Tíminn - 10.09.1993, Side 8

8 Tfminn
Föstudagur 10. september 1993
Sigríður Ámadóttir
frá Blöndugerði
Fædd 26. júní 1899
Díin 2. september 1993
Látin er í hárri elli á Akranesi Sigríð-
ur Ámadóttir frá Blöndugerði í Hró-
arstungu, sem lengi var forstöðukona
Elliheimilis Akraness. Útför hennar
verður gerð í dag frá Akraneskirkju.
Ég kynntist Sigríði Ámadóttur fljót-
lega eftir að ég kom til starfa hjá Akra-
neskaupstað vorið 1954, því eíliheim-
ilið var ein af stofnunum bæjarins.
Þar gerðist hún forstöðukona 1. okL
1946 og gegndi því starfi í rúmlega 26
ár eða til 1. nóv. 1972. Með okkur
tókst strax mikið og gott samstarf og
vinátta alla tíð síðan. Mér fannst mik-
ið til um skyldurækni hennar og hag-
sýni, ásamt umhyggju fyrir þeim er
þar dvöldu. Um reksturinn hafði hún
gott samband við bæinn. Elliheimilið
hafði ekki starfað nema í nokkur ár
þegar hún tók við stjóm þess. Hún
mótaði því reksturinn öðmm fremur.
Á þeim tíma dvöldu 15-18 vistmenn á
heimilinu og alltaf biðlisti. Húsa-
kynnin vom þröng og óþægileg, en
notuð til þess ýtrasta, enda þörfin
mikil. Hópurinn var sundurleitur, því
auk gamla fólksins var elliheimilið at-
hvarf einstaklinga á öllum aldri sem
bjuggu við ýmis sérvandamál.
Sigríður var bæði góður stjómandi
og hagsýn húsmóðir. Þar leið öllum
vel og þaðan fór enginn fyrr en yfir
lauk. Sigríður sýndi mikla umhyggju
fyrir fólkinu, sem þar bjó, og hafði
góðan skilning á fjármálum heimilis-
ins. Hún ræktaði kartöflur, rak
hænsnabú og gerði slátur á haustin
eins og siður er á mörgum heimilum.
Fjárhagsvandamál elliheimilisins á
þeim árum var óþekkt fyrirbæri og
bar það sig flest árin. Sumir á eili-
heimilinu höfðu af og til tekjur fyrir
ýmsa vinnu og gætti hún þess vand-
íega að þær nýttust þeim persónulega,
en fæm ekki forgörðum. Slík var um-
hyggja hennar. Sigríði þótti vænt um
starfið og átti bæði myndugleika og
góðvild, sem öllum stjómendum er
nauðsynlegt svo vel fari. Hún var
dugnaðarforkur og vakti yfir velferð
heimilisins. Hún var úrræðagóð og
Ieysti hvert vandamál, sem að hönd-
um bar, af fullri yfirvegun. Bæjar-
stjóm Akraness sýndi Sigríði sérstak-
an sóma 1971 er hún hafði stjómað
elliheimilinu í 25 ár. Bæjarstjómin
bar ætíð óskorað traust til hennar og
mat hana mikils.
Ekki er hægt að ræða svo um störf
Sigríðar að ekki sé jafnframt minnst á
Þorbjörgu Jónsdóttur frá Vatnsenda í
Vesturhópi. Hún starfaði með Sigríði
allan tímann og átti þar sitt heimili til
æviloka 1975. Lengi sáu þær einar um
allan rekstur heimilisins. Þær bjuggu
í heimilinu og unnu allt sem með
þurfti, hvort sem var á nóttu sem
degi. Þorbjörg var mikil öndvegis-
kona, greind og hjartahlý, og vann við
heimilið með sama hugarfari og Sig-
ríður. Slík umhyggjusemi og þjón-
ustulund, sem þessar konur sýndu
elliheimilinu við erfiðar aðstæður, var
frábær. Slíkra starfa er ástæða til að
minnast og verða aldrei þökkuð sem
vert er.
Eftir að Sigríður hætti störfum 1972
stofnaði hún sitt eigið heimili, en
flutti síðan á Dvalarheimilið Höfða
1980. Þar stundaði hún föndur og
aðra handavinnu af miklum áhuga svo
lengi sem heilsan leyfði. Er til mikið
safn af fallegum munum sem bera
vott um hagleik hennar og smekkvísi.
