húsráð og snýst önd-
verð gegn því þegar Jón Baldvin hlít-
ir gömlum þjóðráðum.
Þegar upp er staðið er það greini-
lega rétt ákvörðun af Jóhönnu að
segja af sér sem varaformanni, því
hvað hefur flokkur sem á kost á slík-
um formanni sem Jón Baldvin er, að
gera við varaformann og það kven-
mann. Jón er vanur að fá allt fyrir
ekkert og þarf því ekki að deiia
neinu með öðrum.
OÓ