Sigríður var ákaflega vel gerð kona
og miklum mannkostum búin. Hún
kunni góð skil á ættfólki sínu og sýndi
því mikla tryggð og vináttu eins og
öllum þeim, sem hún einu sinni tók
tryggð við. í kringum hana var enginn
hávaði, skrum eða sýndarmennska.
Heiðarleikinn og samviskusemin var
henni í blóð borin. Hún var háttvís og
hógvær í framkomu og sá yfirleitt það
besta sem bjó í hveijum manni.
Stækkun elliheimilisins á Akranesi
var henni mikið áhugamál og studdi
hún það myndarlega. Hún hafði
reynslu af gamla tímanum og taldi
umbóta þörf. Hún var þakklát fyrir
þjónustuna á Höfða og brosti við
hverjum nýjum degi allt þar til yfir
lauk. Líf hennar var í langan tíma
þjónusta við þá sem minnst mega sín
f lffinu. Slíkra er gott að minnast. All-
ir vinir Sigríðar kveðja hana að leiðar-
lokum með virðingu og þakklæti fyrir
fagurt ævistarf. Blessuð sé minning
hennar.
Daníel Ágústínusson
Sigríður Ámadóttir, fyrrverandi for-
stöðukona Elliheimilisins í Amardal á
Akranesi, lést í Sjúkrahúsi Akraness 2.
september sl. Hún verður jarðsungin
frá Akraneskirkju í dag, en jarðsett
síðdegis á Hvalsnesi.
Góður vinur og góð frænka fjöl-
skyldu minnar, sú er nú kveður, var
fædd og uppalin í Hróarstungu á
Fljótsdalshéraði. Hún fæddist á Hey-
kollsstöðum 26. júní 1899, en þaðan
fluttist hún að Straumi 1908 og loks
að Blöndugerði 1915, en öll eru þessi
býli í sömu sveiL
Sigríður var komin af merku mann-
kostafólki á Héraði. Móðir hennar var
Þuríður Kristjánsdóttir Kröger stór-
bónda og kirkjusmiðs á Hvanná á Jök-
uldal og konu hans Elínar Margrétar
Þorgrímsdóttur prests á Húsavík, í
Hofteigi og Þingmúla. Auk Þuríðar
vora böm hjónanna á Hvanná Guð-
ríður húsmóðir á Stórabakka, Anna
Jakobína húsmóðir á Urriðavatni,
Gunnþórann húsmóðir á Hvanná,
Þorvaldur bóndi í Fremraseli og Bene-
dikt bóndi á Stórabakka.
Faðir Sigríðar, Ámi Ámason búfræð-
ingur, var Húnvetningur, sonur Áma
Jónssonar hreppstjóra og danne-
brogsmanns á Þverá í Hallárdal og
konu hans Svanlaugar Bjömsdóttur.
Meðal annarra bama þeirra hjóna
vora þeir Bjöm hreppstjóri á Syðri-Ey
í Vindhælishreppi, séra Jón á Bíldu-
dal, Ólafur kaupmaður á Stokkseyri,
Sigríður húsmóðir að Ytri-Hóli á
Skagaströnd og Sigurlaug á Þverl
Hjónin Ámi og Þuríður hófu búskap
á einni af jörðum foreldra Þuríðar,
Heykollsstöðum, 1892, en þar bjuggu
þau næstu 16 árin. Hjónin á Heykolls-
stöðum biðu á búskaparáram sínum
margvíslegt tjón, andstreymi og mikla
sorg, misstu m.a. í frambemsku fjög-
ur af bömum sínum. Böm Áma og
Þuríðar, er upp komust, vora Jóhann,
Sigríður, Kristbjörg og Svanlaug, sem
fórst af hesti í Eyvindará skömmu eft-
ir að hún hafði gifst ungum bónda á
Héraði.
Afi Sigríðar í móðurætt var Kristján
smiður Jóhannsson Kröger, kominn
af hinni kunnu ætt lærdóms- og at-
hafhamanna í Siglufirði og í Eyjafirði.
Afi Kristjáns Kröger var Jóhann Ka-
spar Kröger, sem á unga aldri, 1787,
kom frá Kaupmannahöfn til Siglu-
fjarðar til verslunarstarfa. Hann varð
þar verslunarstjóri, eignaðist höfuð-
bólið Höfn og bjó þar stórbúi, stórvel
metinn maður og hreppstjóri. Kona
hans var Rakel Halldórsdóttir frá
Skógum í Reykjahverfi og vora þeirra
synir Jörgen prestur á Helgustöðum,
Halldór sýslumaður í Þingeyrarþingi
og Jóhann bóndi, faðir Kristjáns Krö-
ger, en hann bjó á Munkaþverá í Eyja-
firði.
Áður en Kristján Kröger kom til
starfa hjá séra Þorgrími hafði hann
lært smíðar hjá völundinum Þorsteini
Höskuldur Ottó
Guðmundsson
Mig langar í örfáum orðum að
minnast fósturföður míns, Hösk-
ulds Ottó Guðmundssonar, er lést á
Landakotsspítala 23. ágúst sl. eftir
langa sjúkralegu.
Ég var á ellefta ári þegar Ottó gift-
ist móður minni, Ingibjörgu Valdi-
marsdóttur, seinni konu sinni. Við
vorum tvö yngstu systkinin af sex
bömum móður minnar frá fyrra
hjónabandi þá eftir heima. Ottó
reyndist okkur sem besti faðir. Við
Ottó áttum saman yndislegar
stundir og margar góðar minning-
ar koma upp í hugann þegar horft
er til baka. Við deildum saman
áhuganum á bókalestri, þótt
smekkurinn hafi kannski ekki alltaf
verið sá sami. Löngum stundum
var varið í hlustun á harmonikku-
leik, sem hann dáði og vildi svo
gjama deila með öðrum. Hann
kenndi mér að meta íslenskan
bragarhátt með ljóðum sínum og
þær eru ófáar vísumar sem hann
orti til mín, allar gullfallegar eins
og þessi hémæ
Augnatillit þekki ég þitt,
því ég aldrei gleymi.
Litla blíða blómið mitt,
besta telpa í heimi.
Eins og lesa má úr vísunni var Ottó
mikið fyrir böm. Þau vora alltaf vel-
komin í faðm hans og hann hafði
alltaf pláss fyrir eitt til viðbótar, þótt
fangið væri fullL Systkinabömin
mín nutu þess að eiga þennan góða
aukaafa, sem átti það til að hlaupa
eftir hverri þeirri ósk sem þau gátu
upphugsað, ekkert var of gott fyrir
bömin.
Þótt alltaf sé erfitt að kveðja þá, sem
okkur era kærir, getum við huggað
okkur við að þjáningum hans er loks
lokið. Ég vona að á þeim 19 árum,
sem ég fékk að njóta samvista við
Ottó, hafi ég getað endurgoldið hon-
um eitthvað af því sem hann gaf mér
með návist sinni.
Ég kveð góðan föður, sem lifir í
minningunni og mun lifa.
Olína Guðlaugsdóttir
Þessi grein átti að birtast með öðr-
um minningargreinum um Höskuld
Ottó Guðmundsson sl. laugardag, en
varð viðskila við þær. Höfundur er
beðinn velvirðingar á þessum mis-
tökum.
Daníelssyni á Skipalóni við Eyjafjörð.
Hann hafði því orð á sér fyrir að vera
duglegur og góður smiður þegar
hann kom til starfa í Hofteigi á Jökul-
dal til að byggja þar nýja kirkju 1848.
Sú ferð Kristjáns Kröger til starfa
fyrir austan fékk farsælan endi, því
nokkra eftir lok kirkjusmíðinnar gekk
hann að eiga Elínu Margréti, dóttur
séra Þorgríms. Að loknu brúðkaupi
reistu ungu hjónin sér bú á næsta bæ,
á kirkjujörðinni Hvanná á Jökuldal.
Böm séra Þorgríms Amórssonar
vora auk Elínar Margrétar, Hansína
Sigurbjörg prestsfrú í Hofteigi og Jón
Þórarinn sem gekk í Reykjavíkurskóla
1865, en Iést tvítugur, öllum harm-
dauði. Hann stefndi að því, eins og
forfeður hans, að verða prestur, en
með fráfalli hans slitnaði um sinn sú
samfellda keðja presta sem hafði var-
að í ættinni um aldir.
Af móðurafa og móðurömmu Sigríð-
ar, þeim Kristjáni og Elínu Margréti,
er það að segja að þau bjuggu stórbúi
á Hvanná til hárrar elli. Þau vora talin
um skeið ríkustu bændur á Héraði.
Kristján bóndi lét ekki deigan síga,
jók eignir sínar með því m.a. að kaupa
Hvanná af kirkjujarðasjóði og margar
fleiri jarðir, einkum í Tunguhreppi.
Um aldamótin lét Kristján Kröger bú-
skap og jörð að mestu í hendur Gunn-
þórannar dóttur sinnar og tengdason-
arins Jóns alþingismanns Jónssonar.
Sigríður Ámadóttir, sú er nú er
kvödd, var óvenjufróð um sinn frænd-
garð. Af þeim fróðleik vora henni
kærastar minningar og sagnir um
langafa hennar, séra Þorgrím Amórs-
son, sem var af prestum og biskupum
kominn aftur í aldir.
Kona Þorgríms prests og langamma
Sigríðar var Guðríður Pétursdóttir frá
Engey, Guðmundssonar, en móðir
séra Þorgríms var Margrét Bjöms-
dóttir prests í Bólstaðarhlíð, Jónsson-
ar. Amór, faðir séra Þorgríms, var
prestur á Bergsstöðum og sonur Áma
biskups á Hólum Þórarinssonar. Það
geislaði gleði og stolt úr andliti Sig-
ríðar vinkonu minnar þegar hún rifj-
aði upp sögur og sagnir um séra Þor-
grím langafa sinn, er höfðu varðveist
meðal manna á Héraði.
„Séra Þorgrímur og Guðríður kona
hans þóttu gestrisin með afbrigðum
og hjálpsöm sveitungum sfnum, ekki
síst þegar illa áraði. Er svo sagt að vet-
ur einn, þá er séra Þorgrímur var í
Hofteigi, hafi verið einstök harðindi
og að þá hafi fjöldi bænda orðið hey-
laus. Lét þá prestur hvem þann hafa
hey og mat sem þurfti, og svo fyllti
hann tómar hlöður í Hofteigi af fé
bænda."
„Fyrir síðustu aldamót var rætt um
að kvæði Gríms Thomsens „Sá er nú
meira en trúr og tryggur" væri ort um
hund sem séra Þorgrímur átti í Þing-
múla. Fékkst hundurinn ekki frá líki
húsbónda síns og neytti einskis.
Syrgði hann sig og svelti í hel. Virtist
svo sem séra Þorgrímur hafi verið
hamingjumaður þar sem hann kom
að sér þeim lífveram, sem tryggastar
era og gjamastar á fómfýsi."
Séra Þorgrímur hóf prestsskap á
Húsavík 1840, í Hofteigi 1848 og í
Þingmúla 1864. Þá tók við prestsskap
í Hofteigi tengdasonur hans, séra Þor-
valdur Ásgeirsson, eiginmaður Han-
sínu Sigurbjargar Þorgrímsdóttur.
Séra Þorgrímur var fæddur 1807, en
lést 1868.
Með fráfalli Sigríðar Ámadóttur hafa
öll systkinin, böm Áma og Þuríðar
sem fæddust á Hvanná og Heykolls-
stöðum, en vora síðar kennd við
Blöndugerði, kvatt þennan heim.
Systkinin þijú, Sigríður, Kristbjörg
og Jóhann, sem lengst lifðu, héldu æt-
íð nánu og ástríku sambandi. Jóhann
var hinn eini þeirra systkina sem
kvæntist og eignaðist böm. Haustið
1921 kvæntist hann Stefaníu Sig-
bjömsdóttur ffá Litla-Bakka í sömu
sveiL Böm Jóhanns og Stefaníu era
Svanlaug húsmóðir í Reykjavík, Sig-
urbjöm bóndi í Blöndugerði, Ámi
bóndi á Blöndubakka og Vilborg hús-
móðir í Reykjavík.
Sigríður var því alla tíð ógift og bam-
laus, en gott og innilegt samband átti
hún ætíð við böm systkina sinna, auk
sambands við böm, bamaböm og
bamabamaböm Jóhanns bróður síns.
Var það hamingjustund Sigríðar árið
1953 þegar Kristbjörg systir hennar
eignaðist fósturdóttur, en þá tók
Kristbjörg að sér þriggja ára stúlku
sem var á heimili fyrir munaðarlaus
böm. Var hún þá óskírð, en gekk und-
ir nafninu Stella. Kristbjörg lét skíra
hanaÁmýju Sigríði Benediktsdóttur.
í Blöndugerði dvaldist Sigríður með-
al foreldra sinna og systkina þar til
hún hleypti heimdraganum um 1918.
Fyrst var haldið til starfa á Hótelinu á
Blönduósi, en síðar til Seyðisfjarðar
til að læra fatasaum. Þá iðn stundaði
Sigríður á ýmsum stöðum um árabil.
Leiðin lá nú til Reykjavíkur þar sem
Sigríður starfaði hjá Sturlubræðram,
kunnum athafnamönnum þess tíma,
og síðar á pijónastofu. Árið 1935 flutt-
ist Sigríður til Sandgerðis þar sem
hún varð ráðskona Bjöms Samúels-
sonar útvegsbónda til 1944. Á árum
hennar í Sandgerði dvaldi hjá henni
Þuríður móðir hennar, sem lést þar 9.
maí 1943 og var jarðsett þar í Hvals-
neskirkjugarði.
Ámi faðir Sigríðar lést f Blöndugerði
22. júní 1953. Hafði hann setið 38 ár í
hreppsnefnd og gegnt fleiri trúnaðar-
störfúm fyrir sveit sína. Á árinu 1942
var hann gerður að heiðursfélaga
Búnaðarfélags Tunguhrepps á 50 ára
afmæli þess. Þá er Ámi varð 75 ára
héldu sveitungar hans afmælisveislu
að Blöndugerði og færðu honum
göngustaf að gjöf, góðan grip sem
austfirski listamaðurinn Ríkarður
Jónsson hafði gjörL Gjöf þessi, ásamt
fleiri virðingarvottum, sýndi að sveit-
ungar hans bára til hans hlýjan vel-
vildarhug. Ámi var jarðsettur að
Kirkjubæ 9. júlf. Óvenjumargt fólk frá
öllum heimilum f sveitinni sótti þá
jarðarför.
Á árinu 1946 tók Sigríður við starfi
forstöðukonu Elliheimilisins í Amar-
dal á Akranesi. Því starfi gegndi hún
þar til hún hætti störfum 1972. Á
næstu áram dvaldi hún í íbúð sem
hún hafði eignast að Jaðarsbraut 39,
eða þar til hún gerðist vistmaður á
dvalarheimilinu Höfða 1979. Frá 1992
hafði Sigríður dvöl á Sjúkrahúsi Akra-
ness.
Sigríður var afar þakklát fyrir nær 50
ára dvöl sína á Akranesi. Þar stofnaði
hún til kynna við gott fólk, sem sýndi
henni vinsemd og virðingu. Nánasti
samstarfsmaður hennar í starfi á Elli-
heimilinu var Þorbjörg Jónsdóttir.
Heiðursmaðurinn Daníel Ágústínus-
son var einn af þeim Akumesingum
sem Sigríður mat mikils. Hann lét
þessi orð falla um samstarf þeirra í
minningargrein sem hann ritaði í
Morgunblaðið um Þorbjörgu Jóns-
dóttur 10. júlí 1975:
„Þegar ég gerðist bæjarstjóri á Akra-
nesi vorið 1954 kynntist ég Þorbjörgu
fljótlega vegna starfa hennar við elli-
heimilið. Sigríður Ámadóttir var þá
forstöðukona, en því starfi gegndi Sig-
ríður í 26 ár. Það vakti strax athygli
mína og aðdáun hversu samstarf
þeirra var gott um málefni elliheimil-
isins og umhyggja þeirra fyrir hag
heimilisins og þeirra sem þar dvöldu
var alveg frábær. Þar var unnið nótt
sem dag, ef með þurfti, og hagsýni
gætt í hvívetna."
Að leiðarlokum er Ámýju Sigríði
Benediktsdóttur, starfsfólki Höfða,
starfsfólki Sjúkrahúss Akraness og
öllum, sem veittu Sigríði Ámadóttur
stuðning og vinarþel á ævikveldi,
færðar alúðarþakkir.
Farsælu æviskeiði SigríðarÁmadótt-
ur er lokið, en eftir lifir minningin um
góða konu og samferðamann.
Eyþór Þórðarson